Zouttolerante aardappel van zilte grond
aardappelen
16
Bij een stijgende zeespiegel is alleen het ophogen van de dijken
niet genoeg. Er zal zeker meer aangepast moeten worden, want
steeds meer landbouwgrond in laag gelegen gebieden gaat langzaam
verzilten. Vruchtbare landbouwgrond, ook in de Zeeuwse polders, zal
steeds minder opbrengst geven. Is het mogelijk om bijvoorbeeld aard
appelrassen te telen, die zouttolerant zijn en dus in gebieden met ver-
zilting kunnen worden geteeld?
door Annet van de Ree
RILLAND - Met deze vraag zijn is
C. Meijer BV uit Rilland, gesteund
door Provincie Zeeland en ZLTO,
een proef gestart om te onderzoeken
welke rassen van Meijer geschikt zijn
voor teelt in een gebied met een ver
hoogd zoutgehalte in het grondwater.
Het ontwikkelen van aardappelrassen,
die bestand zijn tegen droogte en een
verhoogde zouttolerantié hebben,
staan hoog op de verlanglijst van het
veredelingsbedrijf (sinds 1985 in Ril
land). De aardappel staat wereldwijd
aan de basis van voedselproductie met
een grote range aan afgeleide en ver
werkingsproducten. De aardappel is
daarbij een gewas dat zich door de
eeuwen heen steeds weer heeft laten
veredelen. Lange tijd was het Bintje
als ras bekend bij de consument, maar
deze naam verbleekt bij het horen
van rassen als Lady Rosetta of Lady
Claire van C. Meijer BV. Lady Roset
ta is bijvoorbeeld wereldwijd het
grootste chipsras en Lady Claire
groeit ook sterk in die markt. Ook de
melodieuze rassen Melody, Musica
en Orchestra doen het goed op de
Nederlandse eettafels.
Smaak van consument
De aardappel is een consumentenpro
duct, de smaak van de consument be
paalt uiteindelijk wat er geteeld
wordt. Het veredelingsproces om be
tere rassen te ontwikkelen duurt zo'n
negen jaar "Na het verkennen van
de markt en het maken van keuzes in
de veredeling start het intensieve se
lectieproces om tot de optimale aard
appel te komen," vertelt Guus Hesel-
mans, manager Breeding van C. Me
ijer BV weten. "Met een team van 8
vakmensen wordt er op het verede
lingsbedrijf in Rilland jaarlijks een
veredelingstraject gestart met de keu
ze van 70.000 zaadjes. Deze komen
voort uit kruisingen tussen ouders die
de gewenste eigenschappen dragen
voor de markt waarvoor veredeld
wordt (chips, frites of tafelmarkt). Na
het eerste selectiejaar in de zware klei
van Rilland blijven er ca. 3.000 kandi
daat-rassen over, die dan worden ge
test op proefvelden in Zuid-Spanje
en Nederland. Vervolgens is er gedu
rende enkele jaren een afvalrace geba
seerd op de-prestaties van de kandi
daat-rassen op de kernproefvelden
van Meijer in Zeeland en de Noord
oostpolder. De beproeving wordt al
snel uitgereid naar meerdere landen.
Uit deze intensieve beproeving ont
staat een beeld van alle relevante ei
genschappen, die van belang zijn
voor verdere selectie. In deze fase is
de klimaatbestendigheid een belang
rijk aspect en wordt er gezocht naar
verbeteringen t.o.v. bestaande rassen, r
Een intensief en lang proces van ca.
negen jaar levert uiteindelijk één com
mercieel ras op. In de laatste fase hier
van wordt hoogwaardig pootgoed op
gebouwd, krijgt het ras een unieke
naam krijgen en wordt het aangemeld
worden voor het toekennen van kwe
kersrecht. Met de bouw van een
DNA-laboratorium in Rilland in
2009 kan het programma verder wor
den uitgebreid omdat met moleculai
re technieken in een vroeg stadium
"in het DNA" kan worden gekeken
of de gewenste genen aanwezig zijn.
Er vindt geert genetische manipulatie
plaats, maar op basis van genetische ei
genschappen worden de rassen gese
lecteerd. Het veredelen blijft dus tradi
tioneel kruisen.
In de wetenschap van deze lange tijd
rovende trajecten, is het voor een
veredelaar als C. Meijer .BV belang
rijk om tijdig te sturen op verwachte
klimaatveranderingen en bijzondere
bodemeigenschappen. Verzilüing is
een wereldwijd probleem, evenals de
beschikbaarheid van zoetwater. De
aardappel heeft relatief weinig water
nodig, en kan een periode van droog
te overleven. Dit maakt het als voed
sel ook geschikt om te verbouwen in
droge gebieden. Veel landbouwgrond
is van nature te zout, en ook in Zee
land verwacht men stijging van het
kwelwaterpeil in de polders.
Zoute veldproef
Met deze problematiek in beeld is in
2009 een veldproef opgestart voor
tweeseizoenen. Het doel van de
proef was het aantonen van geneti
sche verschillen met betrekking tot
zouttolerantie tussen bestaande rassen
en het vinden van meer geniteurs
(ouders) die aan de basis kunnen staan
van rasontwikkeling van nieuwe zout
tolerante rassen. Gekozen werd voor
een proef nabij Zierikzee, waar een
proefveld en een controleveld wer
den ingericht met medewerking van
ZLTO en financiering van de Provin
cie Zeeland. Het proefveld met een
kwelplek was de laatste jaren niet
meer gebruikt voor het telen van aard
appelen omdat de opbrengst ernstig
terugliep.
Voor de verdeleling en teelt levert dit
project veel waardevolle informatie
op. Vooral in 2009 zorgde overvloe
dige regenval ervoor dat de resultaten
nog niet maatgevend zijn. In 2010 is
het onderzoek afgerond en volgt rap
portage aan Provincie en ZLTO. De
voorlopige conclusie is dat aardappe
len niet zwaar hoeven te lijden onder
het zoute kwelwater, mits de algehele
waterhuishouding goed geregeld is.
Juist dat is een moeilijke- voorwaarde
in kwelgebieden omdat de bodem
structuur er vaak te wensen over laat.
Inmiddels zijn er gesprekken opge
start over een vervolg, waarin ook
universiteiten kunnen worden betrok
ken.
Zeeland is op het gebied van con
sumptieaardappel- en pootgoedteelt
een belangrijk expertisecentrum. C.
Meijer BV breidt haar vestiging in
Rilland uit met de bouw van een
nieuw hoofdkantoor, nu nog geves
tigd in Kruiningen. De concentratie
van gewasveredelingsbedrijven zoals
o.a. Limagrain, biedt voor de Rilland
en omgeving nieuwe innovatieve uit
dagingen. Bij 'Rusthoeve' in Colijns-
plaat zijn de voorbereidingen voor
een 'Pootgoed Academie' in volle
gang. De kennis en kunde uit de
Zeeuwse bedrijven kan zo beter wor
den uitgedragen naar derest van de
wereld.
Als echte Hollanders blijven we toch
gewoon aardappeleters, Van Gogh
maakte ooit een wereldberoemd schil
derij van dit tafereel. Maar ondanks
dit ietwat suffe imago, blijft de aardap
pel een solide voedselbron; een be
trouwbaar gewas, dat zich gewillig
laat plooien naar toekomstige klimaat
veranderingen.
Belangstellenden laten zich op een van de proefvelden informeren over de zouttolerante aardappel.
Ruimte genoeg om de proef uit te voeren.
