wil controle over
de sloppenwijken
spectrum 14
Alles willen weten
Zaterdag 2 april 2011
Of ik ook Colombiaanse politici
ken? De vraag stond op het
formulier bij de bank waar ik
de borg van mijn huurhuis in
Bogota kwam storten. Ik kruiste het hok
je met 'no' aan, en ging door naar de vol
gende vraag. Of ik Colombianen ken die
ooit de verantwoordelijkheid hebben ge
had over publieke middelen (lees: belas^
tinggeld)? Wederom nee, volgende
vraag. Of ik Colombianen ken die be
kend zijn in het publieke domein, BC'ers
zogezegd.
Toen raakte mijn geduld op, vooral om
dat ik eerder al had moeten opbiechten
hoeveel spaargeld ik heb, wat mijn huis
in Nederland waard is, wat voor
werk ik doe, wat ik verdien en of ik
getrouwd ben. Ik maakte de bank-
mevrouw er vriendelijk op attent
dat ik geld kwam bréngen.
Ik wilde geen rekening openen,
geen lening van ze. Ik zou slechts
geld storten op hun rekening en
het recu daarvan was het bewijs
dat ik de borg voor mijn huurhuis
had betaald. Dat begreep ze, ant
woordde de bankmevrouw, maar
ze moesten het allemaal weten. Het
had iets te maken met zwart geld
en witwassen.
In een land dat jaarlijks miljarden
euro's verdient aan de drugshandel,
kon ik me daarbij iets voorstellen.
Maar aangezien de kranten regelma
tig schrijven over vondsten van sta
pels bankbiljetten die na telling zel
den minder waard zijn dan een mil
joen, vond ik het raar dat een bank
zich druk maakte om een Hollan
der met zijn paar honderd euro.
De Colombiaanse douanebeambten zijn
al net zo nieuwsgierig als de bank. Tel
kens als ik Colombia binnenkom, moet
ik opgeven hoeveel geld ik uitgegeven
heb in Argentinië, Peru of Cuba. De eer
ste keer liet ik die regel op het formulier
open, een misverstand veronderstellend.
Toen werd ik staande gehouden. Ze wil
den het per se weten.
'Wat gaat u dat eigenlijk aan?', vroeg ik
aan de beambte, die mij perplex aankeek.
Ik was met die opmerking veel te Neder
lands. En te eigenwijs. In Colombia word
je geacht alles bloot te geven wat ban
ken, telefoonmaatschappijen en overhe
den willen weten, zonder daar al te veel
over na te denken. De bankmevrouw en
de douanier hielden daarom voet bij
stuk: invullen dat formulier. Tot aan de
laatste vraag.
Zo weet zelfs een bank waar ik géén
klant ben, alles van me. De douanier ziet
hoeveel geld ik uitgeef tijdens een week
endje weg of een werkreis. Supermarkt
Éxito heeft mijn telefoonnummer. Dat
moet je op de bon schrijven bij gebruik
van een betaalpas. Western Union heeft
mijn vingerafdruk, achtergelaten toen ik
geld opstuurde. En het ministerie van
Buitenlandse Zaken wilde weten wat
mijn geloof is.
Wie een tijdje in Colombia woont, laat
zo een spoor van privégegevens achter
waar liefhebbers van complottheorieën
van gruwen. Nu behoor ik zelf niet tot
die groep, dus ik maak me niet al te druk.
Maar ondertussen duiken er wel regelma
tig criminele bendes op die persoonsge
gevens gebruiken voor oplichtingsprak
tijken.
Ik troost me maar met het feit dat ik elke
keer bij binnenkomst in Colombia op
nieuw mijn adres moet doorgeven aan
de immigratiedienst De harde schijf
waarop de ambtenaar dat opslaat, heeft
kennelijk een slecht geheugen. Mijn
hoop is dat de computers elders in het
land aan dezelfde kwaal lijden.
Rio
De groene loopbrug die bij treinstation
Vigario Geral toegang verschaft tot de
gelijknamige favela (sloppenwijk), oogt zo
als veel andere in het noorden van Rio de
Janeiro. Trap aan de ene kant, zo'n 100 me
ter lopen over de weg en het spoor, trap aan de andere
kant. Daar wordt opeens duidelijk dat dit meer is dan al
leen een brug. Onderaan de trap zitten twee pubers. De
een speelt met een walkietalkie, de ander heeft op de trap
trede naast zich een machinegeweer staan. Ze groeten
vriendelijk.
Soortgelijke taferelen zijn normaal in Rio de Janeiro. Over
al in de stad, die zo'n duizend favela's telt, lopen zichtba
re en onzichtbare grenzen. Aan de ene kant is de politie
de baas, aan de andere een drugsbende. In Vigario Geral
is dat het Derde Commando.
Lange tijd ontbrak het aan de wil of de middelen iets te
doen aan deze bizarre situatie. Maar Rio de Janeiro wil
niet dat grote gebieden, vaak middenin de stad, onder
controle zijn van criminelen als het WK voetbal en de
Olympische Spelen gehouden worden. De stad is daarom
begonnen met het veroveren van territorium. Letterlijk.
De politie claimt inmiddels vijftig favela's onder controle
te hebben. Naar verluidt is Vigario Geral binnenkort aan
de beurt. Bareigenaar Almereinda Santos (45) hoopt het.
Ze heeft op televisie gezien wat in andere wijken is ge
beurd. „Als de politie komt, is er meer veiligheid. Dan krij-
Brazilië is in 2014 gastheer van
het wereldkampioenschap
voetbal en twee jaar later van
de Olympische Spelen.
Met het oog op de mega-
sportevenementen probeert de
hoofdstad Rio de Janeiro zijn
gewelddadige sloppenwijken
onder controle te krijgen. Een
strijd tussen mooie ideeën en
een weerbarstige praktijk.
door Robert-Jan Friele
