gezondheid 119
Bezint eer ge begint...
maandag 6 december 2010
Al doet de dooi nu zijn intrede, de
tochten op natuurijs lonken weer.
Gloeiende wangen, frisse neus.
Maar pas op, zo'n dagje schaatsen
eindigt nogal eens met bloed in de
schoenen of nog veel erger, in het
ziekenhuis. Voorkom die ellende
met een gerichte voorbereiding.
Jan Maarten Heideman en andere
schaatsfanaten geven advies.
door Peter de Groot
Nederland toont zich van zijn
mooiste kanten wanneer het
vriest. Polders verstild in de greep
van de kou, akkers gehuld in een
deken van rijp. Sneeuw. En ijs, natuurlijk.
Diepzwart, glinsterend natuurijs. Langs het
ruisende riet van de Zwette glijden. Onder
de Giethoornse boogbruggen door of voor
bij de beroemde molens van Kinderdijk.
Hele volksstammen kijken bij de eerste
nachtvorst reikhalzend uit naar Molen
tocht Alblasserwaard, Hollands Venetië-
tocht of - als Koning Winter heel ruimhar
tig is - de Elfstedentocht.
Urenlang op de schaats zwerven over vaar
ten en meren, alleen stoppen voor een war
me beker chocolademelk of erwtensoep bij
de koek-en-zopietent. Heerlijk. Maar zo
idyllisch gaat het er lang niet altijd aan toe.
Heel wat schaatstochten eindigen met
bloed in de schoenen. Blaren als koeien-
ogen, verstuikte enkels, verkrampte dijen.
Veel te makkelijk gaat de gemiddelde Ne
derlander ervan uit dat hij zo'n tochtje van
een kilometer of 50 wel even doet. „Hele
maal ongelijk hebben die mensen niet",
stelt Chris van Saaze (31), instructeur van
Duosport, een organisatie die op 9 kunstijs
banen in Nederland jaarlijks 10.000, meren
deels recreatieve, schaatscursussen verzorgt.
„De meeste Nederlanders zijn fysiek in
staat een tocht van 2,5 tot 3 uur te volbren
gen. Maar ze komen wel kapot van het ijs.
Nog een geluk dat ze het er heelhuids vanaf
brengen. Wie zo diep moet gaan, beweegt
onhandig en reageert niet meer alert op
scheuren. Ijs is hard hoor, als beton! Ook is
men niet meer attent op bruggen of wak
ken. En dan de dag erna spierpijn van bo
ven tot beneden. Na één tochtje is het al af
gelopen met de ijspret."
Dat kan anders, vindt Van Saaze: „Ga om
te wennen een of twee keer per week naar
een kunstijsbaan. Gewoon lekker rustig
rondjes rijden. Zoek een groepje op waarin
je op je gemak een half uurtje kunt mee
draaien. Neem dan een paar minuten pau
ze en begin opnieuw. Goed voor je duurver-
mogen, goed voor je beenspieren."
En gunstig voor de schaatstechniek. „Wie
kan rijden met een efficiënte slag, houdt
het langer vol."
Werken aan de conditie hoeft niet per se
op de schaatsbaan. „Maak elke twee weken
een fietstochtje van een uur of drie. Dat
kan gerust op een gewone stadsfiets. Een
beetje zweten mag, tot het uiterste gaan is
niet nodig. Zo werk je aan de lengte van de
inspanning. Bijkomend voordeel; je went
aan kou en wind."
Schaatsers kunnen daarnaast blessures op
lopen door een slechte uitrusting. „Voeten
kunnen zelfs bevriezen als het kwik een
paar graden boven nul aangeeft", vertelt
jan Maarten Heideman. De 37-jarige fysio
therapeut en marathoncrack fungeert tegen
woordig ook als consumentenadviseur bij
Stouwdam, een sportzaak waar heel wat
grote namen uit het marathonpeloton over
de vloer komen. „Schaatsen hangen soms
jarenlang ongebruikt in de kast. In die tijd
kunnen iemands voeten helemaal veran
derd zijn, zodat de schoenen niet meer pas
sen. Trek je ze toch aan, dan krijg je gega
randeerd blaren. Als die oude, stijve schoe
nen ook nog de doorbloeding belemmeren,
krijg je zeker koude voeten en loop je kans
op bevroren tenen. Met een stel nieuwe
schaatsen heb je dat niet. Moderne combi
noren of noren met softboot zijn prima te
gen de kou en geven veel steun aan de en
kels. Ze zijn er nu ook als klapschaatsen.
