De man van de tv-spelletjes
media
rrf
Jurassic park
35
Dick dt|
bedacht 'Dis
no deal', Hét sf
in 156 iar
werd verkoel
Nu heeft Hi)
nieuws,
deserve!
„Het let
van ell
success
is veilïi
TERUGGESPOELD
media@wegener.nl
151 024-3650570
Zaterdag 21 mei 2011
Dick de Rijk (63) verzint zijn
tv-formats tijdens het leven
van alledag: in de tram, als
hij uit eten is, in het vlieg
tuig. Pas als een idee een
plan wordt - zoals bij zijn be
kendste show Deal or no deal, aan 156 lan
den verkocht - stapt hij op de omroepbazen
a£ Dit keer sloeg De Rijk Nederland echter
over en belde direct aan bij de vier grote om
roepen in de VS. You deserve it is zijn nieuw
ste parel. Het programma is vanaf dit najaar
bij de Amerikaanse familiezender ABC te
zien.
Onlangs pas zat Dick de Rijk bij Nederland
se omroepen, maar hij wil niet zeggen bij
wie. Australië, Duitsland, Frankrijk en Tur
kije volgen mogelijk ook.
Het idee van You deserve it is even ingewik
keld als simpel. Het is een spelshow met
een gun-factor. Iemand probeert geld te ver
dienen voor een familielid, buurvrouw of
kennis die volgens De Rijk zo'n ongelooflij
ke rottijd achter de rug heeft, dat het tijd
wordt voor een plakje geluk. De gun-factor
is belangrijk voor de band met de kijker.
„Degene die speelt, moet geen oliebol zijn.
Casting heeft een belangrijke rol." Degene
die het geld krijgt - hoe dan ook wordt er
iets gewonnen - weet van niets en wordt
real life verrast.
Uniek in spelletjesland: over de begunstigde
wordt een filmpje van enkele minuten ver
toond voordat het programma begint. „Zo'n
film mag eigenlijk maar anderhalve minuut
zijn, is de regel in tv-land. Wij maken zes
minuten. Ik heb het helemaal gehad met
mensen die we niet kennen en die zomaar
bergen geld winnen."
Aardig bedacht, maar hoe verkoop je zoiets?
Een kwestie van goed presenteren, timing
en niet te vaak je neus laten zien bij de
tv-bazen in Amerika, zegt De Rijk. Je hoeft
je volgens hem daarvoor niet in Amerika te
vestigen. „Voor je het weet, hoor je bij de
oninteressante meute die elke week voor de
deur staat. Ik ga alleen naar Los Angeles als
ik iets te vertellen heb. Als ik me heel goed
heb voorbereid."
Dan komt De Rijk met één format binnen
bij de Big Four - de Amerikaanse zenders
ABC, NBC, CBS en Fox - legt het op tafel
en geeft een presentatie. Vergelijk het met
een fotozaak. „Als ik daar binnenloop met
specifieke wensen, wil ik ook niet dat de
winkelier dertig camera's op de toonbank
legt. Eén, hooguit twee. That's it."
Dick de Rijk werd geboren in 1947 in Am
sterdam, studeerde Engelse letteren, was ei
genaar van een broodjeszaak en werkte in
de reclamewereld, voordat hij in 1999 ging
samenwerken met Joop van den Ende en
een jaar later overstapte naar John de Mol.
Die vroeg hem globale tv-formats te beden
ken. „Niet op één zender gericht, maar zoals
Who wants to be a millionaire dat in elk land
werkt en aan elke omroep lean worden ver
kocht."
Strategische formats heten dat. De Rijk
kwam zomaar op Deal or no deal. Vanuit
zijn idee voor een bordspel ontwikkelde hij
het als tv-show en inmiddels was het for
mat al in 156 landen op tvt. „Wat ik nooit
heb gezien toen ik het bedacht, maar wat
achteraf de kracht is van het programma, is
dat er geen moeilijke vragen in zitten. Alle
analfabeten ter wereld konden meespelen.
Je hoeft voor Deal or no deal niet te weten
wie de president van Zimbabwe is. Je moet
koffers aanwijzen, dat kan iedereen."
De Rijk werd ingehuurd door ProSieben-
Sat.i, het Duitse productiebedrijf Daarvoor
bedacht hij afgelopen jaar You deserve it. Hij
kwam er op door het programma Extreme
home makeover. „Die gun-factor, die vreselij
ke pechvogels die een prachtig, gerenoveerd
huis krijgen, daar gaat het om."
Waar het ook om gaat in tv-land: succes.
Niet voor niets kopiëren bedenkers elkaar.
