oerbos
J jg| 024-3650360
Tsaar Alexander II jaagde ooit op bisóns
en wolven in de bossen van Bialowieza,
op de grens van Polen en Wit-Rusland.;
Peter de Jaeger wandelde door het laatste
oerbos van Europa.
m reizen@wegener.nl I reizen
llSSi Zaterdag 26 februari 2011
Een ijzeren afrastering scheidt nu
de Poolse en Russische bossen.
„Nog een restantje van het IJzeren
Gordijn", aldus Maria. „De meeste
dieren kunnen niet van de ene
naar de andere kant. Alleen de vo
gels en insecten trekken zich niets
aan van de grens".
Eenmaal in het beschermde oer
bos vertelt ze verder: „Dit bos is
anders dan alle andere Europese
bossen. Het is niet aangelegd door
de mens, maar de natuur zelf
heeft het gevormd en het bestaat
al duizenden jaren. Onze voorou
ders vonden hier hun middelen
van bestaan en overleefden van
wat het bos hen te bieden had."
Die relatie mens-natuur was ech
ter niet altijd evenwichtig. Zo rept
Maria over de bijenhouders in het
bos. Die gebruikten dode bomen
om hun primitieve raten in op te
hangen. Maar ook de bruine beren
waren verzot op de honing. Om
de beren weg te houden, hadden
de imkers een gemene val ontwor
pen. Die bestond uit een soort
planken projectiel, boven aan de
boom vastgemaakt. Wanneer de
beer in de boom klom en door
een gat naar de honing reikte,
kwam hij tegen een touw waar
door het stuk hout hem wegzwiep-
te en de beer uit de boom viel,
vaak met dodelijke afloop. „Door
de bijenhouders zijn de bruine be
ren uitgéstorven", zegt de gids.
Sinds 1850 zijn deze praktijken ver
boden. Maar de bruine beer is
voorgoed verdwenen. Desgevraagd
zegt Maria dat herintroductie niet
nodig is. „We hebben al genoeg
aan de bison."
Naast de bison leven hier ook lyn
xen, wolven, elanden, everzwij
nen, bevers, otters, reeën en edel
herten. En talloze vogels. Van alle
zeldzame, zwarte ooievaars heeft
een derde Bialowieza als thuisha
ven.
Tijdens de wandeling vraagt de
gids ons regelmatig omhoog te kij
ken. De bomen die hier groeien
zijn hoger dan elders, omdat ze
door de hoge dichtheid allemaal
naar het licht toe groeien. Monu
mentale eiken zien we tussen es
doorns, zwarte elzen, ratelpopulie-
ren en heel veel sparren en grove
dennen. Uniek is dat omgevallen
bomen gewoon blijven liggen. Het
is hier een eldorado voor insecten
en paddenstoelen. Van elke omge
vallen boom weet Maria precies de
leeftijd en wanneer die is geveld.
De stammen worden niet met een
kettingzaag te lijf gegaan, maar
met een handzaag. „De natuur
Foto's boven:
- Een boom die valt, blijft liggen
en wordt overwoekerd door mos.
- Sommige delen van Bialowieza
bestaan uit moerassig terrein.
foto's Przykuta en Jacek Karczmarz
Foto's links:
- Gids Maria Semeniuk leidt de be
zoekers door het winterse oerbos
en geeft intussen uitleg.
- De tijd heeft een boom geheel
uitgehold. foto's Peter de Jaeger
heeft geen haast", zegt ze. Met
paardenkracht worden stammen
die op het looppad zijn gevallen,
versleept en een eindje verderop
neergelegd. Er wordt geen hout
geoogst. Holle bomen bieden
broed- en schuilplekken voor klei
ne zoogdieren en vogels.
Onderweg wijst Maria op lange
barsten in bomen. „Vorstscheuren.
Het kan hier tot 40 graden vrie
zen." Opvallend is de mosgroei.
Overal rondom de bomen zit mos.
Normaal groeit dat alleen aan de
kant waar geen zon komt. Maar
door het dichte bos bereikt de zon
de bodem niet. „Hier kan een pad
vinder zonder kompas het noor
den nooit vinden."
Behalve twee bisons zien we on
derweg nog een moederzwijn met
haar jong, een eekhoornnest hoog
in de bomen en talloze spechten.
Ondanks deze wat karige oogst, is
de wandeling van drie uur, een in
tense ervaring. Je voelt je één met
de natuur, die tastbaar en overwel
digend dichtbij is. Het is het laatste
stukje oerbos van Europa. Niet
voor niets staat het sinds 1977 op
de Werelderfgoedlijst van Unesco.
„Elke Pool moet een aantal plaat
sen bezoeken in zijn leven", zegt
Maria. „Warschau, het Wawel-kas-
teel in Krakau, onze eerste hoofd
stad Gniezno en het Bialowieza Na
tionaal park. Dit oerbos is niet al
leen de trots van Polen, maar van
heel Europa."
Reageren?
redactie.reizen@wegener.nl
Bialystok -
Warschau
POLEN
Bialowieza i
TSJECHIE
Bialowieza Nationaal Park ligt
op een uurtje rijden met de bus
van Bialystok, de meest
oostelijke stad van Polen. Reizen
naar Bialystok kan per trein en
vliegtuig. Er rijdt een nachttrein
van Amsterdam naar Warschau,
vandaar met de trein naar
Bialystok. Vliegen kan naar
Warschau en daarna de trein. In
Bialystok is voldoende
accommodatie.
Om het oerbos te bewonderen
moet van tevoren een gids
worden gereserveerd. Een
rondleiding kost 165 zloties
(zo'n 40 euro). De rondleiding
begint in het gebouw van PTTK
(de Poolse VW) achter het
museum en duurt ongeveer drie
uur. Je kunt kiezen tussen
wandelen of per paard en
wagen.
Er is een natuurgids The
Bialowieza primeval forest, die is
uitgebracht door de Koninklijke
Nederlandse Natuurhistorische
Vereniging (zie daarvoor
www.knnv.nl).
Meer informatie op de website
van Unesco Werelderfgoed:
www.whc.unesco.org/en/35/
