Max Euwe was de koning van het
Topcruises voor topprijzen!
stipreizen.nl
28
Morgen is het 75 jaar geleden dat Max Euwe wereldkampioen schaken
werd. Wie was toch die onvermurwbare tacticus die boven alle partijen
stond en naar wie een groot plein in Amsterdam is genoemd?
Gosta
dinsdag 14 december 2010
SCHAKEN
Max Euwe was in
1935 de beste schaker
van de wereld.
door Frenk der Nederlanden
AMSTERDAM - Het bekendste
schaakbord van Amsterdam ligt er
verloren bij. Dag in dag uit wordt
hier, in een hoek van het Max Eu-
weplein, gestreden om het hoofd
van de koning, maar deze weken
blijven de 64 velden leeg. De scha
kers moesten wijken voor een spie
geltent van een ondernemersvere
niging. En dat uitgerekend in de
maand waarin we vieren dat Max
Euwe 75 jaar geleden wereldkampi
oen werd.
Onder de feestverlichting staat het
bronzen beeld van de man die het
plein zijn naam gaf Euwe
(1901-1981) was onbetwist de
grootste schaker die ons land heeft
gekend en is tot dusver de enige
Nederlander die zich de beste scha
ker van de wereld mocht noemen.
Grootmeester Hans Ree, tussen
2001 en 2007 de trotse drager van
de Euwering, omschrijft het zo:
'Wat Willem de Zwijger is voor
Nederland, is Euwe voor de Neder
landse schaakwereld: de Vader des
Vaderlands'.
(a, 15 december 1935 was waarlijk
een historische dag. Heel het land
leefde mee met de held die het in
die sombere crisisdagen opnam te
gen de grote kampioen Alexandr
Aljechin (1892-1946).
Aanvankelijk zag het er niet goed
uit voor Euwe. Aljechin nam een
ruime voorsprong, maar Euwe
vocht zich terug en toen na tachtig
dagen de dertigste en laatste partij
was aangebroken, had hij een voor
sprong van één punt. Tweedui
zend toeschouwers zagen in Belle-
vue hoe Euwe opende met d4. Bij
de 29e zet bood Euwe in gewon
nen positie remise aan, Aljechin
weigerde. Pas na vijf uur schaken
en veertig zetten gaf hij zich ge
wonnen. Aljechin stond plotseling
op, gaf zijn tegenstander een hand
en riep 'Es Iebe Schachweltmeister
Euwe!' De overwinning leidde tot
ongekende taferelen. Nederland
stond op zijn kop, overal in de
stad gingen de vlaggen uit. Euwe
werd een Bekende Nederlander
avant la lettre. Er werd zelfs een
Euwemars gecomponeerd, die
door draaiorgels op kermissen en
jaarmarkten ten gehore werd ge
bracht. 'Na een tijd van spanning
juicht het hele vaderland: hij staat
voor, hij staat voor!' De schaak
koorts woedde als nooit tevoren.
In dorpen en steden rezen de
clubs als paddenstoelen de grond
uit en de KNSB schreef in korte
tijd meer dan tienduizend leden
in. 'En doctor Euwe heeft gewon
nen, hiep hiep hoera, hiep hiep
hoera!' En dat was allemaal te dan
ken aan de man die op zijn vierde
schaken leerde van zijn moeder.
Machgielis Euwe werd 20 mei 1901
geboren in de Amsterdamse wijk
Watergraafsmeer. Op zijn tiende
speelde de onderwijzerszoon zijn
eerste toernooi.
