Foto's kunnen
io
Nina Boas
Hendrike Huijsmans
Bob Pingen
Rik Vandewege
Bert Vernooij
donderdag 7 april 2011
Wanneer is fotogra
fie beeldende
kunst of juist een
goed gekozen mo
mentopname? Deze vraag leg
den fotografen Elsje van Ree
(1943) en Hajo Hoffmann (1940)
in de Kunstuitleen Terneuzen
voor aan het publiek via een en
quête en een discussieavond. Ik
grijp graag de kans om daaraan
mijn bijdrage te leveren en koos
voor deze week drie exposities
met fotografisch werk.
De fotografie is in de 19e eeuw ont
staan als een snellere en makkelij
kere manier om de werkelijkheid
af te beelden dan via de schilder
kunst. Die leverde vaak de inspira
tie voor de manier waarop fotogra
fen keken. Schilderkunst bood een
geconstrueerd beeld van de werke
lijkheid, een beeld dat de werkelijk
heid mooier maakte en betekenis
gaf In de loop van de tijd kreeg
ook de alledaagse realiteit de aan
dacht van fotografen. Die werd
echter in eerste instantie door
schilders als Courbet en later door
de impressionisten het meest over
tuigend neergezet. Anno 2011 is fo
tografie een rijk geschakeerd me
dium, een techniek om nog steeds
met behulp van licht een 'beeld' te
maken, Het kan een flitsfoto zijn
die vastlegt dat je door een rood
stoplicht rijdt, een röntgenfoto
van je gebroken voet of een por
tret van een van 's werelds vele dic
tators. In dat laatste geval kan foto
grafie kunst zijn. Dat wordt be
paald door de visie van de maker.
Het (fotografische) beeld zou iets
toe moeten voegen aan onze kijk
op de dictator en aan de mogelijk
heden van de fotografie. Oorspron
kelijkheid is voor alle kunst een be
langrijk criterium en voor fotogra
fie wat lastiger te bereiken omdat
het technisch procédé minder per
soonlijk is dan dat van de schilder
kunst. Gelaagdheid is een ander
criterium, verwijzend naar meer
dere, elkaar versterkende betekenis
sen van het beeld, waardoor het
vragen oproept, je aan het denken
zet. Veel fotografie is gelukkig
geen kunst: ik vind het bijvoor
beeld prettig als de arts een eendui
dig beeld heeft van het scheurtje
in mijn voet.
die Van Ree toont is dat wel. Door
de compositie, de bewerking en
de schilderkunstige toevoeging
met goudverf overstijgen de beel
den de registratie en roepen ze bij
voorbeeld beschouwingen op over
tijdelijkheid en eeuwigheid, cul
tuur en natuur, tijd en plaats. De
stillevens die Van Ree maakte naar
aanleiding van een anekdote zijn
tevens een flirt met de 17e eeuwse
schilderkunst. Door hun uitgeba
lanceerde licht/donker compositie
zette ze er een fotografische visie
naast die de mogelijkheden van
het metier uitstekend benut.
De hoofdthema's van Hoffmann
zijn oorlog en het geweld dat men
sen elkaar aandoen. In heldere fo
tocollages plaatst hij oude foto's
('cartes de visite') in een land
schappelijk decor. Steeds maakt
een slakkenhuis deel uit van de
compositie. De beelden bieden
ruimte om je eigen verhaal te ver
tellen en zijn zo meer dan een il
lustratie. In de reeks 'Ecce' (zie)
combineert Hoffmann schimmige
foto's uit documentaire films met
grafische tekens en andere subtiele
elementen. De bijna abstracte beel
den zijn geladen met spanning. Al
leen de presentatie doet er afbreuk
aan. Het glas is letterlijk een barriè
re tussen toeschouwer en beeld.
En dit soort beelden heeft een
groot formaat nodig. In de manier
waarop Hoffmann en Van Ree
hun werk presenteren zouden zij
sterker voor de dag kunnen ko
men.
Dat is het verschil met een
beeldend kunstenaar die
zich van fotografie bedient. Hein
Verwer (i960) plaatste in de en
tree van De Willenrj in Vlissingen
grote panelen die hij deels beplak
te met geprinte fotocollages. Ze be
staan uit stroken die een soms ver
vormde uitsnede tonen van een
landschapsdetail. De stroken staan
met elkaar in contrast, qua struc
tuur en qua kleur. Door de vervor
ming suggereert Verwer beweging
en kwetsbaarheid. In andere pane
len zet hij (zwart-wit) foto's van
door mensen gemaakte voorwer
pen onder elkaar. Elke strook telt
een aantal keren dezelfde foto. Zo
ontstaat op een andere manier
dan in de natuurfoto's beweging.
