De olieramp ijlt
nog na rond de
Golf van Mexico
spectrum IO
Onbeleefd
Zaterdag 8 januari 2011
Smakelijk eten. Twee woorden die
ik in Noorwegen nauwelijks
meer gebruik. Hoezo wachten
met eten tot iedereen heeft opge
schept? Dat doen we alleen bij het kerst
diner. 'Alsjeblieft' gebruikt bijna nie
mand, dus laten ook wij het meestal
maar achterwege.
De Noorse taal is al tientallen jaren gele
den zijn beleefdheidsvorm kwijtgeraakt
TJ' raakte uit de mode en sindsdien is ie
dereen 'je' en 'jij'. Alleen voor de koning
wordt nog wel eens een uitzondering ge
maakt.
Wachtend op de bus vroeg een meisje
me onlangs hoe laat het was. 'Ben je me
aan het dollen of zo?', was haar reac
tie van ongeloof op mijn antwoord.
Een ingeburgerde repliek, niemand
die zich daaraan ergert.
De onbeleefdheid gaat echter ver
der dan de taal. Nederlanders heb
ben misschien de naam lomp te
zijn, maar in Nederland ben ik nog
nooit tegen een deur aangelopen
omdat degene vóór mij te beroerd
is deze even open te houden. Het
helpt hier overigens wel een kinder
wagen bij je te hebben. Die opent
alle deuren. Iedereen helpt je een
handje. Dat weer in tegenstelling
tot in Nederland, waar kinderen
blijkbaar vooral als hinderen ge
zien worden.
Dan is er nog de beroerde service
die je op veel plekken kunt ver
wachten. De Noren zelf vinden dat
ook. Volgens de Noorse ANWB is
bijvoorbeeld 58 procent van de au
tomobilisten ontevreden over de bedie
ning bij benzinestations. En onderzoek
van de Noorse consumentenbond laat
zien dat slechts eenderde van de gemeen
tes haar burger een goede service biedt.
In het dagelijks leven is de grootste erger
nis echter de bediening in winkels en res
taurants. Hoewel de serveerster gemid
deld zo'n 15 euro per uur verdient, lijkt
ze niet betaald te krijgen om te lachen en
beleefd te zijn tegen de klanten.
Als je geluk hebt, mag je - na lang wach
ten - bestellen, rolt de verder zwijgende
serveerster even met haar ogen omdat je
iets doms zegt en krijg je een halfuur la
ter je eten naar je toegegooid. De reke
ning komt sneller, evenals de draagbare
pinautomaat waarop je het totaalbedrag
zelf mag intoetsen zodat je de fooi er
meteen bij kunt optellen.
Waar komt die onbehouwenheid van
daan? Mijn huis-, tuin- en keukenfiloso
fie is dat het te maken heeft met de plat
te organisatiestructuur die zowel bedrij
ven als de samenleving kenmerkt Beslis
singen worden samen genomen en de
deur van de baas staat altijd open.
Deze transparantie, informaliteit en toe
gankelijkheid zijn wat mij betreft deug
den die het wonen en werken in Noor
wegen prettig maken. Maar misschien
gaat het ten koste van beleefdheid.
Schept het feit dat iedereen gelijkwaar
dig is het gevoel dat je niet meer je best
hoeft te doen voor de ander? Want dan
zou hij of zij zich wel eens beter kunnen
gaan voelen dan de rest.
Gelukkig zijn er lichtpuntjes. Zo maken
de Zweden hun opmars. Verjaagd door
de hoge werkloosheid in eigen land en
gelokt door de hoge lonen werken mo
menteel circa 80.000 Zweedse jongeren
in de Noorse dienstensector. Zij weten
wél wat een klant wil.
Daarnaast zijn Noren lang niet zo luid
ruchtig als Nederlanders en respecteren
ze over het algemeen het 'stilte'-bordje
in de trein en bioscoop. En hoewel 'eet
smakelijk' onpopulair is, zeggen we als
het bordje leeg is 'takk for maten': be
dankt voor het eten.
Aangekoekte plakkaten olie drijven in mei 2010 naar de kust in de Golf van Mexico.
foto Christopher Berkey/EPA