18
Wachten op Veronica
O
De laatste van Dick Francis
Een tragische liefdesgeschiedenis
BOEKEN KORT
zaterdag 22 januari 2011
Het verborgen leven van bomen ritselt
van de geheimen. Alejandro Zambra
schreef een knap en ontroerend boek
over een man, een vrouw en een doch
ter.
door Arie Storm
Hoewel de titel, Het verborgen leven van
bomenmisschien anders doet vermoe
den, heeft deze roman niets met prin
ses Irene te maken. De titel verwijst
naar de verhalen die Julian, een jonge litera
tuurdocent en aspirant-schrijver, het meisje Da-
niela vertelt. De hoofdpersonen van die verha
len zijn een populier en een baobab (een apen-
broodboom, meldt mijn woordenboek). Na
tuurlijk staat het de lezer vrij van alles achter
deze verhalen te zoeken of achter het feit dat
de titel van deze roman, de tweede van de Chi
leen Alejandro Zambra (en ook de tweede die
in het Nederlands is vertaald), is opgehangen
aan het blijkbaar geheimzinnige bestaan dat bo
men erop nahouden.
Want zo'n roman is dit wel: een die op een fas
cinerende manier ritselt van de geheimen, op
allerlei niveaus, in een overigens buitengewoon
duidelijke en fraaie stijl. De nog vrij jonge Zam
bra (1975) komt uit zijn nog kleine oeuvre naar
voren als een buitengewoon zelfbewuste au
teur. In Het verborgen leven van bomen voert hij
Julian met vaste hand naar de rand van de af
grond, om hem er misschien zelfs in te laten
duikelen.
Deze Julian is altijd een dromer geweest. Aan
het begin van de roman wordt het volgende
over hem opgemerkt: 'Misschien heeft hij zich
altijd wel beperkt tot het maken van voorstel
lingen: hij heeft geen beslissingen genomen, hij
heeft nooit iets verloren, nooit iets gewonnen,
hij heeft zich alleen maar laten leiden door be
paalde voorstellingen, en hij is ze gevolgd, zon
der angst of moed, totdat hij ze bijna bereikte,
of vergat'. Maar deze avond en nacht wordt
Julian er in zekere zin toe veroordeeld minder
vrijblijvende voorstellingen te maken. Hij zal
de werkelijkheid niet langer kunnen ontwij
ken.
Hij is getrouwd met Veronica. Daniela is haar
dochtertje uit een eerder huwelijk, dat zeer
kort heeft geduurd. Julian en Daniela wachten
samen op de terugkeer van Veronica van haar
tekencursus. Maar het lijkt er op een gegeven
moment op dat Veronica niet zal terugkeren
van die cursus, misschien wel nooit meer.
De vraag wordt tijdens het wachten steeds nij-
Een apenbroodboom oftewel baobab in Senegal.
pender: is iets met
Veronica gebeurd? En
zo ja; wat dan? Op
een voor Zambra ken
merkende wijze
wordt door de anonie
me verteller tussen
neus en lippen door
gezegd: 'Wanneer zij
(Veronica) terug
keert, zal de roman
eindigen. Zolang zij
niet terugkeert blijft
het boek doorgaan.
Het boek blijft door
gaan totdat zij terugkeert, of totdat Julian er ze
ker van is dat zij niet meer terug zal keren'.
Vakkundig wordt de spanning opgebouwd. Op
welk moment slaat lichte ongerustheid om in
kille paniek? Dat Julian de zorg heeft over het
meisje Daniela, maakt het wachten nog min
der vrijblijvend, al is Julian aanvankelijk ge
neigd de zaak lichtzinnig op te nemen. Maar
die lichtzinnigheid verdwijnt naarmate de ro
man vordert.
En passant krijgen we te lezen over de relatie
en het uiteindelijke huwelijk van Julian en Ver-
ALEJANDRO ZAMBRA
«ar,
foto Nic Bothma/EPA
onica. We krijgen te lezen hoe ze elkaar heb
ben ontmoet en wat voor man de eerste man
van Veronica is, de vader van Daniela. Op een
gegeven moment lijkt alles een aanwijzing te
zijn, een hint naar wat met Veronica gebeurd
zou kunnen zijn. Julian haalt zich steeds grieze
liger zaken in zijn hoofd. Of is het geen inbeel
ding? Om het meisje Daniela gerust te stellen,
vertelt Julian nog maar eens over het verbor
gen leven van bomen, maar per ongeluk maakt
hij ook die verhalen steeds angstaanjagender.
In Het verborgen leven van bomen begint dan op
duivelse wijze alles in elkaar te grijpen. Je be
grijpt dat dit niet goed kan aflopen.
En dan verrast Zambra de lezer met een plotse
linge versnelling in het boek. Zonder dat je het
aanvankelijk door hebt, blijken jaren te zijn
voorbijgegaan. Of liever gezegd: verschillende
tijden lijken door elkaar heen te lopen. Dat is,
als je het zuiver technisch beschouwd, heel
knap gedaan. Maar het levert ook nog eens een
zeer ontroerend slot op.
Ja, deze Zambra is een verbluffende schrijver.
Alejandro Zambra - Het verborgen leven van bo
men. Vertaling Luc de Rooy.
Karaat, 15,95 euro.
Net als John Irving
is Adam Ross kampioen worste
len. Net als John Irving schrijft
Adam Ross dikke romans, dat
wil zeggen: zijn debuut is 472
pagina's. In die roman, 'Mr.
Peanut', beschrijft hij de obses
sie van een man, David Pepin,
voor Alice. Hij ontwaart haar
bij een college over films van
Hitchcock en weet haar uitein
delijk de zijne te maken. Maar
na dertien jaar is de obsessie in
geruild voor een andere: Pepin
begint na te denken en te fanta
seren over Alice's dood.
