Archeoloog vreest voor levenswerk
wordt feestje
Afschuw
na rede
Mubarak
Nederlandse toeristen
veilig terug uit Egypte
Demonstratie in Amsterdam
'IK VERTREK NIET'
door Ad van Kaam
LEIDEN - „Er voltrekt zich niet al-
leen een menselijk drama in Egyp
te, maar ook een cultuurhisto
rische ramp", zegt Maarten Raven,
j egyptoloog en conservator van de
i Egyptische collectie in het Rijks
museum van Oudheden in Lei
den. „Het werelderfgoed wordt ge-
i plunderd. Ook onze opgravingen
daar. Ik vrees met grote vreze dat
er van mijn levenswerk straks niet
veel meer over is."
In zijn werkkamer in het museum
kijkt Maarten Raven triest voor
zich uit. Hij hoort niet eens in Lei
den te zijn, hij had zich uitgere
kend vandaag op de opgravingsite
in Sakkara moeten melden. Zoals
hij daar al 35 jaar met zijn team
van tien mensen rond deze tijd
van het jaar is.
„Maar twee dagen geleden heb ik
de boel afgeblazen", zegt de ar
cheoloog bedrukt. „We stonden
op het punt om weg te gaan. Ik
kon het risico niet nemen. De vei
ligheid van mijn mensen gaat bo
ven alles. Het is daar té gevaarlijk."
Hij laat op internet de beelden van
de plunderingen in het Nationaal
Museum in Cairo zien. „Het men
selijk leed in Egypte staat voorop,
laat dat duidelijk zijn. Maar kijk
hier, verschrikkelijk toch. Vitrines
die kapotgeslagen zijn. Een mum
mie die is onthoofd. Daar zie je
brokstukken van een beeld van
Toetanchamon zomaar op de
grond liggen. Ik weet niet wie die
lui met die geweren zijn die je
daar ziet lopen. Of dat bewakers
zijn, plunderaars of soldaten. Het
is allemaal erg verwarrend. Het
ziet er vooral zeer bedreigend uit."
Ook uit Alexandrië, Suez en Mem
phis komen verhalen van plunde
ringen en vernielingen. „Gelukkig
hoor ik dat in Luxor en Kamak de
plaatselijke bevolking de graven en
musea bewaken. En dat in Cairo
nu een menselijk cordon is ge
vormd rond het museum. Er zijn
nog mensen die begrijpen dat dit
ons aller erfgoed is. Dat een ramp
moet worden afgewend. Begreep
iedereen dat maar. Al neem ik de
mensen daar niet eens wat kwa
lijk, hoor. Ze zijn arm, ze zijn dom
gehouden, ze worden onderdrukt.
Ze grijpen nu hun kans." Deson
danks wordt hij er bijkans misse
lijk van, zegt hij, als hij denkt aan
zijn eigen opgravingsite. Sakkara
ligt 25 kilometer buiten Cairo.
Daar legt hij samen met René van
Walsum van de Universiteit Lei
den al drie decennia lang de gra
ven bloot van hoge ambtenaren
uit de periode van de farao's Toe
tanchamon en Achnaton.
„De afstand maakt het gevaar van
plundering juist alleen maar gro
ter", zegt Raven. „Je kunt hier
geen cordon vormen. Te omvang
rijk, te ver weg. Je kunt er ook ge
makkelijk bij. Een magazijn heb je
zo open. Een grafkelder ook. Daar
staat alleen een hek voor. Alle be
langrijke stukken zijn naar de mu
sea, maar je kunt veel kapotma
ken. Vooral de wandschilderingen
in de grafkelders zijn kwetsbaar."
Op de Dam in Amsterdam hebben
zich gistermiddag enkele honder
den mensen verzameld om hun
steun te betuigen aan het volk in
Egypte. De demonstratie in de
hoofdstad was georganiseerd door
Egyptische organisaties en had
plaats op het moment dat een mas
sale mars in de steden Cairo en
Alexandrië werd gehouden om het
vertrek van de Egyptische presi
dent Hosni Mubarak te eisen.
„De demonstratie in Amsterdam
richt zich tegen de dictatuur van
de Egyptische regering", aldus de
organisatoren. „De betoging staat
ook in het teken van de doden, de
vermisten en de door de politie
verkrachte vrouwen."
Een manager van Google wordt
vermist in Egypte. Wael Ghonim,
die aan het hoofd staat van de mar
keting in het Midden-Oosten en
Noord-Afrika, is donderdag voor
het laatst gezien in het centrum
van Cairo. Daar heerste toen ook al
politieke onrust en vonden vernie
lingen plaats, 's Werelds grootste
zoekmachinebedrijf deed gisteren
een oproep aan iedereen die inlich
tingen kan geven over het lot van
de manager.
Het openblijven van het Suezka-
naal in Egypte is een 'direct be
lang' voor Nederland. Dat zei mi
nister Jan Kees de Jager (Financiën)
gisteren. Volgens De Jager is Neder
land als doorvoerland afhankelijk
van logistiek. Voor een belangrijk
deel gaat goederenvervoer tussen
Europa en Azië door het 163 kilo
meter lange Suezkanaal, dat de
Middellandse Zee met de Rode
Zee verbindt.