Karin den Boer: Bushokje Biezelinge
De visuele impact van deze presen
tatie is groot: hij bepaalt de omrin
gende ruimte. Verwer roept vooral
verwondering op over wat ons let
terlijk omringt en stelt subtiel vra
gen over natuur, cultuur en hun re
latie ten opzichte van elkaar en
van de mens. Kunst in optima for
ma.
En hoe zit dat met de foto's van
Karin Den Boer (i960) in het
gastatelier van DeWillem3? Zij on
derzoekt de gevolgen van de stij
ging van de zeewaterspiegel door
de opwarming van de aarde. Daar
om noemt zij haar 'work in pro
gress' '+5 °C'. Den Boer zet onze
omgeving met photoshop onder
water en doet dat effectief en
soms ook met fantasie. Daarnaast
laat zij collageachtige composities
zien waarin de verhoogde tempe-
Nico Out gaat elke week op
zoek naar het beste wat
Zeeland op het gebied van
beeldende kunst
te bieden heeft.
Van Ree en Hoffmann reizen
veel en maken onderweg vele
foto's. Enkele zijn er in Terneuzen
te zien. Pure, rake opnamen van
een geladen onderwerp als een de
solate ziekenzaal in een werkkamp
van de Argentijnse dictator Pino
chet (Van Ree) of een landschap
met sporen van graven van zijn
slachtoffers (Hoffmann). Goede
documentaire fotografie, maar
geen kunst. De Serie Boeddha's
Hajo Hoffmann: Ecce IV
Elsje van Ree: Face the future
Nina Boas plaatst zichzelf in pro
jecties en maakt live tekeningen
en knipsels. Ze speelt een geraffi
neerd spel met wat zij maakt en
met (huishoudelijke) voorwerpen.
Door het vergroten en verkleinen
geeft Boas haar handelingen een
absurde lading.
T/m 15/5: Bewaerschole, Weststraat
18, Burgh-Haamstede. Wo. t/m zo.
14.00 - 17.00 uur.
Hendrike Huijsmans presenteert
onder de titel 'Black Box' objecten
die tevens stoel zijn, schilderijen
en wandobjecten. Vaak verwijzen
ze letterlijk en figuurlijk naar zaad
en zaaddozen. Daarmee wil Huijs
mans een verborgen wereld ont
sluiten. De kracht en de vitaliteit
van de natuur zijn inspiratie en
metafoor voor creatief scheppen.
T/m 22/6. Covra, Spanjeweg 1,
Nieuwdorp. Werkdagen 8.30 -17 uur
Bob Pingen toont abstracte uitzich
ten op en inzichten vanüit Arca
dia, het paradijselijk gebied waarin
winstbejag, politiek en geweld zijn
uitgebannen. Pingen schept een
wereld waarin vorm en kleur zich
steeds opnieuw tot elkaar verhou
den en voegt daar een snufje illu
sionisme aan toe.
T/m 9/4: Zeeuwse Bibliotheek,
Kousteensedijk 7, Middelburg. Di. t/m
vr. 10-21 uur, za. 10-16 uur.
Rik Vandewege schildert met acryl
verf op papier dat hij overbrengt
op hout. Zijn abstracte werk roept
met sporen vafi grafische elemen
ten, abstracte vormen, tekens, een
ingetogen sfeer op. Mede door het
bescheiden formaat ademt zijn
werk intimiteit, een uitnodiging
om even stil te staan.
T/m 8/4: Passerelle, Stadhuis
Terneuzen, Stadhuisplein 1, Terneuzen.
Ma.-do. 8.30-16.30 u., vr. 8.30-20 u.
Bert Vernooij zet zijn liefde voor
de natuur om in lyrisch abstracte
composities. Lichte krachtige, vaak
primaire kleuren wisselt hij af met
meer subtiele partijen. In zijn
werk lijkt de zon altijd te schijnen
en niet voor niets kregen veel van
zijn schilderijen als titel 'lente' of
'zomer' mee.
T/m 1/5: Galerie 45, Singel 45,
Westdorpe. Do. t/m zo. 13.00 -17.00
uur.
