Leven is zowel
IO
selectie
donderdag 13 januari 2011
Zeg mij hoe te leven. Zo
noemde Machteld van
der Wijst (1974) haar
tentoonstelling in de
Zeeuwse Bibliotheek In Middel
burg.
Die vraag heeft mensen van alle tij
den beziggehouden en is ook nu
nog actueel. Gelet op de variatie
aan religieuze, filosofische en poli
tieke opvattingen zijn er talloze
antwoorden mogelijk. Wie heeft
het laatste woord? Ik vat de titel
met de toevoeging 'Aangaande exi
stentiële twijfel in tijden van
chaos en wanhoop' op als een har
tenkreet én een oproep aan het pu
bliek om - gevoed door het werk
van Van der Wijst - zelf ook die
vraag te stellen. Wat is het dan dat
zij aanreikt? Grote schilderijen en
hele kleintjes, plus een huis van
karton. Dat huis heeft het formaat
dat je als kind in staat stelt er in te
spelen en te schuilen. Ernaast
hangt, vlak boven de vloer, een
klein doekje met een in een licht
paars fond uitgespaarde witte, in
elkaar gedoken, stakerige gestalte.
Het huis is leeg, plaats en formaat
van het schilderijtje verwijzen
naar kwetsbaarheid en angst. Op
ooghoogte tegen een wand naast
het huis hangt een beschilderde
collage. Ook die toont een huis
waarvan een wand en het dak be
staan uit een krantenknipsel over
de mogelijke bouw van een nieu
Susan de Kruijff: Mexico
we kerncentrale in Zeeland. Daar
zou die angst vandaan kunnen ko
men. Aan de wanden verder diver
se grote doeken met witte of zwar
te vlakken waarin steeds zo'n in el
kaar gedoken of anderszins kwets
baar ogende gestalte. Eenzaam,
angstig.
De grote werken worden afgewis
seld met kleintjes, waarop Van der
Wijst steeds in lijnen en of vlek
ken, soms ook gecombineerd met
geplakte en overgeschilderde de
len, gestalten toont. Ze lijken
naakt en verwrongen, doen soms
ook denken aan embryo's. Er is
één schilderij dat zich qua voorstel
ling en penseelvoering onder
scheidt van de rest. Een witte on
dergrond is deels bedekt met een
zwart vlak waarop in tastende lij
nen een dier staat. Het heeft een
door tere witte vlekken gesugge
reerde kop en is verstrengeld met
een in een beschermende mantel
gehulde gestalte. Dit beeld is zach
ter en het enige dat hoop geeft:
door het samen zijn van mens en
dier. Kleine rudimentair gevormde
sculpturen in een vitrine verbeel
den de verwantschap tussen bei
den. Ik vat die breder op: als de we
derzijdse afhankelijkheid van
mens en natuur en krijg de indruk
dat Van der Wijst het bestaan, het
leven, door zaken als kerncentrales
- het 'niet duurzame' - bedreigd
ziet. En kan me dat goed voorstel
len. In de combinatie van vraag en
beelden ligt al een deel van het ant
woord besloten.
Het verlangen om de relatie van
mens en aarde harmonisch vorm
te geven zie ik als het hoofdmo
tief: een ethische uitdaging die ech
ter door meer mensen niet dan
wél wordt aangegaan. Maak ik de
balans op dan zie ik een integere
expositie met een betekenisvolle
thematiek.
Van der Wijst ziet af van 'mooi
schilderen' (ze kan dat heel goed)
en weet in de kleine werken te
boeien door een combinatie van
subtiel en expressief vorm- en ma
teriaalgebruik. De grote doeken
vind ik schilderkunstig soms wat
aan de saaie kant.
Iplllll
Werken (hierboven en rechtsboven) van Machteld van der Wijst,
te zien op haar expositie 'Zeg mij hoe te leven'.
Een deel van de foto's van
Susan de Kruijff (1954), te
zien in Pand 3, Philippine, is ook
existentieel geladen. Maar bij haar
is de verwondering sterker dan de
wanhoop. Thema's zijn dood, af
scheid en het verstrijken van de
tijd, die op een bepaald moment
de grens tussen leven en dood
scherp en onontkoombaar trekt.
