Haal
kleur
uit de
wonen44
m
Slecht huwelijk
WM
Een huis op
de tweede
Zwevende trap
Zaterdag 20 november 2010
H»
7\
"V "T "T aarom worden vruchtbomen altijd op een on-
derstam geënt', werd me laatst gevraagd. Lijs-
V V terbessen en magnolia's staan toch ook niet
op een onderstam? Goeie vraag, want inderdaad: waarom
worden vruchtbomen altijd en andere bomen nóóit geënt?
Er zijn een paar redenen. Om te beginnen gemak. Ik weet
niet of u ooit hebt geprobeerd een appel- of perenboom te
stekken, maar dat valt niet mee. Enten is een stuk makkelij
ker. Ten tweede kun je de zaak manipuleren door de keuze
van de onderstam waarop je ent. Wil je een sterkgroeiende
of een zwakgroeiende boom? Wil je een boom die na twee
jaar vruchten geeft of ben je bereid tien jaar te wachten?
Op een zwakgroeiende onderstam draagt een fruitboom al
op jonge leeftijd. Het gevolg is wel dat hij snel oud is en de
aftakeling vroeg inzet. Vroeg rijp, vroeg rot. Daarom zie je
ook dat moderne laagstamboomgaarden al worden gerooid
terwijl ze voor je gevoel net zijn aangeplant.
De laatste tijd is er ook een levendige handel in vroegrijpe
fruitbomen ontstaan. Vroeger werden ze verbrand, tegen
woordig worden ze in containers gehesen en als sierboom
verkocht. Vooral vroeg-
oude, knoestige perenbo
men verkopen goed en ge
ven een nieuwe tuin een
doorleefd tintje. Als je afge
lopen winter een oude
olijf van 500 euro bent
kwijtgeraakt, dan kies je in
het vervolg voor een oer-
Hollandse maar winterhar
de appel- of perenboom.
Een andere reden waarom
je de groei van een fruit
boom zou willen manipu
leren, is de kwaliteit van
de eigen tuingrond. Hoe
vruchtbaarder de grond,
hoe meer succes met een
zwakgroeiende onderstam. Ook zijn vruchtbomen op een
onderstam minder ziektegevoelig dan op eigen wortels.
Appels worden steevast op een onderstam uit de appelfami
lie geënt, bij peren wordt vaak een kweepeer als onderstam
gebruikt. Kweeperen worden op hun beurt soms op een
meidoorn geënt, maar een succes is dat niet. De meidoorn
onderstam blijft vaak in groei achter bij de kweepeer, waar
door de stam van de kweepeer op de entplaats over de mei-
doornstam heen gaat bloezen. Hoe langer ze met elkaar ver
bonden blijven, hoe misvormder de entplaats eruitziet.
Meidoorn en kweepeer hebben vaak een slecht huwelijk.
Als ik een kweepeer ging planten (een kweepeer is een leuk
fruitboompje voor kleine tuinen), zou ik er wel op letten
dat die kweepeer niet op een onderstam van meidoorn was
geënt. Kweepeer op kweepeer oogt een stuk beter.
Mispels raken, waarschijnlijk als modieus 'vergeten fruit',
ook weer in de mode. Ook mispels zijn geschikt voor kleine
tuinen. Een mispelboompje wordt meestal ook op een mei
doorn geënt. Deze twee zijn, wat groeikracht betreft, beter
aan elkaar gewaagd dan meidoorn en kweepeer.
Kweepeer op meidoorn,
foto Romke van de Kaa
wonen@wegener.nl
024-3650509
eekrap, goud
geel wouw, ra-
barberwortel...
Nee, we zijn
geen heksen-
drankje aan het brouwen. Met
deze plantaardige ingrediënten
kleurt textielontwerpster en
kunstenares Claudy Jongstra
haar stoffen. Als het aan haar
ligt, wordt er ook door ande
ren nog veel meer gebruik ge
maakt van wat de natuur ons
biedt.
„Kijk eens naar deze prachtige,
gouden kleur", zegt Jongstra
terwijl ze een lapje wolvilt, ge
kleurd met rabarberwortel, in
de herfstzon houdt. „Kleuren
van plantaardige grondstoffen
zijn prachtig. Gelukkig dringt
het belang van duurzaamheid
steeds meer door. Het is nodig
ambacht en erfgoed te behou
den. En het is gewoon verruk
kelijk om helemaal zelfvoorzie
nend te werken met wat de na
tuur ons biedt."
Bovendien vindt ze dat synthe
tische kleuren veel te schel en
te schreeuwerig zijn. „Natuurlij
ke kleuren hebben een ingeto
gen schoonheid en briljante
lichtkwaliteiten."
