spectrum IO
Zaterdag 2 april 2011
De Zuid-Limburgse gemeenten zetten 'kwaliteit van leven' in als wapen tegen de krimp. Onder meer het toerisme moet bijdragen aan behoud van de leefbaarheid.
Zuid-Limburg heeft al
In Zuid-Limburg rijden meer lijk- dan
kinderwagens. Investeringen in de
leefbaarheid en het toerisme en een focus
op chemische en medische innovatie
moeten ervoor zorgen dat nieuwkomers
het sterfteoverschot op lange termijn
compenseren. Misschien wel de grootste
klus is het bestrijden van een hardnekkig
imagoprobleem. Want Zuid-Limburg is
vaak een voorbeeld voor de rest van
Nederland. Steevast in negatieve zin.
door Raymond de Frel
T e zou alle termen ook zo op Zeeuws-Vlaan-
I deren kunnen loslaten. Een uithoek, ver-
I grijzing, een braindrain... Logisch, daarvan
I balen ze ook in Zuid-Limburg, grofweg het
gebied tussen Bom en Maastricht. Even
vooropgesteld, Zuid-Limburg is in nog veel
meer opzichten totaal niet te vergelijken met
Zeeuws-Vlaanderen. Het is een stedelijk gebied
met ongeveer een miljoen inwoners, heeft een
universiteit, een internationaal vliegveld en niet
een, maar twee buurlanden.
Toch wordt Zuid-Limburg in een adem ge
noemd met Zeeuws-Vlaanderen en Oost-Gro-
ningen als het over krimp gaat. Het ontkennen
van cijfers heeft geen enkele zin, weet burge
meester Paul Depla van de gemeente Heerlen.
„Toen ik een jaar geleden als wethouder vanuit
Nijmegen naar Heerlen ging, vroeg iedereen
zich hardop af wat ik daar ging doen. Een
streek die sterk vergrijst, veel werkloosheid
kent, afgelegen is van de rest van Nederland,
steeds minder jongeren trekt... En ja, als dat alle
maal ook nog eens in een landelijke kwaliteits
krant staat, is het opeens echt werkelijkheid.
Maar het is tegelijkertijd ook niet helemaal
waar. Ja, er gaan meer mensen dood dan er wor
den geboren. Geboorte- en sterftecijfers zijn
niet te beïnvloeden, maar verhuiswagens kun je
wel proberen deze kant op te loodsen. Sinds
twee jaar hebben we een vestigingsoverschot in
Zuid-Limburg. Voor Heerlen betekenden 4500
nieuwe inwoners in 2010 dat voor het eerst in
jaren de krimp tot stilstand kwam. De voorspel
lingen waren dat Zuid-Limburg met een a twee
procent per jaar zou krimpen, maar in 2010 was
dat nog maar 0,08 procent."
Nu weten de Zuid-Limburgers nog niet waar
om al die nieuwe inwoners naar de regio kwa
men, maar Depla en zijn collega's Sjraar Cox
(Sittard-Geleen) en Onno Hoes (Maastricht)
vermoeden (en hopen) dat het een gevolg is
van strakke keuzes maken. Investeringen in leef
baarheid, cultuur en onderwijs bijvoorbeeld,
waarbij de ongeschreven regel 'dat elke gemeen
te hetzelfde wil als zijn buurman' is losgelaten.
„Het heeft geen zin om met elkaar te concurre
ren", zegt Hoes. „Erken nu gewoon dat Sit
tard-Geleen met een bedrijf als DSM de kern is
voor economische activiteiten in de regio. Maas
tricht kan dat ondersteunen, bijvoorbeeld met
onze Medical Health Campus, die weer aansluit
op industrieterrein Chemelot Campus in Sit
tard-Geleen. Als we eikaars hand nu niet vast
pakken, duurt het weer vijftien jaar voor er een
nieuwe kans is. Rond die tijd is er pas weer een
geheel nieuwe lichting bestuurders." Cox gaat
nog een stapje verder. „Al dat gepraat over ge
meentelijke herindelingen levert niets op. Als je
als gemeenten samen prioriteiten stelt, kom je
veel verder."
En als het even kan, moet de samenwerking
niet ophouden bij de landsgrenzen, want ook
op dat vlak kampt Limburg (net als Zeeuws-
Vlaanderen) met een probleem. „Vanuit Neder
lands perspectief zijn wij de periferie, maar als
je over de grenzen kijkt verandert dat beeld
compleet Brussel en Parijs zijn vlakbij, Aken op
een steenworp afstand. Maar stel dat je in Aken
wilt studeren? Daar komt qua regelgeving echt
heel wat bij kijken, terwijl het geen enkel pro
bleem is om als inwoner van Vaals in Gronin
gen te gaan studeren. In dat licht krijg ik vanuit
Den Haag veel liever experimenteerruimte dan
geld", aldus Depla.
De Zuid-Limburgse gemeenten steken er
op in dat de ontwikkelingen van de
Chemelot Campus op het terrein van
DSM in Geleen en Maastricht Health Campus
(een publiek-private samenwerking van de pro
vincie Limburg, DSM en Universiteit
Maastricht/Maastricht Universitair Medisch
Centrum) duizenden nieuwe banen opleveren.
Op de campussen werken tientallen bedrijven
aan innovatieve projecten op chemisch en me
disch gebied. Het idee past in het landelijke be
leid om Zuid-Oost-Nederland als Brainport op
de kaart te zetten, zodat de regio met Rotter
dam (Seaport) en Amsterdam (Mainport) een
van de economische motoren van Nederland
wordt.
Limburg wil de top van de wereld worden op
het gebied van onderzoek en nieuwe materia
len ter bevordering van de gezondheid. „Lang
zagen Noord-Brabant en Limburg elkaar als con
currenten. Elke euro die in Brabant werd uitge
geven, moest ook in Limburg worden besteed.
Twee jaar geleden hebben we het roer omge
gooid. Met Brainport, grofweg de driehoek Eind
hoven-Aken-Leuven, willen we op technolo
gisch gebied een regio van wereldformaat wor
den", meldt gedeputeerde ]os Hessels.
Directeur Jos Schneiders van DSM Nederland
spreekt soortgelijke taal. „We moeten een regio
worden waarop bijvoorbeeld Shanghai zit te
wachten. In 2020 moeten we tot de top-drie
van Europa en top-tien van de wereld beho
ren."