Die rijden veel prettiger voor recreanten,
omdat ze een natuurlijke strekbeweging
van de enkel toelaten."
De ijzers van noren zijn niet plat geslepen,
maar hebben een ronding. Heideman: „Die
ronding is nodig om de schaats te sturen.
Laat die eens per jaar controleren door de
vakman. Hij kijkt ook of de schaatsen nog
scherp zijn, of het klapmechanisme geen
speling heeft en de veer niet versleten is.
Zelf slijpen kan, maar dan heb je een slijp
steen, -tafel en afbraamsteentje nodig."
Blaren voorkomen kan door het afplakken
van de voeten met sporttape. Hakken en
knokkels zijn beruchte plekken. Wie extra
voorzorg wil, gebruikt blarenpleisters. Hei
deman: „Alsof je een tweede huidlaag er
opplakt. Die pleisters kun je ook gemakke
lijk meenemen onderweg."
Een schaatstocht in spijkerbroek met een
pyjamabroek eronder? „Dat is echt iets uit
het verleden", stelt Heideman. „Katoen
houdt transpiratievocht vast, waardoor je
op den duur afkoelt. Bovendien gaat natte
kleding irriteren. Met thermo-ondergoed
en een thermo schaatsbroek heb je dat niet.
Die transporteren zweet naar de buitenste
kledinglaag, zodat de huid droog blijft. Ook
heb je daarin meer bewegingsvrijheid."
Meerdere laagjes dunne kleding houden
het bovenlijf lekker warm. „Veel schaatsers
dragen drie laagjes, anderen vier. Dat is per
soonlijke voorkeur. Door te experimente
ren op de kunstijsbaan kom je erachter wat
het best is. Te veel kleding is ook niet goed.
Dan ga je overmatig zweten, waardoor het
vochtgehalte in je lijf sterk afneemt. Slechts
een paar procenten te weinig vocht beteke
nen al gelijk een sterk verlies aan energie."
Uiteraard zijn een goede muts en warme
wanten onontbeerlijk. Heideman: „Heup-,
elleboog- en kniebeschermers zijn heus
geen aanstellerij. Ook een skibril niet. Ge
woon dragen. En vooral ook een wind-
dichte onderbroek. Zowel mannen als
vrouwen."
Een dag schaatsen zonder te eten kan na
tuurlijk niet. Er moet regelmatig energie
worden ingenomen. Hoe vaak, wat en hoe
veel is sterk individueel bepaald. „Maar er
zijn een paar basisregels die voor iedereen
gelden", verklaart fervent tochtenrijder en
schaatsspecialist Jan de Bruin (56). Hij reed
onder meer drie keer de Elfstedentocht en
tien keer op de Weissensee. „Koolhydraten!
Ontbijtkoek, krentenbrood of bananen.
Geen vette hap, daar kan je maag niet te
gen. En ook geregeld eten. Honger krijgen
is fout. Ik gebruik het liefst energiedrank,
gedroogde abrikozen, rozijnen en noten.
Van tijd tot tijd drinken is net zo belang
rijk. Maar bewaar je drank dan wel op een
warme plek. Ik haalde eens een flesje dorst-
lesser uit de tas op mijn rug. Volkomen be
vroren."
reageren?
v nieuwsredactie@wegener.nl
Alles over kunstijsbanen in Nederland,
schaatsen, schaatskleding, -training:
schaats.startpagina.nl
Voor goedgekeurde toertochten:
www.knsb.nl/natuurijs
Voor het grote 'alternatieve' werk:
www.reschensee.nl
www.weissensee.nl
Voorbereiding grote tocht:
www.weissensee.nl/weissensee-
2011/geschiedenis
Entree kunstijsbaan: eenmalig bezoek van
5 tot 6,60 euro.
O Toer klapschaats: vanaf 175 euro.
Thermo-ondergoed: vanaf 15 euro.
Schaatsbroek (salopette): circa 60 euro.
Tweede laag pully: circa 50 euro.
Schaatsjack (evt. winddicht):
80 tot 90 euro.
