buitenland 17 Een op vijf kernreactoren bij breuklijn verschuivende aardas 5 vragen over 5 De zeebeving voor de kust van Indonesië in 2004 was krachtigermaar leidde tot een klei nere verplaatsing van de aardas. „Een beving bij de polen of de evenaar hebben het minste effect op de as. Als je bovenop of te gen de zijkant van een tol slaat, gaat die ook niet heftiger wiebelen. Het meest effect heeft een schuine klap. Bij de aarde zijn dat bevingen rond de 45 graden noor der- en zuiderbreedte. Op zo'r| positie ligt Ja- kiJftkJ Hulpverleners zoeken naar overlevenden en doden in Natori. Ze hebben vier lichamen gevonden van mensen die de aardbeving en tsunami niet hebben overleefd. foto Alex Hofford/EPA Een lichaam wordt tussen betonblokken uitgehaald in Toyoma. foto Gregory Bull/AP dinsdag 15 maart 2011 Veel landen zien kernener gie als een aantrekkelijke op tie. Met aardbevingen wordt wel rekening gehouden bij de bouw, maar niet met vloedgolven. NIJMEGEN - In de hele wereld staat ongeveer een vijfde van de kern centrales in een gebied dat gevoe lig is voor aardbevingen en vloed golven. Volgens het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) gaat het om 88 van de 442 reacto ren, Zo kreeg een kerncentrale in de Indiase deelstaat Maharashta in de periode 1985 en 2005 ruim ne gentig bevingen (met een kracht tot 6,3 op de schaal van Richter) te verstouwen. Hoewel de meeste kerncentrales een magnitude van 8,5 kunnen verdragen, worden maatregelen tegen vloedgolven vrijwel nooit overwogen. De komende twintig jaar staat de bouw van nog eens 350 nieuwe nu cleaire reactoren op de rol. Reden voor milieuorganisaties als Green peace na de problemen met de kerncentrale in Japan regeringen op te roepen plannen te schrap pen. Zeker gezien de schier onstil bare honger naar energie bij Aziati sche landen: zij zien kernenergie als aantrekkelijke optie. Met name de economieën van India en Chi na groeien zo hard, dat de vraag naar energie enorm is. Overschake ling van kernenergie op wind-, zonne- of aardwarmte-energie is voor hen geen optie. Maar beide landen hebben wel geregeld met aardbevingen te maken. Met zoveel kerncentrales in kwets bare gebieden, lijkt het des te be langrijker te voorzien waar en wan neer aardbevingen plaatsvinden. Seismoloog Bernard Dost van het KNMI zegt dat dat nooit precies is te voorspellen. „We kennen de zo nes waar ze ooit kunnen plaatsvin den, maar weten niet wanneer." Dost schetst de kwetsbare gebie den: van Indonesië, naar het 'Brit se subcontinent' (India, Pakistan en Afghanistan) via Iran haar Tur kije. Het laatstgenoemde land wil drie nieuwe nucleaire centrales bouwen aan de Egeïsche Zee. Ze zullen nabij de Ecemisbreuklijn worden opgetrokken. Veel aardbe vingen gaan van oost naar west, zegt Dost. Indachtig het feit dat in Turkije de laatste grote aardbeving heeft plaatsgevonden in het ten oosten van Istanbul gelegen Izmit (20.000 doden), zou de Turkse ha venstad wel eens als volgende aan de beurt kunnen zijn. Een geluk bij een ongeluk: in de buurt van Istanbul staat géén kerncentrale. Grote Oceaan door Niek Opten N-KOREA Een aardas die gaat verschuiven, hoe moet je je dat voorstellen? De aarde maakt in 24 uur een rondje, rond een denkbeeldige as. Deze spil loopt nu globaal van de Noord- naar de Zuidpool. Door de aardbe ving in Japan is die as tien centimeter opgescho ven over het aardoppervlak. „Dat lijkt veel, maar op de schaal van de aarde is het niets." De verschuiving is ook geen uitzonderlijke reactie. Vorig jaar nog, bij een aardbeving in Chili, werd de aarde acht centimeter uit het lood ge slagen. Maar als je alle bevingen bij elkaar optelt, dan is de verschuiving toch behoorlijk? „De aardas schommelt jaarlijks tientallen me ters heen en weer rond een stabiele positie, met wel uitschieters van dertig meter. Je kunt het vergelijken met een tol, die een duwtje krijgt. Hij blijft ronddraaien, maar gaat wel heen en weer. Dit schommelen wordt veroorzaakt door natuurlijke processen op en boven het aardop pervlak, zoals luchtdrukverschillen." 3 De aardas komt dus altijd weer op zijn oude positie terug? Nee. Want om het nog ingewikkelder te ma ken: de stabiele positie waar de aarde omheen tolt, staat ook niet stil. Jaarlijks schuift die tien centimeter op, op de noordelijke helft richting Canada. „In de laatste ijstijd is de bodem rond de polen enorm ingedrukt, tot wel een kilometer. Die veert nu weer langzaam op. Daardoor veran dert de verdeling van de massa, wat van in vloed is op de positie van de aardas." 4 Wat zijn de gevolgen van deze zogenoemde 'poolvlucht'? „Op korte termijn merken we daar ook niets van. Pas over miljoenen jaren, als de as tiental len kilometers is verschoven zal dit invloed heb ben op het klimaat." Z-KOREA Door de enorme kracht van de aardbeving in Japan is de aardas circa tien centimeter verschoven. Moeten we ons zorgen maken? Geofysicus Bert Vermeersen van de TU Delft legt uit. vlaklijn aarde 23,5°; loodlijn aarde Kerncentrales in aardbevings- gèvoelig gebied Kerncentrales jr Indische plaSt Caribische plaat Afrikaanse plaat Nazca plaat Zuid-Amerikaanse plaat Breuklijnen Antarctische plaat Antarctische plaat Kerncentrales bij breuklijnen Wereldwijd staan 88 kerncentrales in aardbevingsgevoelig gebied. De aardkorst is opgebouwd uit platen die ten opzichte van elkaar bewegen. Op de plaats waar twee platen tegen elkaar aandrukken vinden regelmatig aardbevingen plaats. 20 procent van 442 werkende kernreactoren staat in gebieden met 'significante' seismische activiteit. Ëuraziatische plaat Noord-Amerikaanse plaat Ëuraziatische plaat Australische plaat Pacifische plaat

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2011 | | pagina 7