Q Adam Ross - Mr. Peanut. Verta
ling Monique Eggermont en Den
nis Keesmaat. Podium, 25 euro.
Voor het eerst is 'Wuneng-
zi', een Chinese filosofische
tekst in de traditie van het taoïs
me, in z'n geheel in een wester
se taal vertaald. De Nederland
se titel luidt 'Nietskunner'. Flar
den waren bekend in het wes
ten. 'Nietskunner' is een tekst
uit de Tang-dynastie (618-907)
met een anarchistische onder
toon, die desondanks oproept
tot een terugkeer naar een na
tuurlijke levenshouding, be
vrijd van alle conventies, maar
ook van taal.
O Wunengzi/Nietskunner. Vertaling
Jan De Meyer. Augustus, 19,95
euro (geb).
IVfEU Emmanuel Carrère heeft
een boek geschreven dat is afge
leid van twee gebeurtenissen
die diepe indruk op hem had
den gemaakt. Een echtpaar dat
hij had leren kennen op Sri Lan
ka verloor zijn dochtertje van
vier bij de tsunami van decem
ber 2004. Elders in zijn kennis
senkring overleed een jonge
moeder. Carrère heeft in 'Ande
re levens dan het mijne' gepro
beerd beide gebeurtenissen een
plaats te geven in zijn leven.
Zijn boek wil een ode aan het
leven zijn. Hij heeft bovendien
gekozen voor een zeer persoon
lijke invalshoek, waarbij hij
zichzelf niet spaart
O Emmanuel Carrère - Andere le
vens dan het mijne. Vertaling
Floor Borsboom. Arbeiderspers,
21,95 euro.
Q) Dick Felix Francis -
Spervuur, Vertaling
Catalien en Willem
van Paassen, Arbei
derspers, 18,95 euro
door Mieske van Eek
Paarden, bedrog, mis
daad, moord. Dat zijn
de belangrijkste ingre
diënten van de spannende ro
mans die de Britse schrijver
Dick Francis (1920-2010) elk
jaar met de regelmaat van de
klok afleverde. Wereldwijd
zijn er zo'n 90 miljoen van
verkocht. Na de dood van
zijn vrouw in 2000 leek hij
uitgeschreven, maar sinds
2006 publiceerde hij weer sa
men met zijn zoon Felix.
Crossfire is hun laatste boek sa
men. Felix zal de reeks waar
schijnlijk voortzetten.
Dick Francis grijpt in zijn
spannende romans zijn lezers
meteen bij de strot. Hij
jongleert met een mengsel
van speurwerk en actie, dat
hij doorspekt met wetens
waardigheden over de paar
densport. Als je er eenmaal
aan begonnen bent, kun je
zijn boeken nauwelijks weg-
leggen.
Ook Spervuur is een bloed-
spannend boek, waarin een
voormalige beroepsmilitair
het aan de stole krijgt met een
stel financiële zwendelaars
die niet terugdeinzen voor
moord. Kapitein Thomas For
syth moet naar andere bezig
heden omzien sinds een
bermbom in Afghanistan
hem een voet heeft gekost.
Noodgedwongen trekt hij
weer in bij zijn moeder en
stiefvader, waar hij zich aller
minst welkom voelt. Al snel
zit hij tot over zijn oren in de
rotzooi. Maar ook met kunst
voet staat Forsyth zijn manne
tje.
De psychologie van het boek
is wel wat van de koude
grond, maar als het op span
ning aan komt, stellen vader
en zoon Francis niet teleur.
Benieuwd of Felix Francis dit
niveau vast kan houden.
Perihan Magden -
Twee meisjes. Een lief
desgeschiedenis
Athenaeum-Polak
Van Gennep,
19,95 euro
door Sonja de Jong
p diverse plekken in
Istanbul worden de lij
ken aangetroffen van
jonge Turkse mannen, met
doorgesneden keel. Het gaat
kennelijk om jongens uit de
gegoede klasse want zij zijn
stuk voor stuk gekleed in du
re West-Europese merkkle
ding. Zijn zij vermoord door
Behiye, de hoofdpersoon van
Twee meisjesDat moet de le
zer zelf uitmaken.
Schrijfster Perihan Magden
mag haar publiek graag aan
het denken zetten. Voor een
duidige antwoorden moet je
niet bij haar zijn. Waarschijn
lijk is dat een van de redenen
waarom haar werk in ons
land nog altijd zijn weg naar
een breed publiek niet heeft
gevonden.
De 'twee meisjes' uit de titel
zijn Behiye en Handan, alle
bei 16 jaar, maar zo verschil
lend als maar zijn kan. Behiye
is dik, naar eigen idee lelijk
en vooral diep ongelukkig. Ze
haat haar thuissituatie, met
een onzekere, slovende moe
der, een vriendelijke, maar
nietszeggende vader en een
machobroer. Haar ontmoe
ting met de altijd vrolijke,
mooie Handan betekent een
keerpunt in haar leven. Wat
voor Handan gewoon een
goede vriendschap is, vormt
voor Behiye al gauw de basis
van haar bestaan. Ze trekt in
bij Handan en haar al even
mooie moeder Leman. Gelei
delijk dwingt ze Handan zo
veel van haar eigen leven op
te geven, dat Leman haar de
deur wijst.
Magden schildert Behiye als
licht psychotisch, maar vooral
toch als een eenzame tiener
die niet past in de wereld van
vlotte, oppervlakkige jonge
ren. Het betekent haar onder
gang.