Daar heeft De Rijk een broertje dood aan,
maar hij kan het wel verklaren. In de recla
me is hij anders opgevoed, daar móét je crea
tief en origineel zijn. „Maar in de televisie
wereld is het lenen van eikaars successen vei
lig. Er zijn tientallen talentenshows, omdat
zenders graag zo min mogelijk risico ne
men. Ze profiteren van eikaars succes."
De draaiende jurystoel in The voice (of Hol
land) van John de Mol is eigenlijk liet grote,
maar wel belangrijke verschil met andere ta
lentenshows, beaamt De Rijk. „Maar het is
ook prachtig geproduceerd. Er is blijkbaar
voldoende ruimte voor dit genre. Ik houd
van nieuw, oorspronkelijk en origineel."
rwi Reageren? redactie.media@wegener.nl
In de serie Teruggespoeld staat
wekelijks de spot gericht op
een filmklassieker die op veel
mensen een onuitwisbare
indruk heeft gemaakt.
Er zijn audiovisuele momenten die je
altijd bijblijven. Zoals die keer dat
ik 'Jurassic park' zag. De hype was
de film in de zomer van 1993 al voor
uit gesneld, de zaal zat vol kritisch publiek,
dat wilde zien 'dat het waarschijnlijk alle
maal zwaar overdreven Amerikaanse shit
was'. De scepsis duurde zo'n tien minuten,
toen viel de zaal compleet stil. De eerste di-
no's kwamen in beeld: een kudde grazende
brachiosaurussen. Dieren die we kenden
als skelet in het museum of als getekend
plaatje in een boek, stonden nu op aanraak-
afstand voor onze neus. Zo levensecht, dat
het bijna niet te bevatten leek. Spielberg
had het weer geflikt, tien jaar na 'E.T.' was
het publiek weer sprakeloos. Het tweede
kippenvelmoment kwam toen de zieke tri-
ceratops zijn opwachting maakte. De pre
historische neushoorn lag zwaar hijgend
op zijn zij en de zaal zuchtte diep mee.
Dat de dino's in 'Jurassic park' uit speciaal
voor de film ontwikkelde, superkrachtige
computers kwamen, deed niks af aan de
overtuigingskracht. De truc van Spielberg
heette CGI: Computer Generated Images.
Inmiddels volledig ingeburgerd in de film
industrie, in 1993 gloednieuw. Al is het te
simpel het succes van 'Jurassic park' alleen
toe te schrijven aan de computer. Zonder
de regie van Spielberg was het een zielloze
film geworden. Het trillende water in een
glas als in de verte het gestamp van een na
dere T-rex klinkt, is zo'n typisch Spielberg-
moment. Toch kreeg de regisseur voor de
ze film niet de credits die hij verdiende. De
film werd door veel critici afgedaan als im
posant, maar ook hol, leeg en (te) commer
cieel. Lariekoek. Een film met dino's in de
hoofdrol behoeft geen dialogen, maar spek-
De dino's en prehistorische neushoorns zijn
onwaarschijnlijk levensecht in Jurassic park.
takel. Het negativisme over het dunne ver
haal en de foutjes in het script ging echter
een eigen leven leiden. In bepaalde kringen
was je een cultuurbarbaar als je 'Jurassic
park' geweldig vond; de film was immers
alleen gemaakt voor de merchandising.
Spielberg leek dat zelf ook een beetje te vin
den. Direct na de dinofilm stortte hij zich
op 'Schindlers list'. Hij kreeg er de Oscar
voor die hij voor 'Jurassic park' verdiende.
Er kwamen nog twee vervolgen en die le
den beide aan het Jaws 2- en Jaws 3-euvel.
Meer beesten, minder spanning. In de eer
ste 'Jurassic park' verschijnen de dino's in
totaal hooguit tien minuten in beeld, maar
de momenten dat ze verschijnen, zijn on
vergetelijk. In deel 2 denderen de dino's
veel vaker over het scherm, maar beklijven
minder. In deel 3 ogen ze zelfs opvallend
nep. Kennelijk is niet alles wat nieuwer is
ook automatisch beter.
Er zijn al een tijdje plannen voor een 'Juras
sic park 4'. Niet doen. Het zal de magie van
het briljante eerste deel alleen maar verder
doen verbleken. Ik vrees dat het over pak
weg dertig jaar mijn opa-verteltmoment
wordt. Dan vertel ik mijn kleinkinderen bij
de première van 'Jurassic park 18' voor de
zoveelste keer over het moment dat groot
vader 'in de bioscoop voor het eerste di
nosaurussen zag'.
foto Mark Horn;
door Ivar Hoekstra
