Zuud-Bevelands dialect
iSl zeeland
'Aardappelmissionaris'
in de Congo en Burundi
Deel Kamperweg dicht
Zeeuwse secretaressedag 'Grotere basisschool is beter voor
ontwikkeling van kinderen'
HOOGKERKELIJKE LITURGIE IN STREEKTAAL
Meebidden en meezingen in het Zuud-Bevelands. Dat kan
zondag in de Bonifacius kerk in Kwadendamme waar voor
de eerste keer een eucharistieviering is in deze streektaal.
Misin+enties en collecte
DIENST VAN DE TAEFEL
Gebed over de gaven
De Sroote Lofpriezieng
weze mag.
Da d'n Eer bie j
En in de Geest bie
Richt j'n arte rit om'ooge.
Me richte oons arte nT Sod.
Me gae d'n Eer, oonze Gad, danke.
Da past oons, en terecht.
Bonifaciusparochie
woensdag 2 februari 2011
Bert Sandee adviseert Congolese aardappelboeren over de teelt.
door Claudia Sondervan
KAMPERLAND - „Honderd jaar gele
den al brachten missionarissen de
aardappel al naar Congo en Burun
di. Maar pas sinds vijf, tien jaar te
len de inwoners niet langer alleen
voor eigen consumptie."
Bert Sandee uit Kamperland is
een soort 'teeltmissionaris': hij
brengt namens het ontwikkelings
netwerk Agriterra van boerenorga-
nisatie ZLTO kennis over aardap
pelteelt naar Niger, en kortgeleden
naar Congo en Burundi. Vorige
maand reisde hij rond in de lan
den die maar nauwelijks hersteld
zijn van de bloedige burgeroorlog
die daar en in buurland Rwanda
vanaf 1994 woedde.
„Het lijkt of ze juist armer zijn ge
worden in vergelijking met vorig
jaar. Zelfs vooraanstaande boeren
hebben geen geld voor de bestrij
ding van fytophtora. Eén van de
agrarische voormannen ging te
VLAKE - Een deel van de Kamper-
weg bij Vlake zal vanaf donderdag
aanstaande worden afgesloten
voor verkeer. Ook worden op de
Oude Rijksweg (N289) verkeers
lichten geplaatst. Dat maakte Total
gistermiddag bekend.
De maatregel is nodig om de door
olie vervuilde grond af te voeren,
en tegelijkertijd de bebouwde kom
door Frank van Cooten-
voet naar huis na het teeltoverleg.
Zijn boerderij ligt 45 kilometer ver
op zeker 2000 meter hoogte."
„Een probleem is het gebrek aan
nieuwe rassen. De in Congo en
Burundi gebruikelijke rassen zijn
klein en ongeschikt om bijvoor
beeld frites van te maken. Als je
aardappels op de markt wilt breng
en, moeten ze geschikt zijn voor
restaurants."
De overheid houdt import van
pootrassen tegen uit angst voor
plantziekten, maar stopt zo ook
economische ontwikkeling, consta
teerde Sandee. „Ik kan dat tegen
de mensen van het landbouwinsti-
tuut zeggen, maar het komt beter
aan als het van de boeren komt.
Uiteindelijk had ik hen zo ver. Een
boerin stond op en zei: 'We telen
dit ras nu veertig jaar, onze grond
lust deze aardappels niet meer!"'
In juli komt een Burundese delega
tie de aardappelteelt in West-Bra
bant bekijken.
Liefhebbers van de Zeeuw
se streektaal kunnen zon
dag hun hart ophalen. In
de Bonifaciuskerk in Kwa
dendamme is een eucharistievie
ring geheel in het Zuud-Beve
lands. Een primeur voor Zeeland.
Kom mae nï buten. Dat is het the
ma. In het kerkje van Ellesdiek
zijn al tien jaar oecumenische dien
sten in het Zeeuwse dialect, maar
het uitspreken van hoogkerkelijke
liturgie in het Zuud-Bevelands is
voor de eerste keer.
„Veel mensen die Zuud-Bevelands
spreken, kunnen hun emotie het
beste in hun moerstaal uiten. Dat
geldt zeker ook voor het bidden
tot God en het zoeken naar God
in goede en slechte tijden", zegt
Marga van de Plasse van de Heilige
Bonifacius parochie.
Bij een aantal Zuud-Bevelanders,
onder wie Van de Plasse en pas
toor Leo Peeters, kwam een paar
jaar geleden de vraag naar boven
of de geest van de hoogkerkelijke
liturgie nog dichterbij kon komen
als ze in het dialect zou worden
uitgesproken. Peeters is geboren
en getogen in Kwadendamme,.
woont weliswaar al een paar jaar
buiten de provincie, maar is de
streektaal nog steeds machtig.
van Vlake te ontzien. Er wordt een
tijdelijke aansluiting gemaakt voor
het bouwverkeer via een land-
bouwperceel tussen de Kamper-
weg en de Oude Rijksweg. Verkeer
wordt met borden gewaarschuwd.
Total verwacht dat er circa 2000
transporten plaatsvinden. In de
verbindingssloot is praktisch geen
olie meer te vinden.
