Dagje
Keus
museum?
genoeg
reizen 4
Borduurkunst in Barneveld
m
Hermitage
Ouderesombere vrouwen
zitten als door het leven
verslagen op een stoeltje
Nederland telt meer dan
duizend musea. Van
wereldberoemd tot bijna
vergeten. Wie zich een
dagje wil onderdompelen in
kunst, wetenschap of
ambacht, heeft dus keuze
genoeg. Drie voorbeelden
van musea die van elkaar
verschillen als dag en nacht.
Walvissen en dolfijnen in
Noord-Holland, glas in
Zuid-Holland en bijbelse
borduurkunst in
Gelderland. Leiden Barneveld
Zaterdag 12 februari 2011
reizen@wegener.nl
024-3650360
Het is koud en de sneeuw valt met bakken uit de
lucht. Een snijdende wind komt over de Neva aan
waaien en ik ben behoorlijk underdressed. Geen
sjaal, lichte leren schoenen en normaal ondergoed. Om mij
heen lopen de inwoners van Sint Petersburg er als beren
bij. Bontjas, bontmuts, bontgevoerde laarzen en ik denk
ook lang ondergoed van bont. Wat heb ik het koud!
Ik moet me melden bij het foreign department van de Her
mitage. Daar zal ik mijn vriend, de kunstverzamelaar ont
moeten om met hem de laatste dag mee te maken van de
tentoonstelling van zijn collectie romantische schilderijen.
Omdat ik geen idee heb waar in het immense gebouw de
buitenlandafdeling is, loop ik eerst maar eens naar de hoofd
ingang. Halfbevroren stel ik mijn eenvoudige vraag. Een on
vriendelijke Rus stuurt me door naar een zij-ingang verder
op. Ik loop het hele gebouw voorbij om uiteindelijk met de
ijspegels aan mijn neus voor een dichte deur te staan. Een
onvriendelijke Russin stuurt me vervolgens naar de direc
tie-ingang. Die is weer helemaal aan de andere kant van het
honderden meters lange Winterpaleis. Nog net voordat
mijn tenen definitief zijn bevroren, strompel ik het ent
reetje van de directie in. De volgende onvriendelijke Rus
roept er een mevrouw bij die Frans blijkt te spreken. Fo
reign affairs, dat lijkt me duidelijk. Ze stopt mij een toe-
gangsbewijsje in de hand. Merci bien, madame.
Ik kan nu gaan beginnen aan de zoektocht naar de
vijf zalen waar de kunstcollectie met groot succes al
drieëneenhalve maand hangt. Het moet ergens op
de derde verdieping zijn, een beetje aan het einde,
herinner ik me nog van mijn eerste bezoek.
Maar de Hermitage is enorm. Alle gangen staan
haaks op elkaar en soms is er een afsnijroute. Na
een paar keer de hoek om, ben je de oriëntatie hele
maal kwijt. Voor je het weet ben je aan een totaal
andere kant van het gebouw dan je gepland had. Ik
loop als een kip zonder kop langs de werken van Rem
brandt, Gauguin, Van Gogh, Matisse. Jazeker, niet de eer
sten de besten. Even dacht ik dat ik ineens kunstdeskundige
was geworden toen ik plots een schilderij herkende, maar al
snel kwam ik erachter dat ik daar al een paar maal voorbij
was gelopen en daardoor wist wat het was.
Inmiddels is de kou volledig uit het lichaam verdwenen en
loop ik te zweten als een otter. Waar ben ik? Je kunt dat vra
gen aan een suppoost. In het geval van de Hermitage zijn
dat uitsluitend vrouwen. Oudere, zeer sombere vrouwen.
Zij zitten als door het leven verslagen op een klein stoeltje
hun afdelinkjes te bewaken. Flitst men onverhoeds met het
fototoestel: straf Komt de bezoeker per ongeluk aan een
reusachtige vaas: standje! Gaat iemand abusievelijk op een
stoel zitten die daarvoor niet bestemd is: uitbrander! Er is
weinig vrolijkheid onder de dames. Bovendien spreken ze
geen woord over de grens. Ik wel, maar dan weer net niet
over de Russische grens. Gelukkig werpt een van hen mij
een plattegrond toe waarmee ik even later inderdaad de juis
te zaal vind. Ik had bij Gauguin eerder moeten afslaan,
stom.
