boeken 117
Een antiek
bureau op drift
Te dikke schuimkraag
Vertederende supervrienden
boeken kort
woensdag 1 december 2010
Vijfjaar na haar fantastische tweede roman, De geschiede
nis van de liefde (2005), komt de Amerikaanse Nicole
Krauss (1974) nu met een derde roman, die erop wijst dat
ze een bijzonder en hecht oeuvre aan het opbouwen is.
-
door Dirk-Jan Arensman
Het geheugen en de
(on)macht van
herinneringen,
die in het debuut van Ni
cole Krauss' Man walks
into a room (2003), al cen
traal stonden, spelen
ook een belangrijke rol
in het ambitieuze, voor
de National Book Award
genomineerde Het grote huis. En
in thematiek en opbouw herinne
ren talloze elementen aan haar
hartveroverende doorbraakboek.
Krauss verbindt opnieuw de verha
len van diverse personages aan
'een mysterieus object', destijds
een boek, nu een antiek bureau.
Ze heeft nog steeds de stilistische
gaven van een dichteres. En ook
dit keer cirkelt ze elegant om de
littekens heen die persoonlijke en
historische drama's achterlaten.
Bijna een wonder dat al die over
eenkomsten zo'n totaal andere
leeservaring opleveren. Eentje die
misschien niet zo overrompelt als
De geschiedenis van de liefde, maar
die op zijn eigen manier zeker de
moeite waard is.
Vier vertellers komen in het eerste
deel van de roman aan het woord,
om in het tweede hun verhaal ook
weer één voor één af te maken.
Eerst maken we kennis met de
schrijfster Nadia, die schijnbaar
aan een rechter uit de doeken doet
hoe zij ooit, jaren geleden, in het
bezit kwam van dat geheimzinni
ge meubelstuk, een gigantisch bu
reau met negentien lades, waarvan
er eentje tantaliserend op slot zit.
Hoe ze het bureau in bruikleen
kreeg van een Chileense
dichter, Daniel Vasky,
die er een onderkomen
in New York voor zocht
omdat hij tijdelijk terug
ging naar zijn vaderland.
Daar zou hij door het re
gime van Pinochet wor
den gemarteld en ver
moord. Hoe ze zich daar
na, treurend om haar
minnaar voor één nacht,
begroef in haar werk, talloze ro
mans schreef maar vervreemdde
van haar man en de wereld. En
hoe ze het bureau op een dag
kwijtraakte toen een meisje, dat
beweerde Varsky's dochter te zijn,
het opeiste.
Later komt een eerdere eigenares
van het bureau voorbij. Lotte Berg,
de vrouw die het ooit aan Varsky
schonk. Ook zij, vertelt haar echt
genoot, was een schrijfster. Zij was
in de oorlog uit Duitsland naar
Londen gevlucht en, realiseerde
haar weduwnaar zich aan het eind
van haar gesloten leven, werd ge
kweld door een afschuwelijk ge
heim.
In het tweede deel ontmoeten we
tenslotte, via een Amerikaanse stu
dente die hen in Oxford leerde
kennen, de kinderen van een ob
sessieve antiekhandelaar, Weisz,
die sinds de Tweede Wereldoor
log, al dan niet op bestelling, over
de hele wereld jaagt naar objecten
die van Joodse families zijn ge
roofd door de nazi's.
Stuk voor stuk zijn het mooie, tra
gische geschiedenissen, die lang
zaam en fragmentarisch worden
ontrafeld. Waarbij de onthullin
gen aan het eind (Waarom praat
Nicole Krauss beschrijft mooie, tragische geschiedenissen, die langzaam en
fragmentarisch worden ontrafeld.
Nadia tegen een rechter? Wat is
Lotte's geheim?) minder indruk
wekkend zijn dan de weg er naar
toe.
Het zijn ontroerende en vreemde
scènes, met onder andere een
schijnbaar bezoekje aan de schuil
plaats van Heinrich Himmler, een
haai die nachtmerries absorbeert
en fraaie overpeinzingen over
rouw, verlies en de prijs van het
schrijverschap.
Als al iets op deze perfect gecon
strueerde roman aan te merken
valt, is het dat Krauss, die haar
duistere thema's in De geschiedenis
van de liefde nog verlichtte met hu
mor, speelsheid en de charme van
haar personages, hier een conse
quent ernstige toon aanslaat. Alsof
een zware rouwsluier over Het gro
foto Joyce Ravid (AP)
te huis ligt. Zo zwaar dat die haar
vertellers dreigt te verstikken en
hun stemmen wat eenvormig
maakt.
De enige die daaraan ontsnapt, is
de Israëlische vader Aaron, die het
woord richt tot zijn zoon, Dov,
van wie hij vervreemd is geraakt,
als hij hem al ooit echt bereikt
heeft. Ook hij heeft veel te betreu
ren. Maar hij praat erover met een
felheid, woede en bijna cynische
onverzettelijkheid die hem veruit
het meest van de pagina's doen
spatten.
Nicole Krauss: Het grote huis (Ver
taald door Rob van der Veer en
Tjadine Stheeman). Anthos,
21,95 euro.
Met de
moeder van Kasper is niks mis.
Nou ja, ze denkt dat ze de we
dergeboorte van Marilyn Mon
roe is. En zijn vader, een psy
chiater, spreekt dat niet tegen.
Net als de Amerikaanse film
ster heeft zijn moeder een
moeilijke jeugd gehad en kreeg
ze een bijrolletje in een film
dat er bij de montage uitgesne
den werd. 'Marilyn' - Pat Don-
nez' prozadebuut - beschrijft
hoe de 14-jarige puber probeert
volwassen te worden. Een ko
misch en tragisch relaas over
een jongen die zijn weg zoekt
tussen waanzin en wereld.
