181 boekenweek
Onbekenden krijgen
naam en een tweede
stem,
leven
maandag 14 maart 2011
Met het traditionele Boekenbal wordt morgenavond de
76e Boekenweek ingeluid. Deze staat, onder de noemer
Geschreven portretten, in het teken van biografieën. Drie
dagen achtereen belicht deze krant auteurs en boeken
die een belangrijke rol spelen in de Boekenweek, zowel
landelijk als in Zeeland. Vandaag de eerste aflevering.
Boekenweek ZOU 26 26 maart
door Nico de Boer
Wie als lezer een nieuw
boek openslaat en
zijn neus begerig tus
sen de bladzijden drukt, kent de
sensatie. Het boek ademt de geur
van vers papier, lijm en inkt en
roept de spanning op van een
nog onbetreden wereld. In het
geval van het Boekenweekessay
Good Luck kan daar nog iets
extra's bijkomen, namelijk de
geur van een krachtig parfum
met een tegelijk onzijdig karak
ter omdat het volgens de parfu
meurs zowel de mannelijke als
vrouwelijke lezer past.
De bijzondere combinatie van
woord, beeld en geur van Good
Luck is bedacht door schrijfster
Christine Otten en kunstenaar
reclamemaker Erik Kessels, de
makers van dit Boekenweekes
say. Al is het woord essay hier
nauwelijks van toepassing, aange
zien er meer sprake is van fictie
dan essay.
De foto's in het boek zijn afkom
stig uit fotoalbums vol naamloze
mensen in uiteenlopende om
standigheden die Kessels aantrof
op rommelmarkten. Niet duide
lijk is wie erop staan en wat voor
soort levens ze hebben geleid.
Maar we kunnen er wel naar gis
sen.
Hoe doorsnee of gemiddeld was
het leven dat deze mensen heb
ben geleid? Misschien was het
wel buitengewoon gelukkig, saai,
tragisch of juist enerverend. De
foto's geven geen uitsluitsel. Je
kunt er alle kanten mee op. Dat
maakt deze levens net zo span
nend als je zou wensen.
De foto's inspireerden Christine
Otten. Ze gaf de naamlozen een
naam, een stem en een tweede
leven, en haar personages vol
doende achtergrond en karakter
om ze tot leven te laten komen.
De twee meest gefotografeerde fi
guren doopte ze in Betty en Pier
re Vincent, een Vlaams echtpaar,
woonachtig in Belgisch Limburg.
Er staan geen kinderen op de fo
to's, wel veel poppen, waarvan
Otten een soort surrogaatkinde
ren maakt om een groot gemis
bij de vrouw te compenseren. Ot
ten geeft de vrouw weliswaar
een dochter, een zekere Claire,
maar die moest zij al op jeugdige
leeftijd ter adoptie afstaan. Een
schimmige foto met een baby in
couveuse zou daarop kunnen wij
zen.
In Ottens verhaal heeft Claire
juist kanker overwonnen. Ze pro
beert contact te zoeken met haar
moeder die ze nooit gekend
heeft. Aan de hand van foto's en
brieven probeert ze het leven
van haar moeder Betty en haar
man, garagehouder Pierre, te re
construeren. Het is een tamelijk
gelukkig huwelijk, vooral dankzij
Betty's geheime amoureuze avon
turen met Martin, Pierre's hulp
in de garage, die ze de Ameri
kaan noemden omdat hij 'don
ker was en van die wilde jazzmu
ziek hield'. Claire besluit ten slot
te om samen met haar dochter
haar oude moeder in een verzor
gingshuis op te zoeken, zodat
moeder en dochter na meer dan
zestig jaar met elkaar herenigd
kunnen worden.
In hoeverre Ottens verhaal recht
doet aan 'de waarheid' doet dan
allang niet meer ter zake. Het
klinkt aannemelijk genoeg om er
in te kunnen geloven. ]e krijgt al
lezend en bladerend vanzelf een
indruk van deze levens. En dat is
de verdienste van Otten, die het
allemaal mooi en subtiel op
schrijft.
Zij maakte eerder naam met re
portages vermengd met literaire
fictie, zoals in haar roman De
laatste dichters, met verhalen van
Afro-Amerikaanse dichters en
musici met wie ze in Harlem en
Detroit sprak over hun levens. In
Good Luck lopen werkelijkheid
en fictie evenzeer door elkaar.
Het boek is mede dankzij zijn
krachtige geur een ode aan de
liefde en door de combinatie van
fotografie en taal vooral aan de
verbeelding.
'Good Luck' door Christine Otten
en Erik Kessels, 144 blz. Uitgave:
CPNB. Prijs: €6,- of (luxe uitgave
met parfum) €24,95.
Christine Otten en Erik Kessels foto Merlijn Doomernik
In hei Boekenweekgeschenk 2011
mixt Kader Abdolah de eeuwenou
de literaire erfenis van zijn geboor
teland met de literatuur van zijn
nieuwe vaderland. „Dit is mijn mo
ment van overwinning. De ayatol-
lah's willen ons niet hebben, maar
zie wat we kunnen."
door Evelien Baks
Ruim twintig jaar nadat
Kader Abdolah, oudste
zoon van een doof
stomme tapijtrestaura
teur uit de Perzische stad Arak
en telg, van een gegoede familie,
in Nederland aanklopte voor
asiel, heeft hij beide culturen in
zijn hart gesloten. Het oude
sprookjesachtige Perzië als zijn
vaderland, het vrije Nederland
als zijn nieuwe moederland. In
zijn novelle De kraai, het Boeken
weekgeschenk, brengt hij die we
relden samen.
„Perzië en Nederland zitten bei
de in mij", zegt de in 195.4 als
Hossein Sadjadi Ghaemmaghami
Farahani geboren auteur.Hij
voelt zich thuis in dit land zon
der hoge bergen, wilde rivieren
en woestijnen, maar Perzië
.stroomt door zijn aderen. Hij
was een man van 33 toen hij na
zijn vlucht via Turkije in een
asielzoekerscentrum in Apel
doorn belandde. Door zijn tan
den in de liedjes van Annie M.G.
Schmidt en de Kronkels van Car-
miggeit te zetten, niet veel later
gevolgd door de romans van Har
ry Mulisch en Jan Wolkers, maak
te Abdolah zich langzaam maar
zekerde nieuwe vreemde taal ei
gen.
Nu is het 2011, vele romans en
een aantal onderscheidingen la
ter, en heeft hij het vermaarde
Boekenweekgeschenk mogen
schrijven. De kraai, een novelle
over een uit Perzië afkomstige
makelaar in koffie, net als in Mul-
tatuli's Max Havelaar gevestigd
aan de Amsterdamse Laurier
grachtnummer 37.
„Ultieme erkenning? Ja, mis
schien wel, maar voor mij is het
veel meer. Voor mij is hei een
moment van overwinning. Te
gen wie? Tegen de dictatuur van
Iran, tegen de ayatollahs van
Iran. Kijk, wil ik naar ze roepen,
kijk naar de mannén en dé vrou
wen dié jullie niet willen heb
ben, zie wat ze kunnen en wat ze
gepresteerd hebber, op een ande
re plek.. Het Boekenweekge
schenk is mijn ultieme literaire
verzet."
.Het idee voor het geschenk, dat
net als de Boekenweek het levens
verhaal als thema heeft, deed Ab
dolah opmerkelijk genoeg op aan
de andere kant van de Atlan
tische Oceaan. De gastdocent uit
Nederland, die naar de Verenig
de: Staten was afgereisd om les te
geven aan een aantal universitei
ten, stond daar op een stoffig zol-
