^4^ wonen@wegeinier.nil 2 5 wonen
neer in heuvels van mooi, maar prijzig Berkeley, Californië
551024-3650509
Zaterdag 19 maart 2011
Sober, simpel, tijdloos: Fins design is al meer dan een eeuw even bescheiden als duurzaam. De Finnen vieren het jubileum van de nationale
trots, de glasfabriek van littala, en de honderdste geboortedag van de nationale designpionier: Kaj Franck.
door Renske Schriemer
Wat heb je nodig
voor het maken
van glas? Bergen
zand en heel veel
hout; om de ka
chel op te stoken en het glas te
smelten en te blazen. Vooral aan
hout is in Finland geen gebrek.
Dat is dan ook de reden voor de
vestiging van glasfabrieken in de
Finse bossen. Een heel oude is de
nog steeds werkende fabriek van
Nuutajarvi (hoort bij littala, red.),
op ongeveer twee uren rijden van
af de hoofdstad Helsinki. Hier ko
men nog steeds de Iittala-vogels
vandaan. De fabriek van littala, ge
vestigd in de gelijknamige plaats,
is ongetwijfeld ook de bekendste.
Dat bedrijf bestaat dit jaar precies
130 jaar. Ooit werd alles hier met
de mond geblazen. Tegenwoordig
combineren ze het beste van twee
werelden: machineproductie én
een afdeling voor mondgeblazen
glas. Dagelijks staan de glasblazers
van littala op het podium midden
in de fabriekshal. Daar voeren ze
hun 'dans' op: de een verwarmt
het glas aan de blaasstok, de ander
draait de stok en de meesterblazer
blaast de vorm. De fabriek van lit
tala staat bekend om de vazen van
Alvar Aalto. Ze zijn er trots op
hun kleuren, die diep en helder
zijn.
ALVAR AALTO
De Alvar Aalto-collectie vormt
nog steeds het hart van de glasfa
briek van littala. De bekende Finse
ontwerper bedacht precies 75 jaar
geleden zijn inmiddels iconische
vaas: een grillige glazen vorm die
verkrijgbaar is in verschillende
hoogtes, breedtematen en kleuren.
Aalto gebruikte voor zijn eerste va
zen hoyten mallen. De vorm van
de vaas werd daarin heel precies
uitgehold. Vintage Aalto-vazen
hebben om die reden meer reliëf
in het glas dan de huidige, die
dankzij metalen mallen veel glad
der zijn. De vazen uit de houten
mal waren ook veel kostbaarder,
omdat de mal maar vijftig vazen
mee ging en daarna opnieuw een
stronk moest worden uitgehold.
De vaas is niet alleen een klassie
ker in de Finse woonkamers. We
reldwijd vinden ze nog steeds gre
tig aftrek. Over de herkomst van
de vorm van de vaas wordt driftig
gespeculeerd. Zo zou Aalto, aange
stoken door zijn vader die carto
graaf was, zich hebben laten inspi
reren door een van de duizenden
Finse meren. Maar of dat ook echt
zo is, blijft een mysterie. Want an
deren zien er de kop van een
eland in. Nog bijna dagelijks bla
zen de stoere Finnen in de fabriek
van littala de vazen van Aalto. De
reeks verschillende vormen en ma
ten wordt in dit jubileumjaar uitge
breid met een miniatuur Aalto-
vaasje.
KAJ FRANCK
Alsof het nog niet genoeg is, viert
littala dit jaar ook nog de 100ste ge
boortedag van de in 1989 overle
den Kaj Franck. De ontwerper en
designhoogleraar is van groot be
lang geweest voor de ontwikkeling
van de fabrieken van Nuutajarvi
en littala maar ook van keramiek
fabriek Arabia in Helsinki, merken
en fabrieken die vandaag de dag al
lemaal onder één vlag opereren.
En hij is meer dan dat. „Kaj
Franck is een icoon die het DNA
van Fins design sterk heeft beïn
vloed", zegt Mikko Kalhama, direc
teur van Design Forum Finland.
Frank werkte in de glasfabriek van
Nuutajarvi, maar was ook jaren
lang designdirecteur van de kera
miekfabriek van Arabia. Hij lever
de niet alleen tijdloze iconische
ontwerpen af, zoals zijn watergla
zen Kartio en het servies Teema,
maar hij was ook coach en inspira
tor van de Finse ontwerpers om
hem heen en de studenten aan de
Aalto University School of Art
and Design, waar hij hoogleraar
was. Franck was wars van opsmuk
en tijdelijke tendensen. Zijn ont
werpen waren bedoeld voor het le
ven, nee voor de eeuwigheid. Een
van zijn bekendste uitspraken is
'Blow up your tableware', bij de in
troductie van Teema, een servies
met multifunctionele schalen en
borden. 'Want wat heb je aan al
die soepterrines en groenteschalen
die altijd maar in de kast staan?'