Q) Pat Donnez - Marilyn. Arbeiders
pers, 17,95 euro
Felix Thijssen
(1933) stelt in elk boek een
nieuw meisje aan de lezers
voor. Maar zijn vaste held is
Max Winter. Gewone mensen
die verzeild raken in misdaad
en moord, is het handelsmerk
van Thijssen. Ooit beging Lydia
een jeugdzonde, waar ze liever
niet meer aan denkt. Maar het
verleden grijpt haar opnieuw
bij de keel als haar zoon een on
geluk krijgt, ze een rouwkaart
ontvangt en een reeks vreemde
gebeurtenissen volgt. Ze zoekt
hulp bij Max, die ooit haar va
der uit de rotzooi haalde.
Q) Felix Thijssen - Lydia. Sijthoff,
17,95 euro
Wraak is het thema
van de Duitse Sabine Thiesler.
Ze schreef er huiveringwekken
de romans als 'Huis van stilte',
'De kinderverzamelaar' en 'Do
denakker' over. In 'De mensen
rover' wordt Giselle door een
dronken automobilist doodgere
den. Haar vader kan niet over
haar dood heen komen, raakt
aan de drank en verwaarloost
zichzelf. Tot hij in Toscane een
vrouw tegenkomt die als twee
druppels water op zijn dochter
lijkt Ze trouwen en zetten een
vakantiepark op. Als hij een
van zijn gasten herkent, wor
den oude wonden opengereten.
(j) Sabine Thiesler - De mensenrover
(Vert. Peter de Rijk). Karakter,
19,95 euro
door Mteske van Eek
1 Harry Kramp -
De commercial
Luitingh, 18,95 euro.
Geen detail blijft de le
zer bespaard in De
commercial, de debuut
thriller van Harry Kramp.
Dat is jammer, want met too
tot 150 pagina's minder had
het boek veel meer vaart ge
kregen. Hoofdpersoon is Paul
Hollack, creative director in
de reclamewereld. Hollack is
met 35 jaar nog net jong ge
noeg om rebels te zijn. En net
oud genoeg om niet meteen
zijn eigen glazen in te gooien.
Een op het eerste oog niet on
sympathieke lefgozer, die de
mond vol heeft van vrouwe
lijk schoon, maar toch het
meest van al van zijn moeder
houdt. Uitgerekend deze
Hollack loopt tegen een
vrouw op die haar ziel en za
ligheid op het spel lijkt te zet
ten in de strijd tegen de inter
nationale vrouwenhandel.
Hollack bewondert haar.
Maar haar heupgedraai en
wulpse blik ontgaan hem
evenmin. Ie wordt een beetje
moe van zoveel rusteloze hor
monen. Het wringt ook een
beetje met de schrijnende in
houd van het verhaal: de mee
dogenloze uitbuiting van
vrouwen. Harry Kramp
(1949) is gepokt en gemazeld
in de reclamewereld. Hij
schonk ons de kreten 'Melk,
de witte motor' en 'Op een
dag drink je geen bier meer...'
Hij heeft maar weinig woor
den nodig om een sfeer te
scheppen. Misschien is dat
wat mis is met De commercial.
Kramp krijgt geen genoeg
van zijn eigen getaptheid. De
schuimkraag op zijn biertje is
te dik. Daar komt bij dat
Hollack net iets te gemakke
lijk weg komt met zijn onbe
zonnen gedrag. Een beetje
minder overmoed zou hem
overtuigender en het boek
spannender hebben gemaakt.
1 Fiona Rempt en
Noëlle Smit,
Supervrienden,
Verhalen uit het
Elzen-Eikenbos
(vanaf 4 jaar),
Uitgeverij Van Goor,
14,99 euro.
door Sonja de Jong
Eend, Bever, Slak, Mier,
Kikker, Eekhoorn en
Mol zijn vrienden, Su
pervrienden zelfs. Ze wonen
met z'n allen op een mooi
plekje bij een meer, aan de
rand van het bos, en beleven
allerlei avonturen. Kleine bele
venissen waar elke kleuter
zich in zal herkennen: een
verjaardagsfeestje, uit logeren
gaan of verstoppertje spelen.
Fiona Rempt en Noëlle Smit
gaven hun Supervrienden voor
het eerst gestalte in 2006, in
het kader van het toenmalige
thema van de Kinderboeken
week. Wat als eenmalig was
bedoeld, belooft nu een hele
reeks te worden, met als eer
ste deze Verhalen uit het El-
zen-eikenbos. In maart 2011
volgen vier kleinere Super
vrienden-boekjes, met tel
kens één dier centraal.
De charme van Supervrienden
zit vooral in hun herkenbaar
heid. Niet alleen de belevenis
sen, maar ook hun karakters
zijn voor jonge lezertjes heel
helder. Wie is er nou niet
eens een keer zomaar boos,
net als Mol. Of een beetje
bang, net als Slak. En wie wil
nou niet gevaarlijke kunstjes
uithalen, zoals Eekhoorn.
Sinds het eerste Supervrien
den-boek, heeft de tekenstijl
van Noëlle Smit zich vereen
voudigd en versterkt. Wat
bleef, was haar schitterende
kleurgebruik. De grote, vrolij
ke platen spatten van de pagi
na's af en vervullen minstens
zo'n belangrijke rol als de ver
halen van Fiona Rempt. Die
verhalen zijn vertederend,
soms een klein beetje ondeu
gend (bijvoorbeeld als Bever
onbedoeld met zijn scheetjes
de altijd ernstige Mier aan het
lachen maakt) en geven een
mooi beeld van de kracht van
vriendschap.
