13
De zorg
De bouw
Het onderwijs
De metaalsector
'Dat een oudere meer tijd nodig heeft om te herstellen van zijn
arbeid, staat buiten kif. Maar dat verschilt per beroep'
Joop Schippers, hoogleraar arbeidsparticipatie
zaterdag 2 april 2011
houden tot je 65ste of wie weet
67ste. „Zeker voor de fysiek zwaar
dere beroepen proberen we ze wel
in stand te houden", zegt
FNV-voorzitter Henk van der
Kolk. „Het gaat dan echt om beroe
pen waarbij de leeftijd een rol gaat
spelen. In de bouw, de metaal en
in de zorg. Ploegendiensten zijn
zwaar, hoor. Daar moet je reke
ning mee houden. Duurzaam in
zetbaar, is daarbij onze formule
ring. Seniorendagen hebben hun
nut bewezen. Daar is ook loon
ruimte voor ingeleverd. Dat moet
je niet zomaar overboord gooien,
daar moet wel wat tegenover
staan. Extra loon of herverdeling
van de dagen over de verschillen-
v de generaties bijvoorbeeld. Daar-
naast moeten werkgevers blijven
investeren in hun oudere werkne
mers, met bijvoorbeeld cursussen
om bij te blijven."
Voor de vakbonden heeft het ge
vecht om de seniorendagen nog
een andere reden. Het ledenbe
stand van de vakbeweging ver
grijst. Juist deze groep hecht zeer
aan de extra vrije dagen. Daarom
kwamen de vakbonden met een
ander idee voor het inleveren van
de seniorendagen: het instellen
van triobanen. Kort gezegd komt
het erop neer dat drie (oudere)
werknemers twee voltijdbanen be
zetten. Een beetje schuiven met de
uren, vakantiedagen en eventueel
inleveren van wat loon, dan zou
den drie oudere werknemers ieder
3,5 dag kunnen gaan werken. „Het
klinkt sympathiek", geeft hoogle
raar Schippers toe, „maar in de
praktijk is het niet zo eenvoudig te
regelen, je hebt drie werknemers
nodig die hetzelfde werk doen, el
kaar moeiteloos kunnen vervan
gen en het alle drie ook nog eens
willen. Je zag het in het verleden
met het instellen van duobanen,
dat is ook nooit echt van de grond
gekomen."
De seniorendagen zitten in nog
zo'n 60 procent van de cao's. „Ik
mag hopen dat ze-de komende vijf
jaar overal zijn verdwenen," zegt
Van Delft (VNO-NCW). Het is bij
de sociale partners in ieder geval
onderwerp van gesprek voor het
Pensioenakkoord.
In de cao van ziekenhuizen is
in 2009 de regeling voor se
niorendagen omgezet in een
levensfasebudget. Iedere werk
nemer, ongeacht leeftijd, krijgt
jaarlijks 35 uur vrij te besteden.
Wie wil kan het sparen, maar op
maken mag ook. Er is een over
gangsregeling voor werknemers
van 40 tot 54, omdat die niet de
tijd hebben om te sparen. Wie de
ouwelullendagen al had, heeft ze
gehouden.
Berry Claesen (54),
psychiatrisch verpleegkundige
„Toen er in onze cao over afschaf
fen werd gesproken, had ik zoiets
van: 0 jee, zul je net zien, kan ik er
geen gebruik van maken. Maar
door die overgangsregeling krijg ik
er op mijn 55ste toch 144 uur per
jaar bij. Met de 36 uur levensfase
budget en twaalf vakantiedagen
kan ik straks naar vier dagen per
week. Gelukkig wel, want je merkt
toch dat je ouder wordt. Als ik zie
hoe snel jongeren werken, dat lukt
mij niet meer. Daaraan zie je dat je
krachten afnemen. En dan heb ik
nog niet eens het zwaarste beroep
binnen de zorg."
In de cao van de bouw is wei
nig discussie over het nut van
seniorendagen. De fysiek zwa
re arbeid vraagt om maatrege
len voor oudere werknemers om
fit en gezond het pensioen te ha
len. Door het bijeen vegen van se
niorendagen, atv en roostervrije
dagen is het mogelijk om vanaf 55
een vierdaagse werkweek te vervul
len. Er is in de bouw een centrale
pot gecreëerd waaruit dit wordt be
taald, zodat kleine bedrijven met
veel oudere werknemers niet extra
worden gedupeerd.
In het onderwijs bestaat de re
geling Bevordering Arbeidpar-
ticipatie Ouderen (Bapo).
Daarbij krijgen docenten van
af hun 52ste vier klokuren per
week extra vrij bij een voltijdse
baan. Vanaf 56 jaar verdubbelt dat
aantal.
Bennie Wolferink (59),
timmerman
„Ik werk al vanaf mijn 55ste vier
dagen per week. Daardoor houd ik
het vol. Ik heb verschillende her
nia's gehad en zit nu met een lies
breuk. De bouw pleegt toch roof
bouw op je lichaam, zeker als je zo
als ik al vanaf je 15e werkt. En naar
mate je ouder wordt, wordt dat
niet beter. Ik moet door tot 65,
maar weet niet of dat gaat lukken.
Ik kan wel eerder weg tegen een la
ger pensioen, misschien doe ik
dat. Voorlopig blijf ik nog even. Ik
vind het werk nog veel te mooi.
Maar ik maak me wel zorgen over
de volgende generaties."
Marten Kircz (63), docent
„Het onderwijs in Nederland is
echt een zware klus is. Buitenland
se collega's uit Spanje, Duitsland
en Italië vinden dat docenten in
Nederland krankzinnig veel lesu
ren moeten draaien. Waar zij ge
middeld niet meer dan twintig
uur voor de klas staan, is dat bij
ons tot 27 uur. Als wij in Neder
lands ons aan dat Europees gemid
delde zouden gaan houden, dan
mag van mij die Bapo direct wor
den afgeschaft. Maar nu heb je die
extra dag nodig om het te kunnen
volhouden. Als hij zou worden ge
schrapt, zou ik puur routinematig
mijn lessen afdraaien. Afschaffing
van de seniorendag zou het be
roep beslist minder aantrekkelijk
maken. Ik denk ook niet dat dit ka
binet het zal aandurven."
In de metaal-elektro bestaat
een overgangsregeling naar
een nieuw systeem. Senioren
dagen zijn niet afgeschaft,
maar 'veranderd'. Er komen struc
tureel extra dagen over de hele car
rière, die de werknemer direct kan
gebruiken voor bijvoorbeeld zorg
verlof, of opsparen voor latere leef
tijd als hij denkt ze dan harder no
dig te hebben.
Wil Criens (53),
administratief medewerker
„Het is goed dat er hersteldagen
blijven en het nieuwe systeem
heeft voordelen. Doordat ze struc
tureel over je hele carrière worden
verdeeld, heb je er meer zeggen
schap over. Voor de werkgever is
het eveneens een goede regeling.
Het werk is makkelijker te organi
seren. Door de vergrijzing in het
bedrijf, waren er onder de oude re
geling veel werknemers vaak tege
lijkertijd afwezig. In de nieuwe re
geling zijn de vrije dagen veel even
wichtiger verdeeld. Ja, het is lastig
decennia van tevoren al te bepalen
of je je extra dagen nu al gebruikt,
of dat je ze later nog nodig zal heb
ben. Maar we zijn allemaal volwas
sen mensen, die een eigen verant
woordelijkheid hebben."
