Leegte schept dromen
en vreemde fascinaties
uit 15
donderdag 9 december 2010
filmscan
Bestel Mè
De Zeeuwse Rowwen Hèze-tribu-
te band Bestel Mè leek met een
concert in Heeswijk-Dinther al de
finitief afscheid te hebben geno
men, maar heeft besloten nog één
keer op te treden. De band, die de
afgelopen jaren door geheel Neder
land heeft getourd, staat bekend
om het hoge feestgehalté.
Zaterdag 11 december, Bar Walk-lnn,
's-Heerenhoek, 22.00 uur.
La Pat
Patty Trossèl (La Pat) zingt behal
ve Duitstalige liederen van haar
laatste cd Erinnerung, geïnspireerd
op de gedichten van Rainer Maria
Rilke, ook bestaande werken in
meerdere stijlen van Piazzolla en
Abbey Lincoln tot Mahler en
Brahms. Maar dan wel op haar ei
gen manier.
Zaterdag 11 december, De Wegwijzer,
Nieuw- en Sint Joosland, 20.30 uur.
Moldova lasi
Het koor van de Roemeense Staats
Philharmonica Moldova lasi
brengt onder leiding van Doru Mo-
rariu de mooiste Ave Maria-gezan-
gen. Moldova lasi zingt daarnaast
authentieke Roemeense en beken
de internationale kerstliederen.
Zaterdag 11 december, Schelde-
theater, Terneuzen, 20.00 uur.
Zondag 12 december, Stadsschouw
burg, Middelburg, 15.00 uur.
Het nieuwe theaterprogramma
Wakker van het cabaretduo Speel
man 8c Speelman is een voorstel
ling vol met liedjes - ze zingen in
dit programma meer dan ooit - en
rake teksten. De broers Daan en
Joost zijn op zoek naar het onbe
kende, naar contact en nieuwe lief
des.
Woensdag 15 december, Arsenaal
theater, Vlissingen, 20.15 uur.
Grootse plannen zijn
plannen gebleven. De
Avonden nog eens he
lemaal herlezen. Of in
tegraal beluisteren, voorgelezen
door de meester zelf. Ter voorbe
reiding op de toneelversie, die
volgende week woensdag te
zien is in Middelburg. Ik zal het
moeten doen met oude herinne
ringen. Waar nog iets van 'magi
straal' in doorklinkt. Maar ook
iets van 'maar tijdgebonden'.
Die gestorven is (in 2006) als Ge
rard Reve, heette eigenlijk Gerard
Kornelis van het Reve en publiceer
de in 1947 als Simon van het Reve
zijn eerste roman: De avonden.
'Een winterverhaal', zoals de on
dertitel luidt. En dat beschrijft dan
de laatste tien dagen van 1946 van
uit de beleving van de kantoor
klerk Frits van Egters. In die tien
dagen gebeurt er niets van belang,
en het is dat lege, beklemmende,
kleinburgerlijke, wat zeker een
deel uitmaakt van het 'shockeffect'
dat de roman veroorzaakte. Som
mige critici hadden het over 'mens
onterend proza'. Godfried Bomans
had 'zelden een boek gelezen zo
naargeestig, zo grauw, cynisch en
volstrekt negatief.
Een andere oorzaak voor die slech
te ontvangst was het macabere,
dat met die leegte ondertussen
wel onder de huid van Frits van
Egters gekropen blijkt te zijn. Hij
heeft enge dromen, vreemde fasci
naties (voor eczeem en kaal
hoofdigheid), doet krasse uitspra
ken (bijvoorbeeld over kanker, wat
hij een 'mooie, machtige ziekte'
noemt) en gedraagt zich vreemd
(zo pist hij uit verveling in de
laaiende kolenkachel). Allemaal za
ken die De avonden in de jaren vijf
Scène uit De Avonden.
tig vooral populair maakte bij pu
bers en adolescenten. Misschien
zit daar het tijdgebondene, wat
misschien dus eerder het leeftijdge-
bondene is.