Zijn talent was onmiskenbaar,
maar Euwe vond zijn studie wis
kunde belangrijker. In 1923 studeer
de hij cum laude af en werd hij le
raar aan het Gemeentelijk Lyceum
voor Meisjes. In 1926 promoveerde
hij, opnieuw cum laude, op het
proefschrift met de magistrale ti-
Max Euwe wordt gehuldigd als we
reldkampioen.
tel: 'Differentiaalvarianten van
twee covariante-vectorvelden met
vier veranderlijken.' Euwe hield
zichzelf voor dat het schaken niet
ten koste mocht gaan van de stu
die, maar in 1921 werd hij toch Ne
derlands kampioen en dat zou hij
tot 1955 nog twaalf keer doen, nog
steeds een record. In 1928 werd hij
wereldkampioen bij de amateurs,
en hoewel hij daarna eigenlijk wil
de stoppen, liet hij zich in 1935
toch verleiden tot een match om
de wereldtitel. Twee jaar later was
het alweer gedaan met zijn hege
monie. Aljechin versloeg Euwe
met 9i/2-is'/2. De Radiobode
schreef: 'Een strijd zonder genade,
verbitterd en fel, maar ook een
strijd vol ridderlijkheid en elan.'
Tot op de dag van vandaag wordt
gediscussieerd over de vraag hoe
sterk Euwe eigenlijk was. Hij gold
als een aanvallende, tactische spe
ler die dol was op gecompliceerde
stellingen. „Een efficiënte mensen-
38BI 3 Ms
etende tijger", zei de Amerikaanse
grootmeester Reuben Fine, en ook
grootmeesters als Ree, Timman en
zelfs Kasparov hebben hem altijd
geroemd. Eddy Sibbing, manager
van het Max Euwe Centrum, zegt
het zo: „Afgezet tegen genieën als
Tal, Botwinnik en Fischer was hij
misschien minder sterk, maar hij
heeft jarenlang tot de top vijf van
de wereld behoord en voor de ont
wikkeling van het schaken is Euwe
van eminent belang geweest."
Door het overlijden van Aljechin
was de wereldtitel na de oorlog va
cant. Het congres van de wereld-
schaakfederatie Fide riep Euwe op
nieuw tot kampioen uit, maar
toen de Russen een paar uur later
arriveerden, werd toch besloten in
1948 een toernooi te spelen. Euwe
eindigde als laatste en in 1953 gaf
hij zijn aspiraties op het wereld
kampioenschap definitief op. Hij
verruilde het lesgeven voor de
computer, trad in dienst bij Re
mington Rand en werd in 1964 be
noemd tot hoogleraar in de infor
matica. Hij was één van de eerste
wetenschappers die een schaakpro
gramma voor de computer pro
beerden te maken.
Ook in zijn woning aan de Johan
nes Verhulststraat was Euwe recht
in de leer. 'Bij ons thuis waren be
paalde mores', schrijft Fietie, één
van de drie dochters, in een herin
nering aan haar vader. 'Wij aten al
tijd, in stilte, stipt om acht uur,
één uur en zes uur. Dit om door
de nieuwsberichten op de hoogte
te blijven'. En zondagmiddag, na
het nieuws, werd geluisterd naar
de radiocolumn van meester G.B.J.
Hiltermann. Ook hierbij mocht
niet worden gepraat, maar verder
was het, aldus Fietie, 'een redelijk
normaal gezin'. „Mijn vader hielp
me bij het bouwen van zandkaste
len."
Euwe hield van klassieke muziek,
keek graag naar de Duitse crimi
Derrick en bezocht geregeld wed
strijden van Ajax. Altijd had hij
zijn emoties onder controle, behal
ve bij de inval van de Duitsers op
10 mei 1940, de enige keer dat zijn
kinderen hem hebben zien huilen.
In 1970 begon een nieuwe fase in
zijn leven. Euwe werd benoemd
tot president van de Fide. Hij reis
de onvermoeibaar de hele wereld
rond en speelde overal simultaans,
soms op veertig borden tegelijk.
Maar zijn belangrijkste wapenfeit
noteerde hij in 1972, toen hij erin
slaagde in Reykjavik 'de match van
de eeuw' tussen Boris Spasski en
Bobby Fischer te organiseren.
In 1978 trad Euwe af, maar niet
omdat hij moe was. Onverdroten
ging hij door met de promotie van
de sport die hem zo dierbaar was.
In het najaar van 1981 ging Euwe
op vakantie naar Israël. Daar kreeg
de oersterke man een hartaanval.
In Nederland werd hij geopereerd.
