de dammen jubileren n
zaterdag 23 april 2011
het Volkerak-Zoommeer - zou de uitvoering van het Del
taplan volgens de oorspronkelijke opzet waarschijnlijk op
een regelrechte milieuramp zijn uitgedraaid. In het zoete
Zeeuwse Meer achter de volledig afgesloten Oosterschel-
dedam zouden de problemen van de andere Deltawate
ren zich op veel grotere schaal hebben gemanifesteerd.
Een besluit van het kabinet-Den Uyl af te zien van die
dichte dam en in plaats daarvan een stormvloedkering te
bouwen, is in de ogen van Saeijs dan ook nog steeds een
geslaagd compromis tussen de voorstanders van volledige
afsluiting en de voorstanders van dijkverhoging rondom
de Oosterschelde. Wat hem betreft zijn de meerkosten
(2,5 miljard euro meer dan een dichte dam) zonder meer
gerechtvaardigd.
Geslaagd? En de zandhonger dan die aan de platen knab
belt en het tekort aan voedingsstoffen? Saeijs maakt een
wegwuivend gebaar. „Het lijkt nu alsof we alleen maar
met problemen zitten. Die worden wel opgelost. Als je de
natuur maar volgt." Dat heeft hij bij de Deltadienst ook
gedaan; met opmerkelijke resultaten. Na de sluiting van
de Brouwersdam vielen de Slikken van Flakkee aan het
Grevelingenmeer permanent droog. Er ontstond meteen
in het eerste jaar zo'n groeiexplosie van distels dat de boe
ren aan de andere kant van de dijk luidkeels om het duch
tig hanteren van de gifspuit riepen. Saeijs bezwoer dit
paardenmiddel niet te gebruiken. „Ik zei: laat de natuur'
nu toch zijn werk doen. En zie: de enorme groei van dis
tels trok grote aantallen vlinders aan en hun rupsen aten
alle distels op. Het is nooit meer een probleem geweest;
in tegenstelling tot de plekken waar toch de gifspuit op
los is gelaten."
Het Oosterscheldeproject met zijn stormvloedkering en
de Oester- en Philipsdani achterin de zeearm hebben Ne
derland volgens Saeijs geleerd op een andere manier naar
water te kijken. Niet eenzijdig vanuit het oogpunt van vei
ligheid, maar integraal waterbeheer waarbij het watersys
teem centraal staat en waarvan de mens een onderdeel is.
„We zijn ook met onze neus op het feit gedrukt dat niet
alle effecten van maatregelen voorspelbaar zijn. Van de ge
volgen voor de morfologie, het onderwaterlandschap van
geulen en platen, kunnen we ons redelijk goed een beeld
vormen. Veel lastiger is het een inschatting te maken van
de consequenties voor de dieren. En dan kom je bij de
mensen. De reactie van de mens op verandering is pas
echt onvoorspelbaar. Dat hebben we bij de Westerschel-
dediscussie gezien. De mens is de ongewisse factor."
Een voorbeeld daarvan is naar zijn mening het plan bij
wijze van proefin een van de doorstroomopeningen van
de pijlerdam getijde-energie op te wekken. Saeijs: „Daar
mee verklein je de doorstroomopening in de monding
van de Oosterschelde. Het heeft miljarden gekost om een
getijsysteem in stand te houden. Daar moet je niet aan
gaan knabbelen."
Nog een les van de Deltawerken. Dijken en dammen moe
ten volgens Saeijs niet alleen als middelen worden gezien
om veiligheid te bewerkstelligen, maar als instrumenten
voor beheer waarbij die veiligheid een onderdeel is. „Vroe
ger werd gezegd: de enige veiligheid is een dijk. Dat is dis
cutabel. Een dijk blijft altijd een risico. Want hoe veilig zit
je achter je dijk als zich bij IJsland een zeebeving voordoet
of bij een vulkaanuitbarsting een gletsjer in de oceaan
ploft? Dan kan een tsunami ontstaan die recht op ons af
komt. Je zult steeds moeten blijven vooruitlopen op moge
lijke gebeurtenissen en daar de beste oplossingen voor be
denken."
Volgens de Nieuwe Deltacommissie van oud-minister
Cees Veerman is de zeespiegel over meer dan honderd
jaar misschien zo ver gestegen dat de Oosterscheidekering
niet meer voldoet en beter kan worden opgeruimd. Dat
ziet Saeijs nog niet zo gauw gebeuren. „Als aanpassing
van de kering geen effect meer heeft en vaker sluiten te
grote nadelen oplevert, kun je nog altijd overwegen de
schuiven definitief te sluiten. Dan krijg je aanzandingen
en ontstaat een nieuw evenwicht dat ook veiligheid
biedt."
Oosterscheidekering
De kering verbindt Sch'ou-
wen-Duiveland met
Noord-Beveland
Door de kering heeft de
Oosterschelde een open ver
binding behouden met de
zee
Lengte 9 kilometer
De kering bevat schuiven,
die naar beneden gelaten
worden bij zware storm
De stormvloedkering heeft
2,5 miljard euro gekost
De weg over de kering is
deel van de N57
Henk Saeijs, voormalig directeur Rijkswaterstaat
