101 verantwoording
Jan Peter Balkenende wist dit jaar zijn
eigen straatje succesvol schoon te vegen.
Vele anderen gebruikten zijn gevleugelde
woorden, van wethouder tot bisschop.
'Wir haben
es nicht gewusst' Graaien in vuilnis van politici, op zoek naar primeurs
door Dewi Gigengack en Niek Opten
beeld Anke Arts
Met de kennis
van nu. Kent u
die uitdruk
king? Het moet
wel, want er
ging in 2010
geen week voorbij of deze zin
klonk wel ergens in bestuurska
mers en raadszalen, tijdens pers
conferenties en op andere plekken
waar verantwoordelijkheid afge
legd moest worden.
Met dank aan Jan Peter Balkenen
de. Het was de toenmalige pre
mier die in januari toegaf dat Ne
derland de inval van Irak in 2003
niet had moeten steunen. Maar
dat is 'met de kennis van nu', zo
zei hij na het verschijnen van het
eindrapport van de commissie-Da-
vids, die de politieke steun aan de
inval had onderzocht. Mede dank
zij dit meesterstukje van politiek
gekronkel wist hij nog wat langer
in het Torentje te blijven.
Maar inhoudelijk sloeg hij de
plank volledig mis, want 'de ken-
1 rais van nu' was begin dit jaar niet
wezenlijk anders dan 'de kennis
van toen', het moment dat Den
Haag besloot de inval te steunen.
Balkenende had eigenlijk moeten
zeggen 'we hebben een grote fout
gemaakt', 'we hadden oogkleppen
op' of'we hebben niet goed geluis
terd naar andere argumenten'.
Maar dat gaat heel ver de kant op
van 'het spijt me' en die woorden
zijn vaak moeilijk uit te spreken.
Onzin of niet, dit jaar was dus
heel vaak de kennis van nu anders
dan de kennis van toen. Zo zou
Amsterdam nooit groen licht heb
ben gegeven voor de aanleg van
die vermaledijde Noord-Zuidlijn,
de DSB-bank zou niet zijn omge
vallen en er zou waarschijnlijk
nooit een eurocrisis zijn geweest.
Voorgaande jaren was het 'sorry'
niet van de lucht, ook als dat heel
erg als een eufemisme klonk. Daar
door betekent dat woord niet veel
meer dan 'oeps', maar er klinkt
tenminste nog steeds iets door van
een heel klein beetje spijt.
Nee, dan 'met de kennis van nu'.
Dat is lekker neutraal, het lijkt niet
meer dan een constatering: 'Okee,
ik heb misschien fouten gemaakt,
maar dat deed ik met de kennis
van toen. Als ik toen de kennis
van nu had gehad, dan had ik ui
teraard de goede beslissing geno
men. Mij valt dus niets te verwij
ten.' De spreker wil ermee zeggen
dat het terugkijkend altijd makke
lijk oordelen is, je vindt altijd wel
een stok om de hond mee te slaan.
Of platter gezegd: achteraf kijk je
de koe in haar kont. En in veel ge
vallen is dat ook waar.
Maar dan nog is het raar om die
woorden uit de mond van (door
de wol geverfde) bestuurders te ho
ren. Zij worden ingehuurd om
moeilijke besluiten te nemen. Dat
gebeurt altijd op basis van de argu
menten die op dat moment voor
handen zijn. Van de persoon in
kwestie wordt daadkracht en visie
verwacht, zodat de kennis van dat
moment aangewend kan worden
voor de toekomst.
En daarbij is enige zelfreflectie ook
prettig. Want als hij (voor zover
na te gaan kampten vrouwen dit
jaar niet met dit soort kennislacu
nes) niet alle informatie op zijn
bordje hjd gekregen, waarom dan
niet? Had hij wat beter zijn best
moeten doen? Bovendien hoort
een bestuurder verantwoordelijk
heid te nemen voor zijn daden,
ook als de schuld niet direct bij
hemzelfligt.
De uitdrukking 'met de kennis
van nu' betekent aan het eind van
2010: het kan verkeren en we gaan
weer over tot de orde van dag. Als
Balkenende begin dit jaar had ge
weten dat zijn naam zo lang zou
blijven kleven aan een steeds hol
ler klinkende zin, dan had hij
waarschijnlijk andere woorden ge
kozen. Maar dat kunnen we alleen
constateren met de kennis van nu,
uiteraard.
woensdag 29 december 2010
Met de kennis
Kardinaal Simonis ge
bruikte dit jaar een va
riant op 'de kennis
van nu'. Een nogal om
streden versie. „Wir
haben es nicht ge-
wusst", reageerde hij
op het grootschalig
seksueel misbruik bin
nen de Rooms-Katho-
lieke Kerk. Het was de
zin die Duitsers na de
Tweede Wereldoorlog
uitspraken als het
ging over de uitroei
ing van Joden, homo's
en zigeuners. „Het is
een beladen term,
Kardinaal Simonis
maar wel waar", aldus
Simonis. Niet alleen
beladen, maar inhou
delijk ook nog eens
discutabel. Volgens
slachtoffers hebben de
geestelijk leiders be
wust de andere kant
op gekeken. Met hun
netwerk in de uithoe
ken van alle paro
chies, hadden ze het
wel kunnen weten.
Simonis zei dat hij in
de 38 jaar dat hij
(aarts)bisschop was
tien gevallen van sek
sueel misbruik heeft
gekend. Hij heeft
nooit overwogen justi
tie in te schakelen.
„Het was een andere
tijd. Ik was me daar
van niet bewust."
Wie wil er nu niet weten
wat politici doen in hun
privéleven? Dat was al
thans de gedachte achter
de eenmalige glossy 'Bin
nenhof, die in mei ver
scheen.
Om zo veel mogelijk ont
hullende privéinformatie
te verzamelen, doorzoch
ten redacteuren van het
magazine (een samenwer
king tussen opinieblad
HP/De Tijd en roddelblad
Weekend) de vuilniszak
ken van politici André
Rouvoet en Alexander
Pechtold. Dat het publice-
Audax doorzocht afval van Rouvoet en Pechtold.
ren van die details wel
eens vervelend kon zijn
voor de volksvertegen
woordigers en hun ge
zinsleden, had uitgever
Audax van tevoren niet
kunnen weten. Ahum.
„Terugkijkend en met de
kennis van nu hebben
wij ons te weinig gereali
seerd welke gevolgen de
ze publicatie zou hebben
voor de politici en met
name hun gezinnen",
schreef de directie van
Audax later in een ex
cuusbrief. Wat precies die
'kennis van nu' is, werd
niet duidelijk. Wat wist
Audax toen niet maar ach
teraf wel?
Desalniettemin was
Pechtold tevreden met de
verontschuldiging. „Ze
zeggen onomwonden:
wij zaten fout."