Een pop die president Hosni Mubarak moet voorstellen, hangt aan een lan
taarnpaal bij het Tahrirplein in Cairo. Daar werd gisteren de 'miljoenmensen-
mars' gehouden. foto Andre Liohn/EPA
AMSTERDAM - Zo goed als alle Ne
derlanders die in Egypte op vakan
tie waren, zijn terug in eigen land.
Als een van de laatsten kwamen
de groepen die een Nijl-cruise
maakten, een bezoek brachten aan
Luxor of per bus door het zuiden
reisden, gisteren op Schiphol aan.
Volgens reisorganisator TUI heb
ben al deze vakantiegangers aan
den lijve ondervonden wat er in
Egypte aan de hand is. Een woord
voerster: „Alle Nederlanders zijn
blij dat ze weer thuis zijn."
Zolang het in Egypte onrustig
blijft, is het onmogelijk een reis
naar het land te boeken. In totaal
bevonden zich ongeveer vierdui
zend Nederlandse toeristen in
Egypte. De situatie in het onrusti
ge Cairo wijkt behoorlijk af van
die in de toeristische badplaatsen.
Wat de gevolgen van het massale
vertrek van vakantiegangers voor
de inkomsten uit de toerismesec
tor in Egypte zijn, is nog niet te
overzien, zei het Egyptisch ver
keersbureau voor Nederland,
Luxemburg en België gisteren.
Veel landen halen hun burgers uit
Egypte wegens de onrustige situa
tie in het land, maar de circa
30.000 vakantievierende Britten
hoeven niet weg.
Wel stuurt de Britse regering een
vliegtuig naar Egypte om degenen
op te halen die mogelijk wel weg
willen, zei de Britse minister van
Buitenlandse Zaken, William Ha
gue, gisteren. Mocht het nodig zijn
dan stuurt Londen extra toestel
len.
Britse reisorganisaties bieden ech
ter nog verder afgeprijsde zonva
kanties naar de Egyptische bad
plaatsen aan, meldden Britse me
dia. Britten ter plaatse maken zich
niet druk.
„Het lijkt erop dat iedereen over
drijft", aldus een 23-jarige Britse
toeriste vanuit Sharm al-Sheikh.
Ook ongeveer 40.000 Russische
en tienduizend Franse toeristen ge
nieten van zon, zee en strand. Ze
zijn niet opgeroepen huiswaarts te
keren.
President Mubarak. foto EPA
CAÏRO - De demonstranten op het
Tahreerplein in het centrum van
de Egyptische hoofdstad Cairo
hebben gisteravond laat teleurge
steld en met afschuw gereageerd
op de toespraak van president
Hosni Mubarak.
Hij verklaarde niet bereid te zijn
het veld te ruimen, zoals de de
monstranten 's middag massaal
hadden geëist. Wel zei de gehate
president dat hij zich in september
niet Lierkiesbaar zal stellen. De de
monstranten zochten 's avonds
shoarmarestaurantjes en winkels
op in de omgeving van het plein
om de belangrijke toespraak van
de Egyptische leider te kunnen vol
gen. Voor de televisie in de etalage
van een schoenenwinkel verzamel
den zich tweehonderd man. In
een halve cirkel keken en luister
den ze ademloos naar de toe
spraak van de president. Afgezien
van de woorden van Mubarak
heerste er absolute stilte. In de
donkere straat keek iedereen ge
spannen naar het beeld en luister
de naar de woorden van de presi
dent die zei niet te willen vertrek
ken en in Egypte te willen sterven.
Hij zei alleen te willen meewerken
aan een vreedzame overdracht van
de macht. Er heerste volkomen stil
te toen hij dat zei.
Op het moment dat duidelijk
werd dat Mubarak niet onmiddel
lijk zou aftreden, zoals de demons
traten tijdens de 'miljoenmensen-
mars' 's middags nog luidkeels had
den geëist, werd de stilte verbro
ken met gevloek en geschreeuw.
Onmiddellijk ging de tv uit en
kwamen uit stegen en straten hon
derden mensen tevoorschijn die
luide anti-Mubarak slogans begon
nen te roepen. Sommigen hadden
knuppels en ijzeren pijpen bij
zich. „Dit hadden we wel ver
wacht", aldus een jongen. „Wij
gaan de komende drie dagen door
met demonstreren. Op vrijdag, na
het gebed, zullen er opnieuw mas
saprotesten plaatsvinden", kondig
de hij strijdlustig aan. De straten
rondom het Tahreerplein bleven
onrustig. Grote groepen jonge
mannen liepen deels bewapend
over straat. De teleurstelling was
van hun gezichten af te lezen,
maar er werden geen vernielingen
aangericht. „Dit is onacceptabel",
klaagden de demonstranten.
Gistermiddag waren er ongeveer
een miljoen mensen bijeen op het
plein, 's Avonds laat waren er ze
ker nog twintigduizend, die van
plan waren er opnieuw de nacht
door te brengen.
OVolg onze correspondent
Harald Doornbos via
twitter.com/gpdcairo
