buitenland !7
in Cairo
Mohammed ElBaradei werpt zich op als hervormer
waken Het is nu of nooit
met ijzeren
staaf en
keukenmes
<b~pr)+X--
De geest is echt uit de fles in Egypte. Ook in het weekeinde
waren er aanhoudend protesten in Cairo en andere steden.
Demonstranten laten zich door niets afschrikken.
In Egypte draait alles om het leger
maandag 31 januari 2011
OPSTAND EGYPTE
zie onze website:buitenland
Bekijk video's over de situatie in
Egypte en volg correspondent
Harald Doornbos via Twitter
Demonstranten in Cairo laten bewerkte portretten van president Mubarak zien tijdens de zesde dag van de protes
ten in Egypte. foto Wael Hamzeh/EPA
door Annemieke van Dongen
ALEXANDRIË - Gewapend met ijze
ren staven en keukenmessen heeft
Brabander Kees van Dongen de
nacht op straat doorgebracht, voor
zijn huis in Alexandrië. Samen
met een stuk of twintig buurman
nen bewaakte hij hun appartemen
tencomplex om zijn Egyptische
vrouw Nancy en dochters Adine
(6) en Nathalie (4) te beschermen.
„Ondanks de avondklok reden er
auto's met ongure types rond. Die
hebben we weggejaagd", vertelt
Van Dongen die opgegroeid is in
Huiten, gistermiddag aan de tele
foon. „Dat was spannend, want
het schijnt dat de politie veel ge
vangenen heeft laten ontsnappen.
Bij de plunderingen zijn wapens
uit politiebureaus gestolen. De poli
tie beschermt ons niet meer, dus
zijn we op onszelf aangewezen."
Uit voorzorg heeft Nancy hun kof
fers ingepakt en de belangrijkste
papieren verzameld. „Het is nu
weer even rustig, maar we houden
er rekening mee dat we moeten
vluchten als er paniek uitbreekt. Er
rijden legertanks door onze straat.
Nu er geen politie meer is, zorgt
het leger voor stabiliteit. Die tanks
geven een veilig gevoel." Van Don
gen emigreerde tien jaar geleden
naar Egypte waar hij bedrijfsleider
is van een veevoerfabriek. Dat be
drijf is sinds gisteren gesloten. De
school van zijn dochters is al enke
le dagen dicht. De saamhorigheid
in Egypte is groter dan ooit, merkt
Van Dongen. „Normaal spreek ik
mijn buren amper maar nu heb
ben we een tv buiten gezet en zit
ten we met z'n allen over het
nieuws te praten. Burgers nemen
de taak van de verkeerspolitie
over. Iedereen groet elkaar en
maakt een praatje. Dat maakt de si
tuatie heel bijzonder."
door onze correspondent
Harald Doornbos
Het krakende en gieren
de lawaai komt uit het
niets en is zo angstaan
jagend dat de meeste
demonstranten zich in blinde pa
niek op de straat werpen. Liggend
op de grónd zie je mensen om je
heen denken: afgezien van het ein
de van de wereld, wat was dit? Se
conden later volgt een verklaring:
twee straaljagers van de Egypti
sche luchtmacht.
„Ze willen ons bang maken", zegt
Ahmad, die een T-shirt draagt met
het opschrift 'Now or Never' ('Nu
of nooit'). „Nogal toepasselijk
voor deze situatie", grinnikt hij, na
dat hij is opgestaan. Heel duidelijk
is te zien hoe de twee straaljagers
in de verte een bocht maken, een
stukje evenwijdig vliegen aan de ri
vier de Nijl en vervolgens op
nieuw een duikvlucht inzetten
naar het Tahrirplein, in het cen
trum van Cairo. Daar staan op zon
dagmiddag ten minste zestigdui
zend betogers, die het aftreden ei
sen van president Hosni Mubarak.
De straaljagers hebben absoluut
een effect op de protesterende
meute, maar niet dat waar de auto
riteiten op hopen. In plaats van te
vertrekken, stromen er juist dui
zenden en duizenden extra beto
gers naar het plein. Er worden
spreekkoren aangeheven - luider
en vastberadener dan daarvoor.
„Er zijn twee manieren waarop ik
van dit plein vertrek", zegt een jon-
gen die Amre heet en wiens gelaat
deels is verbrand door een traan
gasgranaat die in zijn gezicht ont
plofte, „of ik ga levend weg zodra
Mubarak is afgetreden, zo niet dan
vertrek ik hier dood in een kist."
Terwijl president Mubarak nog
geen krimp geeft, krijg je hier het
gevoel dat steeds meer demon
stranten werkelijk bereid zijn te
sterven voor wat zij zien als de eni
ge wijze waarop Egypte kan wor
den gered. Sommige demonstran
ten zeggen dat hun geloof) de is
lam, bij hen de angst voor de dood
wegneemt. Anderen claimen dat
juist hun socialistische overtuiging
hen bijna bovennatuurlijke krach
ten geeft. Weer anderen zeggen
simpelweg bereid te zijn te sterven
omdat ze 'een betere toekomst wil
len voor hun kinderen'.
Dat tragische geflirt met de dood
is vooral op zaterdag zichtbaar, als
er massale veldslagen zijn in de zij
straten van het Tahrirplein, tussen
demonstranten en oproerpolitie.
Duizenden mensen trekken op
tel aviv - Wat doet het leger? Dat
is de vraag waar het om draait.
