spectrum 4
Sneeuw en weidelijk
Vorst en sneeuw!
Zaterdag 11 december 2010
Een haas heeft een diepe holte in een besneeuwde slootkant opgezocht als tijdelijke schuilplaats.
foto Chiel Jacobusse
Fazanten zijn van heinde en verre zichtbaar
en kunnen nauwelijks dekking vinden.
In de sneeuw zijn de meeste voedselbronnen
onbereikbaar.
Het was snijdend koud vorige week met een
felle oostenwind die de gevoelstemperatuur
tot min 15 terugbracht. Het mocht de pret
voor een aantal jagers niet drukken. Er werd
lustig geknald op eenden en houtduiven, die toch al
niet wisten waar ze het zoeken moesten van de kou.
Twee dagen later in dichte mist: zelfde verhaal. Vorige
week zaterdag in een wervelende sneeuwbui: alweer
een peloton jagers, liefst in een natuurgebied dat be
stemd is voor watervogels.
Dat dat laatste kon, komt doordat er bij de aankoop van
het natuurgebied een wijdverbreid truq'e was uitge
haald. Vlak voordat het gebied werd verkocht aan een
natuurorganisatie was de jacht nog even met de maxi
male termijn verlengd. Dat gebeurt dan om zo lang mo
gelijk aan de strenge regels die gelden voor jacht in na
tuurgebieden te ontkomen. Niet erg sportief natuurlijk
en degene die zo'n trucje uithaalt kan het wel schudden
als uiteindelijk zijn contract wel afloopt.
Hoe dit zij, de jacht ging onverdroten door en dat gaf
nogal wat reacties van mensen die zich afvroegen of
dat zomaar kan. Ja dat kan zomaar; al biedt de wet mo
gelijkheden om de jacht bij winterse weersomstandig
heden tijdelijk te sluiten. Daar wordt overigens maar
mondjesmaat gebruik van gemaakt. Gelukkig zijn er ge
noeg jagers die zichzelf beperkingen opleggen als het
weer is zoals vorige week. En daar is een aantal heel
goede redenen voor.
Om te beginnen lijden de dieren gebrek bij winterse
weersomstandigheden. In de sneeuw zijn de meeste
voedselbronnen onbereikbaar. Of het nou gaat om gras,
zaden of in de bodem levende dieren: sneeuw en ijs ma
ken het onmogelijk om te foerageren.
Koude en honger zijn voor de dieren problemen die el
kaar versterken en het duurt niet lang of ze komen in
moeilijkheden. Vaak vallen al binnen een week na het
invallen van de winter de eerste slachtoffers. Als ze
voortdurend op de vlucht moeten voor jagers gaat de
conditie nog harder achteruit.
Het jagen in gebieden met veel watervogels heeft daar
naast een desastreus neveneffect op de niet-bejaagbare
vogels als snippen, scholeksters, reigers en andere be
schermde soorten. Die worden door de jacht voortdu
rend verstoord wat hun energievoorraad steeds verder
uit balans brengt
Maar er is nog een reden die het jagen in een be
sneeuwd en bevroren landschap tot een bedenkelijke
activiteit maakt. Hazen, fazanten en ander jachtwild
zijn van heinde en verre zichtbaar en kunnen nauwe
lijks dekking vinden. Al moet gezegd worden dat ze
daarbij soms heel vindingrijk kunnen zijn. Zo had de
haas op de foto hierboven een diepe holte in een be
sneeuwde slootkant opgezocht als tijdelijke schuil
plaats. Maar dat zijn toch de uitzonderingen. Gelukkig
eindigde het winterweer even abrupt als het begonnen
was, maarde winter is nog lang. Daarom is het legi
tiem om de jagers op te roepen om waar nodig zelf hun
verantwoordelijkheid te nemen en niet te wachten tot
de overheid met een maatregel komt. Het zou de jagers
veel publieke ergernis en boosheid schelen als ze zich
collectief wat meer weidelijk opstellen bij barre weers
omstandigheden.
Ondertussen moet gezegd dat ook bij veldbiologen de
adrenaline sneller gaat stromen als de velden bekleed
zijn met een sneeuwdek. In de sneeuw zijn volop spo
ren te vinden en het is ronduit verbazingwekkend hoe
talrijk sommige dieren die je zelden of nooit te zien
krijgt dan ineens blijken te zijn. Natuurlijk geldt voor
natuurvorsers net zo goed als voor jagers dat ze op moe
ten passen voor verstoring van vogels en andere dieren.
Streng winterweer betekent voor allebei even een pas
op de plaats maken.
m
Tm!
~q5
cl
cl
co
cc
CD
<D
NI
Hoewel sneeuw op het gebied van verkeer en bereikbaarheid be
hoorlijk belemmerend kan zijn, levert deze tegelijkertijd talloze
mooie plaatjes op. Nog voor de kerst is dit jaar het Zeeuwse
landschap gehuld in sfeervolle beelden als levende nieuwjaars
kaarten. In die besneeuwde wereld zijn de boerderijen opvallend aanwe
zig. Meer nog dan in de zomer manifesteren ze zich in het overigens kale
polderland, als oases geaccentueerd door de boomgroepen waarin ze, nu
nog slechts ten dele, verborgen liggen. Wat zou het landschap zijn zonder
deze tekenen van menselijke bewoning? In de mystieke sfeer van de be
sneeuwde wereld duiden ze op een weldadig en warm onderkomen.
Bedrieglijk want zoals in elk menselijk onderkomen zijn ups en downs
ook aan de bewoners van boerderijen niet voorbijgegaan. Dikwijls geven
de namen van de hoeven iets prijs van de aardse beslommeringen.
Zo duiden 'Nieuwe zorg' en 'Zorgvliet, 'Altijd zorg' en 'Zelden rust' alles
behalve op een moeiteloos leven. Gelukkig komen we ook ander uitingen
tegen in 'Landbouwlust', 'Rusthoeve' of'Luctor et Emergo'. Namen veran
deren ook naar gelang het de eigenaars goed of slecht gaat. Zo heette de
hoeve 'Vlietenburg' onder een voormalige eigenaar of pachter 'Magerrib-
be'. Niet zelden vertolken namen of ligging ook een culturele en/of ge
schiedkundige boodschap. 'Prinsland' behoorde destijds tot de Prins van
Oranje en 'Koningsheim' verwijst naar vorstelijke connecties zo niet ei
gendom. 'Hoge hoeve' en 'Hoge weie' duiden op plaatsen waar zich eer
tijds verhoogde schaapherderstellen bevonden. 'Torenhoeve', 'Keihoogte'
en 'Waterhoefje' verwijzen naar voormalige, soms nog gedeeltelijk be
staande situaties. 'Heerenhoeve' en "t Hoefje' wijzen duidelijk op
standsverschil. Slechts enkele woorden kunnen een reeks vragen op
roepen die vervolgens kunnen leiden tot verrassende ontdekkingen of
verhalen. Zo vertellen door heel Zeeland heen de hoeven hun eigen
verhaal of van hun omgeving. Alleen daarom al hebben ze, naast hun
economische, ook een grote geschiedkundige waarde.