IITTALA IN 2011
'In Finland sterft niemand zonder
van een Arabia-bord gegeten te
hebben', is een gevleugelde Finse
uitspraak. De Finnen zijn trots op
hun nationale product en kopen
en gebruiken het massaal. En dat
begint vroeg. Het is in Finland
heel gebruikelijk scholieren die
hun diploma voor de middelbare
school halen hun eerste stukken
servies cadeau te doen.
„Finland is een traditioneel land",
legt littala's woordvoerder Kirsi
Lauttia uit. „Iedereen koopt graag
de oude Finse merken."
Tot zo'n tien jaar geleden was de
export minimaal. Dat moest veran
deren. De meeste Finse kwali
teitsmerken vallen vandaag de dag
onder de Finse Fiskars Group. Een
groep visionairs onder wie senior
product manager Christel Vaene-
berg sloot zich een paar maanden
op en littala was geboren.
„In Finland opereren alle merken
nog apart, maar voor de export
naar Europa en de rest van de we
reld maakten we van littala een
merk waarin we het beste van alle
merken samenbrachten. De water
glazen en het servies van Franck,
de vazen van Aalto, de pannen
van Hackman, de vogels van Oiva
Toikka, maar ook nieuwe produc
ten zoals de wijnglazen en karaf
fen van Alfredo Haberli en zelfs
een gelhaard, van Ilkka Suppa-
nen."
Sinds de start in 2003 dragen de
Finnen het Iittala-gevoel - voor
duurzaam design, tegen de weg
werpcultuur - uit in inmiddels
bijna veertig eigen winkels wereld
wijd. Nederland, een pilotland,
heeft er maar liefst twaalf
www.iittala.nl
www.designmuseum.fi
Deze zomer houdt het Design
Museum in Finland een grote
overzichtstentoonstelling over le
ven en werk van Kaj Franck. Ook
zal een boek verschijnen.
Reageren?
I" redactie.wonen@wegener.nl
Origo met streepjes van Alfredo
Haberli met Kartio-glas.
Kartio-glas van Franck.
Aalto-vaas en minivaasjes.
Het 'kubushuis' van Ivo Duijnstee en Cindy Looy in Berkeley. foto's ID
Geen salaris? Dan op z'n minst toch
een leaseauto of een (huur)huis...
„Nee, niets. Cindy daarentegen
heeft het beter voor elkaar. Berke
ley kan minder hoge salarissen be
talen dan particuliere universitei
ten, zoals Stanford. Dat is ze een
doorn in het oog. Het verschil
wordt gecompenseerd met goede
secundaire arbeidsvoorwaarden.
Bijvoorbeeld een zeer gunstige hy
potheekrente via de universiteit,
wie Ivo Duijnstee (42) en Cindy Looy
(43) beroep hij: professor biogeologie
aan University of California, Berkeley
en lector Universiteit Utrecht; zij: pro
fessor paleobotanie, Berkeley eerder
hij: Alverna en Nijmegen; zij: Eindho
ven, Nijmegen, Washington DC nu Ber
keley, VS; Ivo helft van jaar Nijmegen
een soort startgeld waarmee je een
deel van de eerste aanbetaling op
je koophuis kunt voldoen en de
diensten van een makelaar die sa
men met jou op zoek gaat naar
een woning in jouw prijsklasse."
De huizencrisis heeft hard toegesla
gen in Californië. Tussen 2007 en
2010 is de gemiddelde woningprijs
er gedaald van 505.000 dollar tot
275.000 dollar. Profiteren dus?
„Berkeley is een uitzondering. Ze
ker in het deel waar wij zochten,
Berkeley Hills, is de markt allesbe
halve ingestort. Onder een mil
joen dollar vind je er opvallend
weinig. Ja, ons huis, het goedkoop
ste van de wijk. Wat wel is veran
derd, is de bedenktijd. Werd je eer
der gebeld door je advocaat over
een geschikt huis, dan had je twin
tig minuten om te beslissen of je
een bod uitbracht. Anders was een
concurrent je voor. Nu is die perio
de opgerekt tot circa één maand."
Hoe ziet jullie 'goedkope' huis eruit?
„Als een kubus. Naar Amerikaan
se begrippen is het klein, two-bed-
room-size. Het huis heeft originele
details, zoals een keuken van ply
wood, ligt vrijstaand in het groen,
heeft twee woonlagen, een forse
overstek en wandbekleding van
shingles. Bijzonder is de rijke his
torie. Onze woning is in i960 in
de modernistische stijl gebouwd
door William Wurster, die hem
als studio in gebruik had. In de
buurt zijn meer architectonisch
waardevolle huizen te vinden. On
der andere in de Arts and Crafts-
stijl, van de hand van John Galen
Howard en Bernard Maybeck. Lief
hebbers waarderen dat, getuige
ook de vele excursies in de wijk.
De doorsnee Amerikaan heeft er
niets mee: die let op size and price.
Leuke bijkomstigheid is nog dat
de vorige eigenaar van ons huis
Biz Stone was, een van de oprich
ters van Twitter. Minder leuk is de
torenhoge ozb-belasting in Berke
ley: 1,5 procent van het aankoopbe
drag van je huis. Elk jaar weer..."
Reageren en aanmelden?
redactie.wonen@wegener.nl