De romantische zalen zijn stampvol. Alsof er een geliefd
staatshoofd ligt opgebaard, zo schuifelen de mensen in rijen
langs de zeventig schilderijen. Mensen in alle soorten en
maten. Een hoogbejaarde vrouw die elk schilderij tot in de
tail bestudeert Maar ook een kleuter die door haar moeder
gewezen wordt op vele herkenbare kleinigheden. En natuur
lijk is daar de kunstverzamelaar zelf die, geheel en al in de
wolken, trots door de gangen zweeft. Het is ook wel heel bij
zonder. In de aanpalende ruimten, waar wereldberoemde
moderne kunst wordt tentoongesteld, zie je geen kip. Maar
de Nederlandse en Belgische romantiek trekken volle zalen.
Ik ontdek ergens in een hoekje een gastenboek. Het ligt er
een beetje verlaten bij. Dat zal iedereen wel gemist hebben,
denk ik. Maar het valt mee. Zeker honderd pagina's zijn vol
geschreven. In alle talen spreken de bezoekers zich uit over
het gebodene. Wat de Koreanen, Chinezen, Japanners en
Russen ervan vinden, daar wil ik vanaf zijn, maar in voor
mij begrijpelijke idiomen wordt alom lof getuit. Mijn kunst
vriend krijgt er tranen van in de ogen. Gelukkig is er ook
de Nederlandse bijdrage van ene Wim in het gastenboek.
Hij schrijft: 'Beste Jefj heb je toch nog iets moois met al dat
geld gedaan'. Ook een mooie gedachte.
Zo'n tienduizend borduurwerken heeft
Rien van den Brand in vijftien jaar tijd
verzameld. Jan Willem Veenhof
bewonderde een deel ervan in Barneveld.
et oudste borduurwerk in het Barneveldse
1 Borduurmuseum stelt een Bijbels tafereel
5 voor. Adam en Eva die uit het paradijs wor
den verdreven. Het is waarschijnlijk tweehonderd
jaar oud. Maar om het te zien, moet verzamelaar
Rien van den Brand het uit een achterafkamertje
halen. Adam en Eva heeft hij verwijderd, omdat be
zoekers uit de streng-christelijke hoek bezwaar had
den tegen de afbeelding. Als we verder lopen langs
de wand vol religieuze afbeeldingen, zien we wel
vaak Ruth en Boaz. Van den Brand denkt dat dit
Bijbelverhaal mensen aanspreekt. „En het is goed te
verbeelden in een borduurwerk." Ook geliefd zijn
arenlezers, meestal samen met biddende landarbei
ders. „Dat hoort bij elkaar. Bidden en werken."
Borduurwerken zijn er in Barneveld in alle soorten
en maten: 'gewone' borduurwerken, letterlappen,
schellenkoorden, kussens, dienbladen, lampenkap
pen en meer. Op de eerste verdieping is zelfs een
meubeltoonzaal vol stoelen en voetenbankjes met
geborduurde patronen. Alles is ingedeeld naar the
ma: vogelzaal, bloemenkamer, letterlappenmuur,
jachthoek. We gaan verder, langs de letterlappen,
de hoek met stillevens, de natte wand (zigeunerjon
getje met traan) en deoude-hoofdenwand' (pijpro
kende mannen met baarden). De verzameling is
nooit af Tijdens ons bezoek komt een ouder echt-
Rien van den Brand toont de geborduurde afbeel
ding van het oordeel van Salomo. foto GPD
paar langs met een in papier en touw verpakt bor
duurwerk. Van den Brand opent het als ware het
een ritueel. Er komt een glas-in-loodraamachtig
borduurwerk tevoorschijn: het oordeel van Salomo.
Van den Brand is opgetogen. De koop wordt afge
maakt op 50 euro. „Ik geef bijna nooit geld", zegt
Van den Brand daama. „Maar dit werk is uniek."
Borduurmuseum, Espeterweg 7A, Barneveld. Elke
woensdag open van 13.00 tot 16.30 uur. Informa
tie: 06-25285394. De entree is 3,75 euro, inclusief
koffie of thee met koek. Kinderen tot 8 jaar gratis.
