Muziek
is ons
bestaan
spectrum 8
Zaterdag 11 december 2010
Zeven dodelijke woordjes in het regeerakkoord: het
Muziekcentrum voor de Omroep - drie orkesten,
een koor, een bibliotheek en een afdeling educatie -
wordt afgeschaft. Oh nee, toch niet, draaide
minister Marja van Bijsterveldt de maatregel vorige
week terug. Met een derde van de huidige subsidie
mag het MCO door. „We zijn niet meer dood, maar
nog wel ziek."
door Marjolijn de Cocq
De muzikanten van het Radio Filharmo
nisch Orkest, een van de drie orkesten
van het Muziekcentrum van de Om
roep, druppelen binnen. Het concert,
in de serie Vrijdagen van Vredenburg,
is een tussendoortje. Het orkest repeteert deze we
ken voor de opera in drie akten Parsifal, megaproject
van chef-dirigent Jaap van Zweden, dat vanavond
eenmalig wordt opgevoerd in het Amsterdamse Con
certgebouw.
„We zijn verplicht de omroep te helpen, dus dit heb
ben we er in één repetitie doorheen gejast", zegt pro
ductieleider Peter Tollenaar. De Vrijdag van Vreden
burg, de Zaterdagmatinee en het Zondagochtendcon
cert in het Concertgebouw in Amsterdam. Alle orkes
ten van het MCO bedienen de series, die live wor
den uitgezonden. Tollenaar: „Dat is ons bestaans
recht."
Maar niet langer, zo lijkt het deze maanden. Want in
het regeerakkoord wordt het MCO afgeschaft, met
zeven dodelijke woordjes. Ze moesten het via inter
net vernemen. Bezuiniging van 32 miljoen euro, 320
musici en 80 man staf op straat. De stafmedewerkers
zijn van de muziekbibliotheek, de afdeling educatie,
personeel en administratie en ensemble-ondersteu
ning.
Productiemedewerkers Ton van der Meer en Edwin
van der Heijden hebben er net drie uur opbouwen
opzitten.Achter de schermen de discussies. Uitge
kotst, voelen ze zich. Bedreigd. Als oud vuil behan
deld. Alsof de crisis hün schuld was. En wat moeten
ze dan? De meesten zijn vanaf hun 7e alleen maar
met hun instrument bezig geweest. Ze slapen slecht,
hebben moeite zich te concentreren. „Het gaat bijna
ten koste van je gezondheid", zegt Esther Keuven. Ze
heeft twee kleine kinderen, haar man is eerste cellist
„Dit is een zo specialistisch iets. Dit is je levenswerk.
Dit is mijn levenswerk. Dan kun je de bijstand in en
eerst nog je huis opeten."
In zijn 28 jaar bij het 'Radiofiel' is dit wel het meest
heftige wat hij heeft meegemaakt, zegt cellist Wim
Hülsmann. Zes jaar geleden moesten er bij een bezui
nigingsslag in het MCO drie orkesten tot twee fuse
ren. Alsof je Ajax en Feyenoord samenvoegt, qua cul
tuurverschillen. De wonden van toen zijn ternauwer
nood geheeld. Hülsmann overleefde de slachting
toen net, is nu de oudste in het orkest. „We hebben
een ervaring, een speelcultuur en een snelheid van
werken waardoor we programma's kunnen spelen
die andere orkesten niet aankunnen. Maar dat kan
dus zomaar ter ziele gaan." De MCO-orkesten heb
Beelden van het Radio Filharmonisch Orkest tijdens de repetities van Parsifal. foto's Jeroen Jumelet/GPD
ben een gemiddelde zaalbezetting van meer dan 85
procent, zegt Kees Dijk, manager van het Radio Fil
harmonisch Orkest en de Radio Kamer Filharmonie.
„Maar we zijn niet eens op 'death row' geplaatst, we
zijn al geëxecuteerd."
Na de eerste woede, het ongeloof, is het MCO een ac
tieve, politieke lobby begonnen. Het publiek protes
teert mee. „Wim, ik heb de actiekaart al voor je inge
vuld hoor", zegt een grijze dame in de foyer tegen
haar echtgenoot.
Arthur (1996) en Lucas (1993) Jussen breken op het
podium een lans. Hun vader Paul is paukenist bij het
Radio Filharmonisch Orkest. Ze zijn kind aan huis
bij het Muziekcentrum in de Hilversumse Heuvel
laan, namen er hun eerste cd op. „De reden dat wij
hier staan", verklaren ze, „is dat wij altijd omringd
zijn geweest door muziek. Daarom hopen we dat het
MCO kan blijven bestaan."
„Weet je wat ik vorige week dacht tijdens het con
cert?" Violiste Ester Keuven staat in de rij voor het
koffieapparaat in het muziekcafé van het MCO. „Ik
luisterde vroeger altijd naar de Zevende Symfonie
van Beethoven met mijn vader, in de versie van Men
gelberg. Toen ik zat te spelen, voelde ik: dit pakt nie
mand me af Muziek loutert, het zalft. En het is zo
hoog verheven boven al dat politieke geklets."
Donderdag 2 december, MCO Hilversum. 10.00 uur.
„U vindt het toch niet erg dat ik het zeg? Maar ik kan
echt niet horen wat voor noten u speelt. Het is echt
knettervals, óf verkeerd begrepen." Het Radiofilhar-
monisch Orkest repeteert Parsifal en Jaap van Zwe
den heeft het op de violen gemunt. Corrigeren doet
hij soms mild, soms ironisch, soms sarcastisch. En al
tijd in u-vorm. Ondanks de vele nationaliteiten is de
voertaal Nederlands. Anderhalf jaar is hij al bezig
met 'zijn' Parsifal Hij weet hoe het orkest moet klin
ken en zo zal het klinken. Hij hoort alles, ademt
Wagner. In pers heeft hij niet veel trek. Van Zweden
heeft telkens net geen tijd. Als de twee toegewezen
minuten daar zijn, doet hij een verdwijningsact. Jaap
is zo boos over wat er nu gebeurt, zal MCO-directeur
Anton Kok later zeggen. Als hij erover moet praten,
implodeert hij. Per mail laat de chef-dirigent weten
dat hij Parsifal niet zal laten beïnvloeden door iets ne
gatiefs. 'De uitvoering wordt het bewijs dat het ter
discussie stellen van het gehele MCO geen goede
zaak is. En dan druk ik me diplomatiek uit'.
Natuurlijk vormen de bezuinigingen dagelijks het ge
sprek bij de koffie of de lunch, erkent Van Zweden.
„Maar het RFO is een uiterst professioneel orkest
van topniveau, zoals alle ensembles van het MCO. Ik
kan dat heel aardig vergelijken, gelet op mijn interna
tionale carrière. Het is dus geen zieke patiënt die
extra hulp nodig heeft, in tegendeel."
Anton Kok heeft het voltallige personeel toegespro
ken. „Ik proefde een iets positiever gevoel", zegt pau
kenist Paul Jussen. „Dat stemt me weer wat hoop
vol."
Een dag later maakt minister Marja van Bijsterveldt
bekend dat het kabinet een deel van de bezuinigin
gen op het MCO wil terugdraaien. „Gelet op het feit
dat we in de toekomst live klassieke muziek willen
horen en vanwege de kwaliteit van het MCO." Ze
neemt zo een voorschot op de behandeling van de
mediabegroting maandag in de Tweede Kamer.
De Parsifal is uitverkocht, maar is vanaf 15.00 uur van
daag live te volgen op
www.cultura.nl en www.ntr.nl
fff-i reageren? spectrum@wegener.nl
