7 spectrum
foto's Evert Elzinga/GPD en Lenneke Lingmont
Ook de crisis op de arbeidsmarkt, die in 2009 begon, is niet voor
bij. Veel Nederlanders hebben dit intussen door, bleek uit een re
cent onderzoek, dat werd uitgevoerd door de Raad voor Werk en
Inkomen. Vorig jaar dacht 8 procent van de Nederlandse bevol
king in zijn of haar werk op een of andere wijze door de crisis te
worden geraakt. Dat percentage liep in 2010 op tot 20 procent. 'Ar
beidsmarktprofessionals' - beroepshalve bezig met arbeidsmarkt
zaken bij overheden, in de sociale zekerheid, bij onderzoeksbu
reaus - zijn nog meer gealarmeerd: bijna de helft vreest nu de cri
sis, tegen 20 procent vorig jaar.
In oktober zagen 11.000 mensen hun werkloosheidsuitkering op
houden zonder dat ze een baan hadden gevonden, meldt het
UWV. Nadat eerst de onderkant van de arbeidsmarkt klappen
kreeg, is nu het midden- en hogere segment aan de beurt: in okto
ber steeg het aantal niet-werkende academici met 8 procent tot
21.800. Bijna 58.000 mensen zaten in diezelfde maand al tussen
1 en 2 jaar in de WW, een stijging van ruim 88 procent vergele
ken met een jaar eerder. Zij lopen een steeds grotere kans op per
manente werkloosheid.
Op de website van het Nibud, zegt woordvoerder Gabriëlla Bet-
tonville, zoeken mensen nu veel vaker naar informatie over de fi
nanciële gevolgen van ontslag. „Vroeger gingen de vragen over
kostgeld of zakgeld. Nu vragen mensen ons hoe ze rond moeten
komen. Dat zien we sinds anderhalf jaar. Het zijn nu veel meer
de middeninkomens die zich melden."
Margreet Donkers, veertiger en alleenstaande moeder met een
dochter in de puberleeftijd, raakte afgelopen zomer haar baan
kwijt. „Ik had mijn hele leven in de verkoop gewerkt, altijd mijn
geld verdiend en zelf mijn dochter opgevoed. Afgelopen zomer
viel ik netto 650 euro per maand terug in inkomen. Al heel snel
kon ik mijn huur niet meer betalen. Ik had een oude schuld van
9.000 euro. Die kon ik ineens niet meer dragen."
Donkers, in paniek, besloot schuldhulp te vragen. Het intakege
sprek werd een schokkende ervaring. „Ik was gewend aan een'
goed leven. In mijn vriendenkring heeft iedereen het goed. Zat ik
in de wachtkamer ineens tussen allemaal mensen aan de onder
kant." Toen de standaardvraag kwam of ze een beroep wilde
doen op de voedselbank, sprongen haar de tranen in de ogen.
„Dat heb ik geweigerd. Ik heb ook mijn trots."
Jan van Opstal, directeur van de stichting Interkerkelijk Diaconaal
Overleg, herkent het beeld. Bij zijn stichting, die aan schuldhulp
en noodhulp doet, komt een nieuwe groep mensen die er tot
voor kort een ruim uitgavenpatroon op na hield. „Mensen die ge
wend zijn met kredieten te leven, maar die nu uiteïst kwetsbaar
blijken."
Volgens Van Opstal wachten ze doorgaans een jaar voordat ze
hulp zoeken. Ze kunnen vaak niet geloven dat ze zo snel in de
problemen zijn geraakt en ontkennen het ook een tijd.
Donkers zegt dat ze nooit met zo'n scenario rekening had gehou
den. „Ik verzwijg mijn problemen voor anderen, want je moet
voldoen aan een verwachtingspatroon dat in vele jaren is opge
bouwd. Ik ben er achter gekomen dat ik mijn status grotendeels
ontleende aan mijn werk en mijn inkomen. Maar die status is
weg. Dat is niet erg, maar het blijkt dat je met een middle dass-le-
ventje veel te verliezen hebt als het mis gaat."
Kees van Uitert, adviseur bij de Raad voor Werk en Inkomen,
voorziet dat de middenklasse nog zware tijden tegemoet gaat.
Volgens hem heeft de crisis een al langer lopende trend versneld,
waarin banen op het middenniveau verdwijnen. „De arbeids
markt van de toekomst polariseert. Er blijft laaggeschoold werk
en er is veel vraag naar hooggespecialiseerde arbeid. Maar daartus
senin verdwijnt er arbeid. De breuklijn ligt bij het mbo, waar de
startkwalificaties steeds minder garanties bieden."
Van Uitert vreest dat veel mensen met middeninkomens onder
schatten welke financiële gevolgen dat voor hen kan hebben. „De
ze groepen zijn de afgelopen twintig jaar enorm aangemoedigd
schulden aan te gaan. Ze zijn vaak veel te optimistisch geweest
over hun mogelijkheden."
Schuldsaneerders bevestigen dat. Jacqueline Zuidweg is directeur
van Zuidweg 8c Partners, dat schulden van privépersonen saneert
in opdracht van gemeenten. Zij vindt dat schulden maken te lang
de norm is geweest. „Men kon krediet per sms aanvragen. Dat is
niet meer zo makkelijk, maar wij zijn nog wel bezig de proble
men op te ruimen die daardoor ontstonden."
Erik van Altena, de ex-casinomanager, hoopt zijn vier kinderen
toch een goede toekomst te kunnen geven. Hij schrikt niet meer
als hij een dure auto de straat in ziet rijden, waarin wel eens een
deurwaarder kan zitten die zijn spullen wil weghalen. Binnenkort
krijgt hij een goedkopere huurwoning en er is wettelijke schuldsa
nering aangevraagd. Dat betekent dat zijn gezin drie jaar lang
moet leven met 175 euro per week. Dat is meer dan nu, klinkt het
dapper. „En het geeft ons tijd om aan de toekomst te werken."
Voor dit verhaal zijn enkele namen gefingeerd, op verzoek van geïnter
viewden.
reageren?
spectrum@wegener.nl
tóf*®*1
