Laboratorium
op één vierkante
centimeter
II
Tanden: tandpasta met een
beschermlaag van nanodeeltjes
voor gevoelige tanden
Mobiel: de schakelingen in de
processor zijn op nanoschaal
Dagcrème: nanocapsules
met olie dringen nog dieper in de
huid door
Handcrème: ceramiden
Melk: niet gepasteuriseerd maar
gefilterd met behulp van een
nanozeef die bacteriën eruit haalt
Paraplu: extra snel droog
dankzij de eigenschappen die een
lotusbloem ook heeft
Zelfreinigende teddyberen en meer
dinsdag 25 januari 2011
(vet) in de vorm van nanocapsules
gaan uitdroging van de huid tegen
Aan de Universiteit Twen
te wordt gewerkt aan een
nanopil die kanker in een
heel vroeg stadium kan
opsporen in de darmen.
En een bericht stuurt aan
de arts met de uitslag.
Het zou veel mensen een
boel ellende besparen:
een test die al voordat
symptomen opduiken,
kanker kan herkennen. Geen ver
velende klachten, ziekenhuisbezoe
ken, nare operaties en slepende
ziekteprocessen meer.
Dat is ook de droom van professor
Albert van den Berg, leerstoelhou
der van de 'lab-on-a-chip'-groep
van de Universiteit Twente. „Het
zou de kwaliteit van leven enorm
verbeteren. Maar de pil kan ook
zorgen voor een kostenverminde
ring in de zorg. Doordat je al vroeg
diagnosticeert, hoefje bepaalde du
re operaties niet te doen en zijn
mensen minder lang in behande
ling bij specialisten."
Hoe werkt de nanopil? Van den
Berg legt uit: „Darmkanker begint
vaak met een minuscuul poliepje
dat kwaadaardig wordt. Dat merk
je niet. Maar die poliep laat DNA-
sporen achter in de darmen." Ook
andere kankersoorten, zoals keel
kanker, laten sporen na in de dar
men. „De nanopil, die zo groot is
als een bruine boon, analyseert
darmsappen en herkent 'foute'
DNA-moleculen. Dat gebeurt met
sensoren: nanodraadjes die dui
zend keer dunner zijn dan een
mensenhaar. Als het resultaat be
kend is, stuurt de pil een signaal
naar een externe ontvanger, bij
voorbeeld de mobiele telefoon van
de huisarts." Het duurt nog zeker
vijfjaar voordat de pil is ontwik
keld, denkt Van den Berg. „Daarna
moet een bedrijf het verder ont
wikkelen voor de markt. Als alles
gaat zoals we hopen, is de pil over
tien jaar te krijgen."
Inmiddels worden aan de UT ook
andere labs-on-a-chip ontwikkeld.
Zo is er de pil waarmee patiënten
met een manisch-depressieve
stoornis het lithiumgehalte in hun
bloed kunnen peilen. Mannen die
willen weten hoe vruchtbaar ze
zijn, meten het aantal spermacel-
lO Hij analyseert darmsappen
op sporen van kanker
Het resultaat wordt naar een
'mobiele telefoon gestuurd
infographic AA bron UT
len en de beweeglijkheid ervan.
Van den Berg, die de Spinozaprijs
(de hoogste Nederlandse onder
scheiding in de wetenschap) won
voor zijn onderzoek naar de nano
pil, is zich ervan bewust dat zulke
uitvindingen ook vragen oproe
pen. „Je kan niet voor elke kwaal
een thuistest maken, sommige in
formatie moeten mensen horen
van een arts die uitleg kan geven.
Bovendien moet de informatie
goed worden beveiligd." Maar er is
ook een ethische kant: tot hoe ver
wil je gaan in het meten? „Bij een
'total body check' vind je altijd
wel iets. En wil je ziektes kunnen
detecteren waar nog geen gene
zing voor is? Die discussie zal al
tijd blijven. Maar wat je niet wilt,
is een ziekte als darmkanker te laat
ontdekken. Om een rol te kunnen
spelen in het verhelpen daarvan, is
geweldig."
Donderdag wordt in wetenschaps-
en technologiemuseum Nemo in
Amsterdam het Nanofestival gehou
den. Wetenschappers vertellen er
over hun onderzoek en er zijn
films, debatten, kunstprojecten en
theatervoorstellingen over nano-
technologie.
Ook kunnen bezoekers kennisma
ken met producten waar nanotech-
nologie in zit, en zelfs 'shoppen' in
de supermarkt van de toekomst.
Daar zijn de gekste dingen te vin
den: van intèractieve muurverf die
je van kleur kunt laten veranderen
tot zelfreinigende teddyberen.
Het Nanofestival is het slotevene-
ment van het Nanopodium, een
commissie die door de overheid in
het leven is geroepen om de maat
schappelijke dialoog over nanotech-
nologie te bevorderen.
Q Meer informatie over het Nanofesti
val op: www.nanofestival.nl.
