boekenweek 113
Vlissingen en
Van Oorschot
woensdag 16 maart 2011
Klassefoto Grote Marktschool, ca. 1918. Achteraan, 2e van rechts: Geert van Oorschot foto uit Krullebol-Steilhaar
door Rolf Bosboom
Geert van Oorschot met actrice Linda van Dyck. Zij speelde Coleta in de film Twee vorstinnen en een vorst (1981
die is gebaseerd op de boeken van Van Oorschot. foto Wim Riemens
lissingen is een stad
om te verlaten, niet
een om in te verblij
ven. Het is de onmis
kenbare ondertoon in de boeken
van R.J. Peskens, pseudoniem
van uitgever Geert van Oorschot
(1909-1987). In Krullebol-Steil
haar, dat als onderdeel van de
Slibreeks zaterdag wordt gepre
senteerd, laat Arjen Fortuin zien
dat in werkelijkheid de relatie tus
sen Van Oorschot en de stad min
der eenduidig was.
Fortuin werkt aan een biografie
van de legendarische, in Vlissin
gen geboren uitgever en schrij
ver. „Thuis hadden we veel boe
ken van de Russische Biblio
theek, die Van Oorschot uitgaf
Ik was dertien, veertien en vond
die boeken het summum van
chic. Toen ik later Brieven van een
uitgever las, bleek dat Van Oor
schot zelf juist helemaal niet zo
chic was. Sindsdien ben ik door
hem gefascineerd."
Aangezien er nog geen biografie
was, ging Fortuin enkele jaren ge
leden zelf aan de slag. Een enor
me klus, door de grote hoeveel
heid materiaal. Zo zitten er in
het archief van de uitgeverij vele
duizenden brieven van en aan
Van Oorschot. Recent heeft For
tuin, werkzaam op de boekenre-
dactie van NRC Handelsblad,
veel werk kunnen verzetten door
een jaar onbetaald verlof te ne
men. Hij hoopt nu de biografie
in 2012 te voltooien.
Het Slibreeks-deel kan als een
klein maar fraai voorschot daar
op worden beschouwd. In janua
ri verbleef Fortuin enkele dagen
in Vlissingen, om na te gaan wel
ke sporen er nog zijn te vinden
van Van Oorschot. In het straat
beeld is er in elk geval weinig
meer over. Zowel het geboorte
huis (Paardenstraat 19) als de wo
ning waar hij opgroeide (Slijk
straat 3) staat niet meer overeind,
zoals heel veel in de stad verdwe
nen is en aan het verdwijnen is.
„Sloop en Vlissingen houden el
kaar in een innige omhelzing",
constateert Fortuin in Krulle
bol-Steilhaar. Het latere huis van
de Van Oorschots, Badhuisstraat
64, is er nog wel.
Op zijn negentiende verliet
Geert van Oorschot Vlissingen
om, na een tussenfase in Rotter
dam, uiteindelijk in Amsterdam
neer te strijken. Nadien heeft hij
op vele fronten zijn afkeer geuit
van zijn geboorteplaats. Toch is
dat deels pose. „De stad heeft
hem nooit losgelaten: zijn be
scheiden literaire oeuvre speelt
zich er vrijwel geheel af', stelt
Fortuin in het boekje. „Hoe luid
keels hij zijn weerzin ook beleed,
steeds weer dompelde hij zich er
in onder."
Het proza van R.J. Peskens berust-
weliswaar op eigen ervaringen,
maar zeker niet helemaal. „Er is
veel dat in de Vlissingse verhalen
verzwegen wordt - of wat net
een andere draai krijgt", schrijft
Fortuin. „Alles werd fictie." Van
Oorschot had het bijvoorbeeld
nauwelijks over zijn grote ambi
tie om schrijver of dichter te wor
den of over de zegeningen van
zijn jeugdjaren, waarin zijn grote
talent wel degelijk was opge
merkt. Burgemeester Van Woel-
deren steunde hem later bijvoor
beeld ook bij de oprichting van
diens uitgeverij.
Krullebol-Steilhaar was het pseu
doniem dat de jonge Van Oor
schot gebruikte voor zijn bijdra
gen in De longe Onthouder, het
tijdschrift van de Jeugdbond
voor Onthouding, die zich verzet
te tegen alcoholgebruik. Hij was
er de gangmaker en bleek een ui
terst bekwaam colporteur van
het tijdschrift. Het verkopen zat
duidelijk in zijn bloed. Van Oor
schot werd later dan ook de'
schrik van boekhandelaren, die
zijn vasthoudendheid vreesden
en steevast meer van hem koch
ten dan ze nodig hadden.
'Krullebol-Steilhaar. In het Vlissin
gen van Geert van Oorschot' ver
schijnt als deel 133 in de Slibreeks,
40 pag., €9,-. Het boekje wordt za
terdag om 16.00 uur gepresenteerd
in het pand Badhuisstraat 64.
