IO
Nederlanders vinden
het milieu midden in
de huidige crisis even
wat minder belangrijk
dan de eigen porte
monnee. En ook voor
de klimaatconferentie
in Cancün loopt nie
mand warm.
woensdag 1 december 2010
door Joep Trommelen
Eerst komt het vreten en dan
de moraal', schreef Bertolt
Brecht in 1928 in een van de
liedteksten voor de bekende
Driestuiveropera. Het is in
één zin de uitkomst van het
maandag verschenen onderzoek 'De
prioriteiten van de Nederlandse burger',
waarvoor Bureau Veldkamp 1500 men
sen vroeg een rangorde aan te brengen
in 64 maatschappelijke thema's.
In 2006 en 2007 scoorden niet-materiële
thema's als het milieu en de armoede in
de wereld nog beduidend hoger dan nu.
Door de economische crisis kiest Neder
land vooral voor de eigen portemonnee.
Zorg voor het milieu komt er veel bek
aaider vanaf dan drie jaar terug. Het mi
lieu lijkt 'uit'. Ook op de klimaatconfe
rentie die deze week in het Mexicaanse
Cancün begon, overheerst pessimisme.
Na de 'flop' van de klimaattop in Kopen
hagen precies een jaar geleden, zijn de
verwachtingen nu niet hoog. De pogin
gen vorig jaar om de uitstoot van CO,
drastisch te beperken, waren tot misluk
ken gedoemd. Het rijke Westen kampt
met een crisis en stopt liever geld in de
economie dan in schone lucht. Opko
mende economieën als China, India
Zuid-Afrika en Brazilië zijn blij dat ze
nog groeien en willen dat niet in gevaar
brengen door milieumaatregelen.
Bovendien achten zij zich niet schuldig
aan de milieuproblemen en de opwar
ming van de aarde die daarvan wellicht
het gevolg is; dat waren in hun ogen de
geïndustrialiseerde landen. Ontwikke
lingslanden kunnen weinig meer doen
dan wachten op hulp, menen zij.
Terug naar het onderzoek van Bureau
Veldkamp. Daaruit blijkt dat de Neder
landse bevolking zelf ook even pas op
de plaats wenst te maken.
De oudedagsvoorzieningen (op num
mer 1 in de lijst van prioriteiten) en de
gezondheidszorg (2) moeten op peil blij
ven, vinden de Nederlanders van nu.
De economie moet groeien (6) en de
overheidsfinanciën (8) moeten beter op
orde zijn. Minder watervervuiling (9) is
het hoogst scorende milieu-onderwerp.
De meeste andere zakken aanzienlijk in
de lijst van 64 onderwerpen.
Gisteren nam trendwatcher Hilde Root
hart van Trendslator een voorschot op
het trendboek Mood 11, dat in januari
verschijnt. Zij ziet de tweedeling in Ne
derland als opvallendste trend voor 2011.
Een tweedeling tussen laag- en hoogop
geleiden, digibeten en 'digikundigen',
platteland en stad, mensen die bang zijn
voor veranderingen en zij die vertrou
wen in de toekomst hebben.
Er zijn volgens haar 'twee wegen naar
de toekomst'; wie donkere wolken ziet,
wil veiligheid, vertrouwdheid en herken
baarheid; wie minder somber is kiest
voor 'bewust, eerlijk, duurzaam en zin
vol'. „Degenen die met vertrouwen voor
op willen lopen op het gebied van maat
schappelijke vernieuwing, moeten niet
vergeten de angstige achterblijvers mee
te nemen", stelt Roothart.
„Het middengebied is een beetje wegge
vallen. Of mensen willen, met uitzicht
op de korte termijn, behouden wat ze
hebben. Dat vind ik zelf een beetje kort
zichtig. Of ze denken: het is nu crisis,
dus is het tijd om te kijken wat we fout
gedaan hebben en hoe we het beter kun
nen doen. Daar is durf voor nodig, maar
zo los je wel problemen op."
Het bedrijfsleven is de crisis al voorbij,
ziet Roothart. „Unilever, DSM, AkzoNo-
bel; ze investeren allemaal in duurzaam
heid. Zij durven hun eigen markten te
creëren omdat ze inzien dat dat de toe
komst is. Zij zijn voortrekkers, onder-
'Unilever, DSM, AkzoNobel;
ze investeren allemaal
in duurzaamheid'
scheiden zich. Maar het slechte nieuws
over de crisis staat op de voorpagina's
van kranten, terwijl de mooie initiatie
ven op de economische pagina's staan
en die leest niemand!"
Aan de andere kant is de overheid nu
pas aan het bezuinigen om de reparatie
van de crisis te kunnen betalen. „Dat
maakt veel mensen angstig."
Er is volgens haar een groot onder
scheid tussen hoog- en laagopgeleiden.
„Hoogopgeleiden hebben meer vertrou
wen in zichzelf en anderen, zijn flexibe
ler, zien kansen en kiezen eerder voor
duurzaamheid. Dat lijkt een generalisa
tie, maar toch klopt die wel. Die scheids
lijn loopt ook dwars door politieke par
tijen heen. Er zijn WD'ers die voor
duurzame ontwikkeling zijn en 'link
se' mensen die toch conservatief zijn."
Het Europees milieu-agentschap EEA
stelt in een gisteren gepubliceerd rap
port dat een beter milieu economische
groei niet in de weg hoeft te staan.
Als Europa op de juiste manier om
vormt tot een duurzame, groene eco
nomie, kan dat de welvaart zelfs bevor
deren.
Ook Ad van Wijk, 'ondernemer in
duurzame energie', is optimistisch. Hij
was een van de oprichters van Ecofys,
dat later Econcern werd, uitgroeide tot
een bedrijf met 1200 werknemers en
vorig jaar failliet ging. Maar de Econ-
cern-missie - iedereen aan de duurza
me energie - zet Van Wijk nu voort
met zijn vergelijkingswebsite Gree-
nem.
Volgens Van Wijk sluiten duurzame
energie en aandacht voor de eigen por
temonnee elkaar niet uit, integendeel.
„Bedrijven maken op grote schaal een
enorme slag qua energie-efficiency.
Met led-lampen en -tv's, wasmachi
nes, drogers en nog veel meer. Dat
kost de burger geen geld, dat levert
juist geld op. En er zijn in Nederland
al meer dan duizend initiatieven van
burgers die zelf energie opwekken.
Niet alleen met zonnepanelen, maar
ook met biogas en warmte-koude op
slag in woningen en wijken. Die initia
tieven schieten als paddenstoelen uit
de grond. Zonder subsidie, gewoon
omdat de systemen die er nu zijn,
goedkoper zijn dan de oude. Dit
wordt gewoon de norm."
Als 'Cancün' opnieuw mislukt, krijgt
de wereld over een jaar nog één kans,
in Zuid-Afrika. Want in 2012 loopt het
Kyoto-protocol af, de afspraak uit 1997
van een aantal geïndustrialiseerde lan
den om de uitstoot van broeikasgas
CO, fors terug te dringen.
