wonenió
?rr
1
Toch maar mooi blijven
I
Korstmos
Boer krijgt fauteuil
Zaterdag 5 maart 2011
wonen@wegener.nl
SI 024-3650509
Met het gebruik van een bidet zijn de
meeste Nederlanders niet bekend.
Maar als het aan sanitairwinkeliers ligt,
gaan we massaal aan de douche-wc,
een combinatie van bidet en toilet,
door Suzanne Dijkstra
I
VOORDELEN VAN EEN DOUCHE-WC
Minder afval. Uit een onderzoek
van het Wereldnatuurfonds van
enkele jaren geleden blijkt dat ie
dere Europeaan jaarlijks onge
veer 13 kilogram toiletpapier ge
bruikt. Nog niet de helft van het
toiletpapier wordt momenteel ge
recycled,
i Aambeien, huidirritatie en ande
re anale klachten kunnen de toi
letgang tot een hel maken. Het
gebruik van toiletpapier kan in al
Deze kruiwagen is niet bedoeld
voor zware handarbeid, wel als
originele lounger. Iedereen die
ooit met een kruiwagen werkte,
weet dat de vorm ideaal is om er
in te gaan zitten. Niet meteen
comfortabel, maar goed genoeg
om na al het harde werken even
te rusten, met een biertje erbij.
Het Duitse designduo Sasha Ur
ban en Dorothea Wirwall, dat
meedeed aan de D3-designtalen-
tenwedstrijd in Keulen, bedacht
dit zitsysteem, dat van een krui
wagen een werkmans-Eames
maakt. Het mooie is dat ze niet
alleen een kussen met hoofd
steun hebben ontworpen, inclu
sief een afneembaar computerta
feltje, maar dat het zitvlak en de
hoofdsteun makkelijk dicht te
vouwen zijn. Met het tafelblad er
op lijkt het net of je een kruiwa
gen gevuld met hout aan het
sjouwen bent. Enige minpuntje:
de lounger is (nog) niet te koop.
Emigreren is een ingrijpende
keuze. Familie, werk, cultuur:
de emigrant laat veel achter.
Maar hij verwacht in zijn
nieuwe land ook veel terug
te krijgen, bijvoorbeeld het
huis van zijn dromen.
DENEMARKEN
•Einde
Kopenhagen
door Bauke Boersma
Nederland wordt steeds voller, dus is
Denemarken een logische keus?
Petro Pelgrum: „Hier heb je meer
ruimte dan in Nederland, ja. Dat is
ook logisch, met veel minder inwo
ners op ongeveer dezelfde opper
vlakte. Met een beetje pech, doe je
-in Nederland een uur over een af
stand van slechts 10 kilometer,
hier is dat 10 minuten. Maar dat
was niet zozeer de reden dat wij
ons in oktober 1999 in Denemar
ken hebben gevestigd."
Wat dan? Heeft het moeilijke boeren
jullie Nederland uit gedreven?
„Ik ben een boer in hart en nieren
en wilde heel graag een eigen agra
risch bedrijf beginnen. Toentertijd
was dat in Denemarken financieel
een stuk makkelijker dan in Neder
land. Met name door de grond
prijs, die lag hier nu eenmaal veel
lager. In Nederland had ik het des
tijds vermoedelijk niet voor elkaar
kunnen krijgen."
Je vrouw stond zeker te trappelen om
in het Deense diepe te springen?
„Nou, dat was best lastig. Toen de
verhuizing naar Denemarken con
creet begon te spelen, hadden we
amper een jaar verkering en dan al
gelijk zo'n grote verandering... Ze
had zeifin Nederland een baan
die ze heel erg leuk vond. Het was
al met al ook een enorme test
voor de relatie, een vuurdoop."
Maar elf jaar later zijn jullie nog al
tijd bij elkaar, hebben drie prachtige
kinderen en de vierde is in aantocht.
„Je hebt wel twee, drie jaar nodig
voor je alles op orde hebt. Maar
meer nog dan ik had Ellen het de
eerste jaren moeilijk. Ik sprak na
een maand of twee genoeg Deens
om me te kunnen redden, ook om
dat we ons in Nederland al een
beetje op de taal hadden voorbe-
n de meeste tuinproble-
men die mij bereiken,
kan ik mij goed inleven.
Het is inderdaad niet leuk als
je sinaasappelboom zijn blad Korstmos. foto RvdK
verliest of je rozen door de
bladluis worden opgegeten. Maar sommige problemen... De
mieren maken hoopjes tussen de tegels van het terras. Nou
én! Pak een bezem als je er last van hebt. Of de tuinslang.
De vogels pikken al het mos uit het gazon is ook een schijn-
probleem volgens mij. Wees blij met die vogels. Dan hoefje
het mos zelf niet weg te harken.
Iedere maand krijg ik wel een vraag over korstmos. Het zit
O op de terrastegels of de dakpannnen. Het groeit op de tak-
ken van de azalea's of op de stam van de appelboom. Som-
Ij mige paniekerige briefschrijvers beweren zelfs dat 'de hele
5 boom erdoor verstikt wordt'. Ik neem alle vragen serieus,
o Nou ja, bijna alle. Maar wat mensen in hemelsnaam tegen
korstmos kunnen hebben, ontgaat me. Als er iéts weinig
schade doet, is het wel korstmos, een plant die bovendien
de grilligste en boeiendste kleurencombinaties maakt. Ik
ken veel schilders die mij minder boeien.
Korstmos is niet één plant; het zijn er twee. Korst
mossen zijn opgebouwd uit een schimmel die in
combinatie met een wier leeft. Ze groeien vooral
op plaatsen waar ze geen concurrentie van andere
planten hebben: daken, muren, takken en stam
men. Ook kom je ze tegen in streken waar het kli
maat voor de meeste planten ongeschikt is, zoals
boven de poolcirkel waar het rendiermos groeit.
Rendiermos is geen mos, maar een korstmos. Vroe
ger werden korstmossen gebruikt voor het verven
van wol. De mossige kleuren van Ierse of Schotse
tweedstoffen waren ooit van korstmossen afkom
stig, tegenwoordig worden de kleurstoffen synthe
tisch gemaakt. Korstmossen hadden het zwaar in
de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, de
luchtverontreiniging bereikte een hoogtepunt. Ze
kunnen slecht tegen ammoniak en zwaveldioxide,
maar sinds de wetgeving strenger is geworden, gaat het ook
weer iets beter met de korstmossen. Die worden dan ook
vaak gebruikt als indicator van schone lucht.
Niet alle korstmossen lijden onder luchtvervuiling. Het
oranje dooiermos, een van de opvallendst gekleurde korst
mossen, lijkt het juist beter te doen naarmate de lucht vui
ler is. Je vindt het vaak in de buurt van walmende fabrieks
schoorstenen en ook middenin de stad.
Als iemand korstmos als probleem ervaart, ligt de oplossing
vaak voor de hand: rijd je auto naar het terras zodat de te
verdelgen kortsmossen onder de uitlaat komen te liggen.
Kruip achter het stuur, start de motor en roep vooral
'vroemm, vroemm'. Zit het op dakpannen, dan is dat lasti
ger. Het optakelen van de auto is niet praktisch, dus dan zit
er weinig anders op dan de dakpannen voor hun zwaveldi
oxidebehandeling eerst van het dak te halen. Ga van tevo
ren even na of de kortsmossen niet op de Nederlandse lijst
van bedreigde korstmossen staan. Daar staan 323 soorten
op.