Het begon voor Jongstra zeven
jaar geleden met een opdracht
voor het Amsterdamse Lloyd
Hotel, toen ze voor het eerst
plantaardige verfstoffen ge
bruikte. Vanuit die klus is in
middels een unieke databank
ontstaan met een honderdtal
recepten, verkregen uit verschil
lende planten, wortels, bolsters
en bessen. Een groot deel daar
van is voortgekomen uit experi
menteren en pionieren. Sinds
een jaar heeft Jongstra achter
haar ververij in het Friese Spam
num een kleine hortus waarin
zo'n honderd planten en krui
den groeien, van Oost-Indische
kers tot de minder bekende
plant wede. „Het is bijzonder
te zien wat zo'n tuin met de
biodiversiteit in de omgeving
doet. Al snel trokken de plan
ten insecten aan die allang ver
dwenen waren."
Ook op grotere schaal is Jong
stra bezig: ze heeft haar verf-
plantenteelt dit jaar uitgebreid
tot vier akkers met paarden-
bloem, ridderspoor en rode kla
ver. Dat doet ze samen met
twee telers in het Friese Wad
dengebied. Het mes snijdt hier
ook aan twee kanten: Jongstra
heeft haar grondstoffen en de
biodiversiteit op de Wadden
wordt erdoor verbeterd. Het
past helemaal bij 2010: het
jaar van de biodiversiteit.
Het gebruik van plant
aardige kleurstoffen
is eeuwenoud. Tot
1868 werden alle
stoffen gekleurd
met natuurlijke
pigmenten. Ne-
Het werken met kleurstoffen
uit planten is eeuwenoud.
Toch is het juist nu actueel.
Een verhaal over de kracht van
kleur en de herwaardering van
de natuur.
door Suzanne Dijkstra
door Jan van Mullem
Emigreren is een ingrijpende
keuze. Familie, werk, cultuur:
de emigrant laat veel achter.
Maar hij verwacht in zijn
nieuwe land ook veel terug
te krijgen, bijvoorbeeld het
huis van zijn dromen.
Bonaire is sinds 10 oktober 2010 een
bijzondere gemeente van Nederland.
Tevreden?
Kristiaan Kats: „Ik denk het wel.
Het zou welkom zijn als er meer
geld voor de zorg en het onderwijs
zou komen, wat Nederland als be
langrijkste prioriteiten heeft aange
merkt. Ook voor het onderhoud
van authentieke woningen op
Bonaire zou er, wat mij betreft,
geld beschikbaar moeten komen."
Leg dat laatste eens uit.
„Je kent die huizen wel van de tv-
documentaires, vooral over Cura
sao. Beelden van een haven, met
daarachter een rij hoge, kleurrijke
gevels van oude woningen. Van
veraf lijkt het heel wat. Maar kom
je dichterbij, dan zie je het verval.
Ze zijn gebouwd van koraalsteen,
ge-
Het principe lijkt op die simpele
wandplank van Ikea, Lack. Die
kun je mooi onzichtbaar aan de
wand bevestigen, zonder lelijke
steunen. Dat geldt ook voor deze
stijlvolle, zwevende trap van de
Belgische (design)trappenfabri-
kant Genico. Maar dat is niet het
enige bijzondere aan deze Wall-
climber Pure White.
Dragende constructies, zoals trap
pen, moeten heel wat kilo's kun
nen dragen. Maar naast die stren-
a
ge belastingeisen, wil de consu
ment graag een modern onwerp.
Licht en transparant, als het kan.
Die twee zaken komen samen in
deze trap: geen naden, geen ver
bindingen en een hoogwaardig,
niet-poreus, onderhoudsvriende-
lijk composietmateriaal, Corion,
voor de tredes. Overigens is de
Wallclimber ook te koop in een
uitvoering van hout, glas of staal.
Zie voor meer (verkoop)info:
www.genico.be
isS&SHSftBMBÏ-SS!»'*#
BONAIRE
mengd. Het zout zoekt na verloop
van tijd een weg naar buiten. Dat
zie je buiten én binnen aan de mu
ren: grote beschadigingen. Het on
derhoud kost veel geld. Gezien de
staat van sommige gevels vraag ik
me af of iedere bewoner dat kan,
of wil, betalen. Subsidie uit Neder
land voor onderhoud aan dit soort
monumentale huizen wordt onge
twijfeld met gejuich ontvangen."
Wat voor woningtypes kent Bonaire
nog meer?
„Je kunt het huizenbestand in drie
categorieën onderverdelen. Eerst
het exclusieve segment: de nieuwe
appartementen en de grote, vrij
staande huizen met uitzicht op
zee. A-locaties. Vanaf 400.000 dol
lar tot circa 5 miljoen dollar. Het
zijn vaak tweede woningen, van
rijke Nederlanders en Amerika
nen. Veel zijn maar enkele weken
per jaar bewoond. Als je 's avonds
