buitenland n
De helden van Fukushima
Déja vu van
Tsjernobyl
woensdag 16 maart 2011
CHINA
N-KOREA
Z-KOREA
JAPAN
Grote
Oceaan
ASv/h
Inwoners van Fukushima worden gecontroleerd op blootstelling aan radioactiviteit. Het stralingsniveau bij de kern
centrales kwam gisteren boven de toegestane limiet. foto Asahi Shimbun/EPA
Een stralingsdetector slaat uit tot 0,6 microsievert. Dat is meer dan de
toegestane hoeveelheid. foto AP
Bij de kerncentrale Fukushi
ma proberen nog vijftig me
dewerkers met gevaar voor
eigen leven de oververhitte
reactors te koelen. „Ze doen
onvoorstelbaar werk."
door Marjolijn de Cocq
den haag - De helden van Fukus
hima, worden ze al genoemd, de
vijftig medewerkers die gisteren
achterbleven om de kernreactoren
te koelen. De analogie met de hel
den van Tsjernobyl, bijna 25 jaar
geleden, is snel gemaakt.
Achthonderd man personeel werd
gisteren geëvacueerd toen, na de
explosies in reactor 1 en 3 ook de
situatie bij reactor 2 escaleerde. Bij
reactor 4 vloog een brandstofop
slag in brand, waardoor de straling
op het complex opnieuw hoog op
liep.
De achterblijvers, vindt Groen-
Links Tweede Kamerlid Liesbeth
van Tongeren, zijn 'ongelooflijk
dappere mensen'. „Dit zijn men
sen die in het volle besef zijn van
wat er gebeurt, die weten wat de ri
sico's zijn en wat de stralingseffec-
ten. En die standhouden om de
centrales veilig te stellen."
Over de samenstelling van de ach
tergebleven teams, is volgens reac
torfysicus Jan Leen Kloosterman
geen betrouwbare informatie be
schikbaar. „Natuurlijk zitten er nu
cleaire deskundigen bij, onder
meer om de stralingsniveaus vast
te stellen, maar er zijn ook werk-
bouwkundigen nodig die verstand
hebben van pompen."
Kemenergiespecialist Ike Teuling
van Greenpeace wijst erop dat vijf
tig man op drie rampreactoren
een serieus bezettingsprobleem
kan opleveren. „Hoe kunnen ze zo
een roulatiesysteem in stand hou
den, om niet te lang aan die stra
ling te worden blootgesteld?"
Maar op kerncentrales werkt veel
Japanse soldaten zetten hun gasmaskers op voordat ze beginnen aan de schoonmaak van radioactief verontreinigd
gebied bij Nihonmatsu, op zestig km van de reactoren in Fukushima. foto ap
ondersteunend personeel om de
technici heen, schetst Monique
Linger van de kerncentrale in het
Zeeuwse Borsele. „Bij ongelukken
blijven mensen met een bijzonde
re functie, zoals brandweerlieden,
zo lang mogelijk. Maar daarna kan
iedereen die niet direct nodig is bij
het bedwingen van de storing wor
den geëvacueerd."
Volgens de draaiboeken van Bors-
sele blijft er dan in de kerncentrale
een 'alarmorganisatie' achter, een
breed samengesteld team van ope
rators, werktuigkundigen en tech
nici die de installatie door en door
kennen. Die mensen weten bij
voorbaat dat ze bij calamiteiten
niet weg kunnen. „Daar worden
ze ook op'getraind. Twee keer per
jaar trainen ze in een simulator
waar allerlei situaties worden nage
bootst. Ik verwacht dat dat in Ja
pan niet anders is."
I I
Maar hoe meer de straling op
loopt, des te heikeler de situatie
op het complex. „Deze mensen lo
pen het meeste risico, ik denk dat
dat niet te ontkennen valt", aldus
Linger. „Wat zij doen is onvoorstel
baar werk, daar hebben wij hier
veel respect en bewondering
voor."
Vijftig helden, na de honderddui
zenden van Tsjernobyl. De weten
schappers, brandweermannen, sol
daten, politiemensen en artsen die
daar na de kernexplosie werden in
gezet in een hoog radioactief ge
bied, terwijl de Sovjetautoriteiten
de omvang van de ramp onder de
pet hielden. Veel helden van 1986
wachtte een gruwelijke dood.
De beelden van de mensen die
daar met een emmertje en schepje
puin liepen te ruimen, staan Ike
Teuling in het geheugen gegrift.
Maar de stralingsniveaus bij Tsjer
nobyl waren veel hoger, omdat de
reactorkern bloot was komen te lig
gen en de centrale dagen had ge
brand. „In Fukushima liggen de
kernen nog niet bloot, en bij de
straling lijkt het te gaan om tijdelij
ke pieken."
Volgens stralingsdeskundige Hiel-
ke Boersma van de Rijksuniversi
teit Groningen kun je moeilijk zeg
gen dat het doodvonnis van de hel
den in Japan al is getekend. Stra
lingslimieten, legt hij uit, zijn in
noodsituaties een rekbaar begrip,
dan gelden ruimere richtlijnen. In
Fukushima dragen de medewer
kers beschermende kleding. „Dat
ze opgegeven zijn, lijkt me voorba
rig-"
Volgens Duitse technici die dit
weekeinde werden geëvacueerd,
was de reactie van het Japanse per
soneel gedisciplineerd en 'zeer,
zeer gelaten'.
amsterdam - Velen zal de situatie
rond de Japanse kerncentrale doen
terugdenken aan eind april 1986,
toen de grootste kernramp ooit
plaatsvond in Tsjernobyl. Het on
geluk in de Fukushima I valt nu in
de op een na hoogste categorie op
de internationale schaal voor nu
cleaire incidenten (INES).
De INES-schaal kent zeven catego
rieën. Het enige ongeval dat tot
dusver in de hoogste categorie viel
en daarmee officieel als 'grote
ramp' te boek staat, is dat in Tsjer
nobyl in 1986. Als geen ander weet
die regio wat er in de loop der tijd
gebeurt met eën gebied dat zwaar
radioactief besmet is geraakt.
Ike Teuling, kernenergiedeskundi-
ge bij Greenpeace, deed toevallig
vorige week nog onderzoek bij de
ontplofte Oekraïense kernreactor.
„Het stralingsniveau is nog steeds
schadelijk, mensen worden er nog
altijd ziek van en voedsel moet
worden gecontroleerd." Schattin
gen van het aantal doden dat
'Tsjernobyl' in totaal zal bedragen,
lopen uiteen van 10.000 tot
200.000.
De dertig kilometerzone rond de
centrale is nog steeds van kracht.
Daarbinnen mag niemand wonen.
„Inmiddels laten ze wel mondjes
maat toeristen binnen. Maar zij lo
pen meer straling op dan nor
maal", zegt Teuling.
Het gebied zou volgens haar nog
zo'n driehonderd jaar besmet kun
nen blijven. „Veel radioactief afval
is na de explosie in tijdelijke afval-
opslag gestopt. Gewoon in de
grond. Daarom zou het goed zijn
ook buiten de zone geen mensen
meer te laten wonen."
Hoewel er zich in het gebied
vreemde verschijnselen voordoen
na 1986 (bomen zijn roodgekleurd
en afgestorven), noemt Teuling
verhalen over 'konijnen met drie
koppen' een fabeltje. „Maar er ko
men vervormingen voor. Sommi
ge diersoorten leven korter in en
rond Tsjernobyl dan hun soortge
noten elders."
I I