Sinds de omverwerping van de
monarchie, in 1952, is Egypte onaf
gebroken geregeerd door militai
ren. Dertig jaar na zijn aantreden
als president is Hosni Mubarak
nog altijd op en top soldaat.
Maar zal Mubarak onder alle om
standigheden op zijn militairen
kunnen rekenen? Dr. Oded Eran,
directeur van het Institute for Na-
naar de Mohammed Mahmoud-
straat, in een poging de gehate poli
tie daar te verjagen. Ook hier
geldt: nu of nooit, op leven en
dood. Jongens met stokken en ste
nen werpen zich op de politie. De
agenten vuren traangas af en ze
schieten met hagel. Maar de men
sen blijven komen. En dus schie
ten de agenten met scherp. Sner
pende schoten, echo's in de nau-
tional Security Studies van de Uni
versiteit van Tel Aviv en in het ver
leden onder meer Israels ambassa
deur bij de EU en de Navo, durft
het niet zonder meer te beamen,
maar niets wijst nog op het tegen
deel. Hun verbroedering met bur
gers is geen blijk van ontrouw aan
het regime, meent hij. „Het regime
bewaart hard optreden voor het ge
val de situatie echt uit de hand
loopt."
we straten. En daarna volgen de ge
wonden en de doden. Een lijkble
ke demonstrant braakt bloed en
overlijdt ter plekke. Tientallen, zo
niet honderden gewonden wor
den door vrijwilligers richting het
plein gedragen. Ondertussen blijft
de politie maar schieten. Iedereen
zoekt dekking. Liggen op de
grond, rennen voor je leven.
Niet ver verwijderd van dit slag
veld is een moskee omgedoopt tot
noodhospitaal. Dokters vechten er
voor de levens van de gewonden.
„Dertien dood", vertelt een arts,
terwijl hij een lijst met namen laat
zien. „Rond de zeshonderd gewon
den."
De autoriteiten mogen dan traan
gas, hagel, kogels of straaljagers in
zetten, mensen lijken de angst
voorbij. „Ik ben hier met mijn he
le gezin", zegt Mina, terwijl ze
wijst op haar kinderen en man.
„Ik heb nog nooit eerder gedemon
streerd, maar we zijn bereid als ge
zin de ultieme prijs te betalen."
cairo - De diplomatieke en in wes
terse pakken gestoken Egyptenaar
Mohammed ElBaradei is voor ve
len de hoop op wezenlijke en wes
terse hervormingen in de door
overbevolking, werkloosheid,cor
ruptie, repressie, extremisme en
woningnood geplaagde staat. Hij
heeft gezegd bereid te zijn een
overgangsregering te leiden die het
land weer op de rails zet.
Ondanks zijn internationale staat
van dienst en een Nobelprijs voor
de Vrede is hij nog relatief onbe
kend in Egypte, mede omdat hij
veel in Wenen is, waar hij zich als
IAEA-man vestigde. Maar in de
huidige politieke sfeer en met de
huidige media kan daar in Egypte
snel verandering in komen. Giste
ren kreeg hij in ieder geval een
warm onthaal op het Tahrir-plein
in Cairo, waar tienduizenden beto
gers het aftreden eisen van presi
dent Hosni Mubarak. Eerder werd
duidelijk dat ElBaradei voorlopig
kan rekenen op de steun van de
belangrijkste oppositiebewegingen
in Egypte, waaronder de Moslim
broederschap.
Mohammed El-Baradei werd in
1942 geboren in Cairo. Hij studeer
de er rechten en later internatio
naal recht in New York. In 1964,
twaalf jaar nadat militairen de
macht hadden gegrepen, begon El
Baradei bij het Egyptische ministe
rie van Buitenlandse Zaken aan
een baan. Twintig jaar later ging
hij naar het Internationaal Atoom
energie Agentschap (IAEA) in We
nen. Daarvan werd hij in 1997 de
baas. De Verenigde Staten konden
niet erg goed met hem opschieten,
vooral als het over verstopte massa
vernietigingswapens ging, maar ze
steunden hem voldoende om tot
drie keer tot toe tot chef van het
in 1957 opgerichte agentschap te
worden benoemd. Het IAEA is
ook bekend als 'de nucleaire waak
hond' van de Verenigde Naties.
In februari 2003 verklaarde de
Egyptische diplomaat onomwon
den dat er geen bewijs was voor
het bestaan van massavernieti
gingswapens in Irak. Hij veroor
deelde daarmee het beleid van
Washington en Londen en de oor
log die ze ontketenden.
In oktober 2005 kreeg hij de Nobel
prijs voor de Vrede. De prijs ging
voor de helft naar het agentschap.
Op 13 mei 2006 ontving hij in de
Nieuwe Kerk in Middelburg de
Four Freedoms medaille, de alge
mene onderscheiding die de vier
vrijheden verbindt die de toenma
lige Amerikaanse president Frank
lin Delano Roosevelt in 1941 onder
woorden bracht.
Na de wrijvingen over Irak kwam
ElBaradei in conflict met de VS
over Iran en Noord-Korea. Hij he
kelde de dubbele standaard van
landen die nucleaire wapens heb
ben, maar tegelijk andere landen
af te houden van die wapens. In
november 2009 legde hij zijn func
tie neer.
Mohammed ElBaradei in Middel
burg.
