de dammen jubileren 19
zaterdag 23 april 2011
Jan Geluk, dijkgraaf van Hollandse Delta
se Delta in Ridderkerk met trots een landkaart zien. Het
werkgebied van zijn waterschap staat erop, van het stede
lijke Rotterdam-Zuid tot en met het landelijke Goe-
ree-Overflakkee. „In Rotterdam-Zuid hebben we, vlakbij
de Maastunnel, een ondergrondse rioolwaterzuivering",
wijst hij een tekening op de kaart aan, „van in totaal acht
voetbalvelden groot. Weinig mensen weten dan Er is een
park boven."
De waterkwaliteit van de grote rivieren is dankzij zulke
investeringen sterk verbeterd. Trekvissen hebben er weer
iets te zoeken, maar stuiten bij vloed nog altijd op de Ha-
ringvlietsluizen. Een nieuwe generatie Rijkswaterstaters,
aangetreden in de jaren zeventig, vindt dat deze 'negatie
ve neveneffecten' van de Deltawerken moesten worden
aangepakt. Bioloog Henk Saeijs, later baas van Rijkswater
staat Zeeland, is één van hen. Hij verandert in 1985 het
denken over de Deltawateren met de studie 'Omgaan met
water'. De natuurlijke overgangen tussen zoet en zout wa
ter moeten worden hersteld, met behoud van alle veilig
heidsgaranties.
Het denken van Saeijs druppelt door, ook wat betreft het
Haringvliet. Rijkswaterstaat gaat in de jaren negentig aan
de slag met het terugbrengen van getij achter de Haring-
vlietsluizen, geruggesteund door internationale afspraken
over de terugkeer van trekvissen in Rijn en Maas.
Geluk maakt het als Zeeuws WD-Kamerlid van 1998 tot
2005 allemaal mee. In 2000 valt het besluit de Haringvliet-
sluizen op 'een kier' te zetten. Een Kamermeerderheid is
voor, maar Geluk koestert wantrouwen. „Vanwege de
zoetwatervoorziening." Opnieuw loopt Geluk naar de
landkaart in zijn kantoor. „Zie je daar tussen Voome-Put-
ten en.de Hoeksche Waard een water", wijst hij halfweg
de noordrand van het Haringvliet. „Voor de zoetwater
voorziening van de industrie in Rotterdam en de kassen
van het Westland is het essentieel dat dit water, het Spui,
niet verzilt Het zou voor de economie rampzalig zijn als
dat gebeurt."
Het brengt Geluk ertoe eind 2003 het Kierbesluit ter dis
cussie te stellen. Het jaar 2003 is extreem droog geweest.
Rivierwater blijkt schaars. Geluk dient een motie in die
aanvankelijk door de Lijst Pim Fortuyn, zijn eigen partij
WD en het CDA wordt gesteund. Het besluit moet wor
den heroverwogen. „Het CDA-Kamerlid dat normaal het
woord voerde over waterbeleid, Van Lith, was bij het in
dienen van de motie op huwelijksreis. Na zijn terugkeer
trok het CDA zijn steun in. Weg Kamermeerderheid."
En wat wil 'het toeval', Geluk wordt in 2005 dijkgraaf van
het waterschap dat het Kierbesluit mede moet uitvoeren.
„Ik heb daar geen moeite mee. Als waterschapsbestuurder
moet je een rijksbesluit loyaal uitvoeren, met oog voor
jouw waterschap en zijn inwoners."
De uitwerking van het Kierbesluit gebeurt in overleg met
alle betrokkenen. Zoetwaterinlaatpunten worden naar
het oosten verplaatst, op tientallen kilometers van de Ha-
ringvlietsluizen, en er komen aansluitend nieuwe zoete
waterlopen. „De watervoorziening zal hierdoor voor de
landbouw verbeteren", is Geluks overtuiging.
Verzet steekt echter de kop op, los van het Kierbesluit. De
provincie Zuid-Holland wil bij wijze van natuurherstel de
Zuiderdieppolder bij Stellendam op Goeree-Overflakkee
en de polder Zuidoord op Voome-Putten ontpolderen.
Dit raakt op de Zuid-Hollandse eilanden een open ze
nuw, vergelijkbaar met de ontpoldering van de Hedwige-
polder in Zeeuws-Vlaanderen.
„Ik heb het idee", merkt Geluk op, „dat dit de bijl aan de
wortel van het Kierbesluit heeft gelegd." Hij doelt op wat
oktober 2010 ook voor hem onverwacht met het besluit
gebeurde. Het kabinet-Rutte schrapte 'de kier' in het re
geerakkoord, officieel om financiële redenen.
Het Haringvliet blijft dus voorlopig zoals het is. Dat een
meerderheid in de Eerste Kamer het kabinet juist afgelo
pen dinsdag opriep het Kierbesluit toch uit te voeren, ver
andert daar weinig aan. De Senaat wordt binnenkort her
kozen. De ontpolderingsplannen rond het Haringvliet
zijn door staatssecretaris Henk Bleker inmiddels ook ta
boe verklaard. En Duitsland dat al tientallen miljoenen eu
ro's in vispassages investeerde, heeft het nakijken. De rege
ring laat tot de zomer alternatieven onderzoeken om trek
vissen van de Noordzee de rivieren op te krijgen én voor
al ook vanwege internationale afspraken.
De machtige Haringvlietsluizen wachten wel.
Haringvlietdam
De dam verbindt Goe
ree-Overflakkee met Voor-
ne-Putten en sluit het Ha
ringvliet af
Lengte 5 kilometer
De dam, wel de kraan van
zuidwest-Nederland ge
noemd, telt 17 sluizen met
elk een opening van 56,6
meter
Aanleg met behulp van ka
belbaantechniek
N57 loopt met 2x2 rijstro
ken over de dam