In zijn boek 'The reliable past'
schrijft Genna Sosonko dat Euwe
voor de operatie had gezegd: 'Mijn
grootste wens nu is onder een ap
pelboom zitten en niets doen.' Op
26 november gaf Max Euwe de
geest. Maar soms, als het net zo
sneeuwt als öp de dag dat hij we
reldkampioen werd, horen de scha
kers op het plein zijn stem fluiste
ren in de wind: „d2-d4."
UITSLAGEN
BADMINTON
Derde klasse. Marathon 1 - Rillandia Smas
hers 2 1-7, Kats 1 - Zierikzee 1 7-1, Rillan
dia Smashers 3 - Den Ossaert 1 1-7, Sjut-
tul 1 - Terneuzen 2 4-4. Vierde klasse. Ma
rathon 2-Zeeland 1 3-5, Schepnet 1 - As-
troiden 1 3-5. Vijfde klasse. Zeeland
2-Schepnet 2 7-1, Schepnet 2 - Rillandia
Smashers 4 8-0, Marathon 3 - Zeeland 2 6
-2, Rillandia Smashers 5 - Rillandia 4 5 -3.
SCHIETINGEN
Oudelande. Wip 1: 1e hoofdvogel J.Rep-
kes (Kwadendamme), 2e hoofdvogel B.Ver
meulen (a-Heerenhoek), 1e zijvogel en 1e
kal H.Jansens (Oudelande), 2e zijvogel
D.Bel ('s-Heer Arendskerke), 3e zijvogel
J.Kopmels fs-Gravenpolder), 4e zijvogel
C.Boonman ('s-Heerenhoek), 2e kal C.Jere-
miasse (Ellewoutsdijk), 3e kal S.Raas (Kwa
dendamme). Vliegende vogel M.Eester
mans (Oudelande), H.Croos (Wemeldin-
ge). Meeste kleine vogels J.Wouterse (Kwa
dendamme). Wip 2: 1e hoofdvogel W.Re-
mijnse (Ovezande), 2e hoofdvogel J.Ver-
meule (Ovezande), 1e zijvogel S.Raas (Kwa
dendamme), 2e en 4e zijvogel J.Repkes
(Kwadendamme), 3e zijvogel P.Nagelkerke
('s-Heerenhoek), 1e kal J.Repkes (Kwaden
damme), 2e' kal J.Kopmels ('s-Gravenpol-
der), 3e kal B.Vermeulen ('s-Heerenhoek).
Wemeldinge. Wip 1: 1e hoofvogel C.de
Jonge (Heinkenszand), 2e hoofdvogel en
3e zijvogel B.Vermeulen ('s-Heerenhoek),
1e zijvogel en 1e kal J.Repkes (Kwadendam
me), 2e zijvogel J.Janse, 4e zijvogel P.Rep-
kes (Veere), 1e kal J.Repkes (Kwadendam
me), 2e kal C.Jeremiasse (Zorgvlied), 3e
kal J.de Jonge (Heinkenszand). Wip 2. 1e
hoofdvogel C.Jeremiasse (Ellewoutsdijk),
2e hoofdvogel J.Repkes (Kwadendamme),
1e zijvogel A.Tissink (Wemeldinge), 2e,3e
en 4e zijvogel H.Groos (Wemeldinge), 1e
kal H.Groos (Wemeldinge), 2e kal B.Ver
meulen ('s-Heerenhoek), Vliegende vogel
H.Groos (Wemeldinge)..
iZ
Ü^Hrect
r"*reiSen~
Lgenua...
Wegens groot succes
S teruginonsaanbod.
4LLt
Co sta
'voorwaarden allerlaagste prijsgarantie zie vrwvr.slipreizen.nl. Prijzen p.p. o.b.v. 2 pers. per kamer/hut ezel, Calamiteitenfond!
boek online of bel
020 - 66 22 222
•voorwaarden allerlaagste prijsgarantie zie wwvr.slipreizen.nl. Prijzen p.p. o.b.v. 2 pers. per kamer/hut ezel. Calamiteitenfonds/reserveringskosten. Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden.
