'Onderschat
Schaken goed voor
de kindergeest
II
zaterdag 29 januari 2011
zie onze website:binnenland
Achtergrondfilmpjes over de
jonge schakers
mmmasmmm
schaken lk"m"
Wie de donderdagse
clubavond van Pal-
las bezoekt, kan het
zich bijna niet voor
stellen: de jeugdafdeling van de De
venter schaakclub was in 1998 op
sterven na dood. „We hadden nog
maar een paar jeugdleden", herin
nert Gorrit Smit zich. „We ston
den voor een keuze: óf we zouden
niets meer doen aan de jeugd en
wachten tot onze club op termijn
zou uitsterven, óf we zouden echt
gaan investeren."
Tot opluchting van Smit koos Pal-
las voor de laatste variant. Dertien
jaar later bewijst de 'clubavond
voor de jeugd' dat het een wijs be
sluit was. Bijna dertig kinderen
tussen zeven en twaalf jaar testen
hun jeugdige hersens met schaak
stellingen. Leraren, zoals Smit, ge
ven uitgebreid uitleg ('We gaan
het vandaag hebben over aanvals
doelen'), stellen prikkelende vra
gen ('Wie weet wat een offer is?'),
geven tips ('Ie moet éérst zetten
en daarna pas de klok indrukken')
en bewaken af en toe de orde
('Hidde, nu even rustig!').
In de beginnersgroep zit de achtja
rige Dries letterlijk met zijn han
den in het haar en zijn neus in
zijn opdrachtenboek. „Ik moet dit
paard zien te redden, maar heb
nog geen oplossing", verklaart hij
zijn worsteling. „Ik vind het best
moeilijk. Ik schaak nog niet zo
lang, maar heb al wel een medaille
gewonnen. Al kreeg ik die omdat
ik voor het eerst meedeed."
De kleine, blonde Ruben is pas ze
ven en is de beginnersgroep al ont
stegen. „Hij komt hier een jaar en
gaat als een speer", zegt Smit die
toeziet hoe Ruben zich opmaakt
voor een duel met de 9-jarige [ago.
„Ik heb thuis schaken geleerd en
oefen soms op de computer", zegt
Ruben die eigenlijk geen tijd heeft
om te praten. Hij wil schaken. De
Ruben (7)
foto Ronald Hissink
vraag waarom die sport zo aantrek
kelijk is, blijft onbeantwoord. Jago
heeft een antwoord: „Het is goed
voor je hersens, je leert er heel
veel van."
„De niveauverschillen hier zijn
groot", zegt Smit. „Dat is prima.
We maken onderscheid tussen kin
deren die er gewoon plezier in heb
ben en degenen die echt enige am
bitie hebben. Van die laatsten vra
gen we wel om huiswerk te ma
ken en regelmatig aan toernooitjes
mee te doen."
De 10-jarige Chris is het levende
bewijs dat schaken allerminst een
sport voor nerds is. „Ik zit op scha
ken én motorsport. Dat klinkt mis
schien gek, maar ik vind het alle
bei leuk. Motorcrossen is een druk
ke sport en ik heb gemerkt dat ik
schaken nodig heb om tot rust te
komen. Ik ben ooit gestopt met
schaken, maar toen ging het met
de motor ook niet goed meer."
Ruben heeft inmiddels gehakt ge
maakt van zijn opponent. Jago -
binnenkort wordt hij tien - draagt
het verlies als een man. Zelfs als
Chris hem nog even fijntjes te ver
staan geeft: „Je moet de kleintjes
nooit onderschatten."
Schaken is goed voor de
kindergeest. Daarover zijn
de meeste deskundigen
het eens. Karei van Delft,
psycholoog en schaakdocent aan
Leonardoscholen voor hoogbegaaf
de leerlingen, deed literatuuron
derzoek naar het nut van schaken
voor kinderen. Zelf geeft hij les
vanuit het idee dat schaken een
metafoor is voor het leven: een
spel van mogelijkheden en beper
kingen. „Een basis van intelligen
tie is nodig om te kunnen scha
ken, maar uit Oostenrijks onder
zoek is gebleken dat bij schaken in
telligentie maar voor 12 procent
een rol speelt. Het is vooral een
kwestie van veel oefenen. Ik ken
een meisje met een IQ^van 55 dat
oudere, geoefende schakers prima
partij geeft omdat haar vader van
jongsaf aan met haar schaakte."
Ook een bijzonder hoge intelligen
tie is absoluut geen garantie voor
schaaksucces, weet Van Delft, die
aan zo'n tachtig Leonardoleerlin-
gen lesgeeft. „Er zijn erbij die geen
deuk in een pakje boter schaken."
Maar daar gaat het ook niet om.
Schaken stimuleert de cognitieve,
emotionele en sociale ontwikke
ling van kinderen, zegt Van Delft.
„De hersens worden er fitter van.
Dat is ook altijd handig bij reke
nen en taal. Schaken kan heel in
spirerend zijn. Naast het overdra
gen van kennis, worden inzichten
en vaardigheden ontwikkeld. Ook
sociaal en emotioneel heeft het
voordelen. Hoogbegaafde kinde
ren hebben soms emotionele pro
blemen. Via schaken leren ze te
verliezen, maar ook succes te erva
ren. Dat laatste is ook van belang
voor autistische leerlingen."
www.schaaktalent.nl