Maar ook licht, water, de relatie
tussen mens en landschap zijn on
derwerpen, evenals het onzegbare
en het onzichtbare, die minstens
zo sterk het ervaren van het mens
zijn kenmerken als wat we kun
nen uitspreken en waarnemen. Ik
zie ook foto's die mild ironisch
zijn, zoals close-ups van met
kitsch volgehangen kerstbomen
die je zó alleen in Latijns-Ameri
kaanse culturen vindt. Daarnaast
opnamen van gras met hagelkor
rels. Niets bijzonders zou je zeg
gen, als De Kruiff niet knap zo
scherp had gesteld dat je tussen
schijnbaar bewegende graspollen
op de voorgrond een fractie verder
open plekjes ziet die plaats bieden
aan de hagel.
Het visuele en technische repertoi
re van De Kruiff is groot en divers.
Eén lijn of thema is daarom in dit
overzicht niet te vinden. Of het
moet het steeds zoeken (en vin
den) van nieuwe mogelijkheden
zijn. En daarin slaagt de Haagse fo
tografe overtuigend, zowel in
meer abstracte werken als in de fi
guratieve reeks 'Déja Vu', waarin
zij afscheid lijkt te nemen van
haar jeugd en ouders. De serie
bestaat uit vijf beelden opge
bouwd uit drie op transparant ma
teriaal gedrukte zwart-wit foto's.
Daarin is in de middelste laag bij
voorbeeld een vorm uitgespaard
die op de voorste laag wordt ge
toond. Zo ontstaat een ruimtelijk
effect. Omdat de achterste laag (in
Bram Moens
Bram Moens is bekend als ontwer
per van ligfietsen, maar is ook kun
stenaar. Hij zoekt graag de stilte
aan een fjord in Noorwegen. Daar
schildert hij de steeds veranderen
de luchten met het oog van een r
scherpe waarnemer en de hand
van een bevlogen schilder. Zo ont
staan rake en pure doeken waar
het schilderplezier vanaf spettert.
T/m 22/1. DrukkerijMarkt 51, Mid
delburg. Tijdens openingstijden winkel.
Willem Behr
Willem Behr is een gedreven kun
stenaar die expressief vormgeeft
aan thema's als urbanisatie, loze
normen en waarden, de aard van
de werkelijkheid en existentiële
twijfels. Dat krijgt vorm in snel ge
schilderde voorstellingen die zich
concentreren op de symbolische la
ding van het beeld.
T/m 30/1. Tijdelijke galerie De
Ouverture 2, Boul. de Wielingen 64,
Cadzand. bad. Do. t/m zo. 13-17 uur.
Bob Pingen
Bob Pingen toont een reeks kleine
doeken als uitkomst van zijn voort
durende zoektocht naar het ultie
me schilderij. Kleurlagen schuiven
over elkaar en vormen samen een
staalkaart van lichtschakeringen
die intens en geraffineerd is samen
gesteld. Pure schilderkunst die
zich overtuigend kan meten met
wat zich in de natuur voordoet.
T/m 3 0/1. Mon Capitaine, Kinderdijk
56. Middelburg. Zo. 13.00-17.00 uur.
Sabine Beckmann
Sabine Beckmann put vaak uit de
dagelijkse werkelijkheid en trans
formeert wat gewoon of onopval
lend is tot herkenbare voorstellin
gen die ook zijn te lezen als uitge
wogen, maar expressief geschilder
de abstracties. Daarnaast kan de in
nerlijke wereld inspiratie bieden.
Ingetogen of heftig, er valt in elk
schilderij wat te beleven.
T/m 16/2. Kunstuitleen de Bevelanden,
Westwal 45, Goes, wo-za. 13-17 uur.
Dave Meijer
Dave Meijer maakt series schilde
rijen waarin hij steeds opnieuw de
schilderkunst uitvindt. In feite
schept Meijer een puur schilder
kunstige ruimte waarin vorm, ver
houding, kleur en textuur in
steeds andere combinaties worden
gebracht. Dat is een avontuur van
vallen en opstaan, maar altijd door
gaan tot alles klopt.
T/m 19/2. Galerie v.d. Berge, Westwal
45, Goes. Do. t/m za. 12-17 uur
Nico Out gaat elke week op
zoek naar het beste wat
Zeeland op het gebied van
beeldende kunst
te bieden heeft.
