fles gegrepen
Hulp bieden
waar die niet
gevraagd wordt
5 spectrum
Zaterdag 19 maart 2011
gsm van De Landsheer gaat af: er moet on
middellijk een psychiater komen voor een
'interventie'.
Een huisarts heeft gebeld, over een vrouw
die zich vreemd is gaan gedragen. „Geen
onbekende", zegt E>e Landsheer. „Een jaar
geleden heeft ze ook al zulk gedrag ver
toond. Toen is het gelukt haar met medicij
nen weer stabiel te krijgen." De vrouw wil
alleen nog dingen doen als haar huisgeno
ten haar opdrachten geven. Die wil ze dan
alleen uitvoeren als niemand kijkt. Als De
Landsheer aan de deur komt, licht de echt
genoot hem in. „Ze wil met niemand pra
ten", zegt hij bezorgd.
De Landsheer is er uiteindelijk wel
in geslaagd contact te leggen met
de vrouw. „Ze zal deze keer, al
thans tijdelijk, moeten worden opgeno
men", zegt de psychiater.
Hij is nog maar net zijn auto ingestapt, of
de telefoon gaat. Zijn aanwezigheid is ge
wenst op de opname-afdeling. Daar is een
patiënt van mening dat hij gezond genoeg
is om ontslagen te worden.
De psychiater die hem behandelt, denkt
daar anders over. In zulke gevallen wordt
De Landsheer als onafhankelijk psychiater
ingeschakeld voor een second opinion.
Dergelijke telefoontjes krijgt De Landsheer
regelmatig: „Ik werk niet alleen bij de Cri
sisdienst; ik kom op alle afdelingen, overal
waar onafhankelijk advies gevraagd
wordt."
Werken bij de Crisisdienst bete
kent soms dat je gegijzeld
wordt door situaties, zegt De
Landsheer. Niet iedereen kan daarmee om
gaan. Hij wel. De Landsheer ademt een on
verstoorbare kalmte uit, de zekerheid dat
alles goed kan komen.
En dat is ook zo. Alleen kan het vaak
steeds weer fout gaan. De psychiater for
muleert bedachtzaam: „In crisiswerk gaat
het vaak om een chronische aandoening,
en/of situatie, die zich verergert. Tot onaf
wendbaar het punt komt dat iemand iets
moet doen: de crisis."
Vandaar ook dat er een relatief grote groep
patiënten is die regelmatig terugkeert. Vol
gens een'onderzoek dat uitgevoerd werd
in de regio Rijnmond had 41 procent van
de cliënten twee of meer 'crisiscontacten'
per jaar. Deze 'frequente crisisdienstgebrui
kers' waren verantwoordelijk voor 60 pro
cent van het totale aantal spoedeisende
contacten.
De getallen zijn wat lager voor landelijke
gebieden zoals Zeeland, maar het beeld
blijft overeind.
Het huis waar altijd de gordijnen
dicht zijn. Die jongen die steeds
psychotischer wordt. De man die
zijn zorgen verzuipt. Hulp willen
ze (nog) niet. En dan staat er
opeens iemand voor de deur die
tóch vraagt: „Kan ik je helpen?"
Het zijn vaak oprecht be
zorgde mensen die het
meldpunt Bemoeizorg
bellen, zegt sociaal ver
pleegkundige Ilse. Goedbedoelen
de buren. Verontruste familiele
den. Of, zoals laatst, die SRV-man.
Eens in de week kwam hij langs bij
een mevrouw die heel alleen op
een dorp leefde. De SRV-man ging
ermee stoppen en maakte zich zor
gen, want mevrouw had verder
met niemand meer contact.
De huisarts wist van de situatie af.
Er waren al eens bezorgde vrien
dinnen van mevrouw bij hem
langsgeweest. 'Mevrouw wenst zo
te leven', vond de huisarts. Hij zag
geen reden om in te grijpen. Me
vrouw was een echte dame, gestu
deerd ook, en dit was haar eigen
keus. De huisarts respecteerde haar
privacy.
„Wat je in dit geval zag", zegt de
verpleegkundige, „en wat wij wel
vaker zien, is dat de aarzeling om
in te grijpen groter is als het gaat
om, laten we zeggen, gestudeerde
mensen uit hogere kringen. De fa
cade wordt zo lang mogelijk opge
houden. Trots en schaamte spelen
vaak een grote rol. Maar het kan ie
dereen overkomen."
Na de noodkreet van de SRV-man
ging Ilse eens langs. En nog eens.
En nog eens. De deur bleef geslo
ten.
Ilse gaf niet op.
„Strikt genomen is dit een
9-tot-5-baan, maar daar gaan we
flexibel mee om. Je bent betrok
ken, je wil helpen, resultaat zien.
Als je niets extra's doet, wordt het
probleem groter en groter en glijdt
zo iemand verder af, tot je het con
tact kwijt bent. Dus als het nodig is
om buiten kantooruren in actie te
komen, dan doe je dat. Het duurt
soms even voor je weet wat het
juiste moment is om iemand te
treffen. Is iemand zwaar verslaafd?
Dan ga je niet om 5 uur langs,
want dan is hij al van de wereld. Ik
heb een keer iemand gehad die 's
nachts leefde en overdag sliep,
maar wel elke morgen om zeven
uur koffie ging drinken bij haar
moeder. Ik onderschepte haar al
tijd op haar weg terug naar eigen
huis."
Ilse ontdekte dat de mevrouw
van de SRV-man elke morgen
vroeg de rozen snoeide. Daar
wachtte Ilse haar op.
„Al snel werd duidelijk dat me
vrouw zwaar psychotisch was. Ze
leefde helemaal teruggetrokken op
zolder. De rest van het huis was
niet meer bewoond."
Een jaar na de melding van de
SRV-man werd mevrouw gedwon
gen opgenomen.
„Slechts in een klein percentage
van de gevallen loopt het op ge
dwongen hulpverlening uit. )e
bent daar zo open mogelijk over.
Laatst kwam ik bij een mevrouw
die er lichamelijk slecht aan toe
was. De huisarts zei tegen ons: ik
kan niet naar binnen, want ze wil
niet. Een bezorgd familielid heeft
toen de deur open gedaan. Ik wist
echt niet wat ik zag toen ik binnen
was: zó verschrikkelijk vervuild
was het huis. Zij zelf lag op de
grond. Ze had open wonden en
kon niet meer lopen. Mevrouw, zei
ik, óf u gaat vrijwillig mee, óf ik
moet u gedwongen laten opne
men. Gelukkig heeft ze toen inge
stemd. Haar huis is opgeruimd en
ze is een tijdje verpleegd. Daarna
kon ze terug."
Hoewel Bemoeizorg - tien
jaar geleden opgericht -
het steeds drukker krijgt,
weten veel huisartsen nog niet van
het bestaan af
„In het begin is veel in voorlich
ting geïnvesteerd, maar je kunt
niet alle huisartsen benaderen; er
zijn er zó veel. Laatst ben ik maar
eens kennis gaan maken met de
huisarts van een dorp waar ik vier
cliënten heb. Ik had een kwartier
tje gepland en zat er een uur. Toen
ik weg ging, had ik er gelijk nog
een aantal gevallen bij."