De Zuud-Bevelandse vertaling wijkt niet af van de hoogkerkelijke liturgie
Het idee werd een jaar geleden
concreet toen samen met Hans de
Vos, die al een een groot aantal
Zeeuwse vertalingen op zijn naam
heeft staan, werd besloten de litur
gie te vertalen in het Zuud-Beve
lands. „Ik heb de liturgie vertaald
van het Nederlands in het
Zuud-Bevelands, maar wel met de
oorspronkelijke Latijnse tekst als
achtergrondIk wilde immers niet
van de oorspronkelijke teksten af
dwalen", vertelt De Vos. „Ik heb
de vertaling in drie fasen gedaan.
Eerst de twee voorbeden, vervol
gens de grote lofprijzing en tot
slot de geloofsbelijdenis."
De eucharistieviering in het
Zuud-Bevelands is ook bedoeld
om het imago van de streektaal op
te poetsen. „De jeugd spreekt de
streektaal nauwelijks meer. We
dreigen het te verliezen. Daarnaast
wordt dialect sterk geassocieerd
met nostalgie, een beetje kneute
rig zelfs. Met deze eucharistievie
ring willen we ook aantonen dat
ons dialect van waarde en niveau
is", zegt Marga van de Plasse.
Van de kerkgangers wordt zondag
uiteraard verwacht dat ze meebid
den in het Zuud-Bevelands. Ook
het koor zingt de liederen in het
Zeeuws. Die komen uit het lied
boek van 't kerkje van Ellesdiek.
De dienst begint om 10.45 uur en
wordt geleid door pastoor Peeters.
De Heilige Bonifaciusparochie in
Kwadendamme doet altijd wel iets
bijzonders om de kerk levendig te
houden.
Zo zijn er bijzondere vieringen tij
dens het bluesfestival en het carna
val. Ook is er een ftuitplukviering
en is in september een speciale
dienst voor de Polen die in de fruit-
pluk werken. De kerk puilt dan uit.
Er is zelfs speciaal Bonifacius abdij
bier op de markt.
Voor het Tweede Vaticaans Conci
lie was het Latijn dé taal van de ka
tholieken. Na het concilie werd dat
de landstaal.
door Claudia Sondervan
GOES - Zeeuwse bedrijven doen
veel te weinig aan Secretaressen-
dag, naar de zin van Scarlett Kwek-
keboom-Janse. Vorig jaar was het
al helemaal karig, onder invloed
van de recessie, merkte de topon-
derneemster op.
Zij lanceert op Nationale Secreta
ressedag, donderdag 21 april een
Zeeuws evenement waarmee de
manangementondersteuners op ge
paste wijze 'dankjewel' kan wor
den bezegd in de Goederenloods
van de Stoomtrein Goes-Borsele
in Goes.
De editie is exclusief van aard: vijf
tig deelnemers maximaal, maar er
wwordt niet gekeken naar sector
of bedrijfsgrootte, vertelt Kwekke-
boom. In het programma staat een
lezing over zakelijke etiquette van
auteur Magda Berman, een work
shop make-up en gezichtsverzor
ging van Knapp Skincarecentre uit
Wemeldinge, een workshop artis-
tics van Marleen van der Vliet uit
Nieuwdorp. Er wordt een even ex
clusieve informatiemarkt ingericht
met maximaal tien bedrijven. Die
bedrijven horen weer iets bijzon
ders in de sferen van zakelijk ver
blijf gastonthaal of relatiegeschen
ken aan te bieden.
Bedrijven die het evenement boe
ken voor hun secretaresses, kopen
tegelijk een soort bijscholing en
netwerkgelegenheid in, maar de se
cretaressen zelf mogen beslist niet
het idee krijgen van een werkdag,
meent Kwekkeboom.
door Frank van Cooten
BAARLAND - Voor de ontwikkeling
van kinderen is het beter dat ze
naar grotere basisscholen gaan. Ze
kunnen dan niet alleen spelen met
leeftijdsgenootjes maar tevens sa
menwerkend leren.
Dat vindt directeur Rob Hettema
van de openbare basisschool De
Berenburcht in Baarland. Deze
school-gaat aan het einde van dit
schooljaar dicht. Deze school telt
nog maar tien kinderen.
„Natuurlijk is het niet leuk dat on
ze school dicht gaat, maar het be
lang van het kind staat voorop.
Dat wordt door ouders nog wel
eens vergeten die vaak alleen maar
kijken of een school dicht in de
buurt is. Het is juist beter voor
hun ontwikkeling dat de kinderen
naar een grotere school gaan."
Hettema kijkt naar zijn eigen
school. „We hebben bijvoorbeeld
slechts twee meisjes in groep 5. Je
moet dan toevallig met elkaar op
kunnen schieten om samen te spe
len."
Deze mening wordt gedeeld door
wethouder Marga Vermue van de
gemeente Borsele. „Een school is
goed voor de leefbaarheid in een
dorp maar het belang van het kind
moet altijd voorop staan."
Volgens de wethouder is inmid
dels de wil aanwezig bij schoolbe
sturen om via samenwerking de
daling van het aantal kinderen in
de toekomst op te vangen. Ze
proefde die wil onlangs tijdens
een werkbezoek aan een samen
werkingsschool in het Limburgse
Venray. „Het beste is een klas met
21 leerlingen. Maar dat is een ide-
aalplaatje."
Tijdens een bijeenkomst eerder de
ze week in Baarland werd gepeild
hoe de kinderen van De Beren-
burcht volgend schooljaar naar an
dere scholen gaan. De animo on
der ouders om hun kind met een
busje mee te laten rijden is voorals
nog niet zo groot.