Maar het boeiende en tijdloze aan
de roman is natuurlijk de dubbele
bodem. Achter of onder dit lege
en provocerende leventje van Frits
gaat een problematiek schuil. Reve
benoemt die niet, maar weet hem
'aan te kondigen' in minutieuze de
tails. Er is al veel gezegd over de
verdrongen erotiek die eruit
spreekt. De latere levensloop van
Gerard Reve, zijn 'wilde' relaties
met 'Teigetje', 'Woelrat' en 'Ma
troos Vos' - het plaatst de roman
overduidelijk in een autobiogra
fisch perspectief. Minder bekend is
misschien dat de schrijver in de ja
ren vijftig vijfjaar in Engeland
woonde en daar onder meer enke
le maanden als verpleger in het Na
tional Hospital for Nervous Disea
ses werkte. De manier waarop hij
zakelijk koelbloedig de kleine tics
van Frits van Egters beschrijft (om
de haverklap op zijn horloge kij
ken, elke stilte die dreigt te vallen
gaan opvullen), verraden in 1947
al die intense en oprechte (en ze
ker niet zieke) belangstelling voor
het ziekelijke in de menselijke
geest.
De avonden is verfilmd (1989), vers-
tript (2003), vertoneeld (1996). De
bewerker van toen, Léon van der
Sanden, heeft het nodig gevonden
om een nieuwe toneelbewerking
te maken. Ik kan daarover zeuren
('armoe aan verhalen'). Ik kan er
over juichen ('een verhaal dat nog
altijd nieuwe bewonderaars
vindt). Ik kan er - laat ik dat maar
doen - beter uitermate nieuwsgie
rig naar zijn.
Het afgelopen weekend zat
vol toneel. Op Zeeuwse
bodem of net daarbuiten.
Daar kom ik er 'buitengaats' niet
zo heel veel van tegen. Zelf vind ik
het ook wel eens lastig om
ver(der) te moeten reizen voor to
neel, maar het loont vaak de moei
te. In De Werf (Brugge) zag ik
Theater Antigone De Kajka's spe
len, een vrije interpretatie van een
vijftal personages die zo uit de wer
ken van Kafka weggelopen zouden
kunnen zijn. Hilarisch en fantasie
rijk. Het spelplezier droop eraf
In het Zuiderpershuis in Antwer
pen was ik een dag later bij
Swchuirm, een toneelbewerking
foto Leo van Velren
van het kinderboekenweekge
schenk (1998) van Toon Tellegen-
Een begaafd toneelmaker (Guy
Cassiers) die put uit het werk van
een begaafd schrijver, dat kan heel
mooi worden. En dat was het. In
ventief vormgegeven, knap ver
teld, nog in een tweetalig project
ook, in Vietnamees en Neder
lands. Wonderlijk, hoe je een ver
haal ook kunt begrijpen zonder
elk woord te verstaan
Zondagavond dan in Middelburg
bij Zeikstad Urinetowneen sati-
risch-komische musical. Soms niet
onaardig, maar de knipogen naar
musicals als Les Misérables en West
Side Story waren me toch een beet
je te 'amicaal'. Déja vu.
De Avonden, wo. 15 dec., Stads
schouwburg Middelburg, 20.00 uur.
Met de uitvoering van Bachs Mag
nificat en twee delen uit het Weih-
nachtsoratorium luidt Luscinia
Kerst 2010 in. Het ensemble wordt
bijgestaan door het Randstedelijk
Begeleidings Orkest Sinfonia en de
solisten Hieke Meppelink, Martine
Straesser, Jan van Elsacker en Mar-
tijn Sanders.
Zaterdag 11 december, Adriaanskerk,
Dreischor, 20.00 uur.
Speelman Speelman
Luscinia
Willem Nijssen blikt elke
week vooruit - en terug -
op bijzondere
toneelvoorstellingen in het
Zeeuwse podiumaanbod.
