io leven met minder geld
Meer, minder,
Wat doe je als je opeens moet rondkomen met minder geld?
Jeanine Schreurs promoveert vandaag op onderzoek naar ge
dwongen en vrijwillig 'downshiften'. „Leven met minder kan
veel voldoening geven."
■JL.i JL maand over'.
Zo luidt een oude spreuk van
muurkrant Loesje. Geldgebrek is
van alle tijden. Maar de crisis heeft
de problemen vergroot. Door ont
slag, schulden of andere ellende
moeten steeds meer mensen rond
komen met minder. Antropologe
Jeanine Schreurs deed een so
ciaal-psychologische studie naar
de veranderingen voor mensen
die moeten rondkomen met onge
veer 30 procent minder geld. „Er
rust een taboe op. Mensen praten
makkelijker over seks dan over le
ven met minder geld. Ze zijn bang
voor loser te worden uitgemaakt."
Voor haar onderzoek hield ze een
enquête onder duizend mensen
en sprak ze langdurig met vijftien
mensen die moesten leren leven
met minder geld. De een was ziek
geworden, de ander had gokschul
den en weer anderen kozen vrij
willig voor een sober leven.
donderdag 11 november 2010
door Monique Prins
Illustratie Jos Diender
f A an het eind
W /Ik van mijn
maandsalaris
hou ik altijd
een stukje
Wat is downshiften?
Downshifters zijn mensen die be
sluiten langdurig minder geld uit te
geven. Vaak als reactie op de hyper
consumptie. Sommigen verande
ren hun leefstijl radicaal, zij worden
ook wel voluntary simplifyers ge
noemd.
De trend voor een sober leven is
vooral populair in de VS,
Groot-Brittannië en Australië.
Redenen voor downshiften zijn di
vers: eind aan werkstress, meer tijd
voor familie en vrienden, gezond
heidsproblemen, echtscheiding of
zorg om het milieu
Schreurs werd verrast door het
feit dat vrijwel iedereen achteraf
positief is over de verandering van
hun leven, ook de mensen die ge
dwongen waren om te leven met
minder, wat ook wel downshiften
wordt genoemd. „Wie opeens met
honderden euro's per maand min
der moet rondkomen, schrikt daar
eerst enorm van. Iedereen heeft in
principe liever meer geld dan min
der. Maar achteraf blijkt bij de
meesten dat downshiften hun le
ven heeft verrijkt. Ze ervaren hun
relaties als hechter. Hoe dat komt,
kan ik niet hardmaken met mijn
veldonderzoek, maar ik heb er wel
een theorie over. Ik vermoed dat
veel mensen op een gedachteloze
manier geld uitgeven. Ze ontlenen
hun identiteit aan dat consumptie
patroon. Als een deel van de in
komsten wegvalt, moeten ze be
wust nadenken over wat ze echt
belangrijk vinden. En ze waarde
ren meer wat ze al hebben."
Zelfs de mensen die in de schuld
hulpverlening zaten, zijn achteraf
positief „Zij melden in eerste in
stantie vooral negatieve ervarin
gen, zoals stress en relationele pro
blemen. Maar als ze het dal heb
ben overwonnen, voelen ze zich
vaak sterker dan voorheen. En
zelfs als de financiële situatie ver
betert, blijven velen sober leven.
Als je het zuinig-gen eenmaal
hebt, raak je het niet-meer kwijt."
De verandering die mensen onder
gaan, heeft Schreurs samengevat
in zeven stappen. Het Transforma
tiemodel Leven met Minder be
staat uit prelude (ontkenning), fa
cing reality (de realiteit onder
ogen zien), coming out, restyling
(ander uitgavenpatroon), repositio
ning (nieuwe leefstijl), redefining
(wat vind ik belangrijk?) en postlu-
de (wennen aan de nieuwe situa
tie).
„Coming out is voor veel mensen
de moeilijkste stap. Het valt hen
zwaar om hun omgeving te moe
ten vertellen dat ze minder geld
hebben. Het verraste mij dat men
sen die er vrijwillig voor kiezen
minder geld uit te geven, de mees
te kritiek krijgen van hun omge
ving. De sociale druk om mee te
doen aan de work-and-spend-cy-
clus is groot. Consumeren is de cul
turele norm geworden. Ik denk
dat de omgeving hen als outsiders
behandelt omdat ze niet graag een
spiegel krijgt voorgehouden. Diep
in hun hart weten ze ook wel dat
die vliegkilometers van drie vakan
ties per jaar niet goed zijn voor
het milieu."
Leven met minder geld heeft ge
volgen voor je totale leefstijl. „Je
sociale leven verandert, omdat je
naar andere kroegen, restaurants,
kledingwinkels, supermarkten en
hobbyclubs gaat. Ook de manier
waarop mensen naar de wereld en
naar zichzelf kijken, verandert. Je
moet creatiever omgaan met wat
je hebt, niet alleen met je geld
maar ook met je talenten. En dan
blijkt dat je misschien veel meer
zelf kunt dan je dacht. Veel men
sen zijn vrienden verloren door
hun nieuwe leefstijl. In nood leer
je je vrienden kennen, zeker in fi
nanciële nood. Maar velen vragen
zich direct af of dit eigenlijk wel
echte vrienden waren."
Ook het Nibud kreeg de laatste
twee jaar veel meer vragen over
hoe rond te komen met minder
geld. Het instituut deed vorig jaar
onderzoek naar de gevolgen van
werkloosheid en het inkomensver
lies. „Opvallend was dat mensen
zich totaal niet voorbereiden op
slechtere tijden. Mij overkomt dat
niet, lijkt iedereen te denken. Zelfs
als er signalen zijn dat ontslag wel
eens heel dichtbij kan komen",
zegt onderzoeker Fenneke Holt
huis van het Nibud. „Bijna nie
mand die zijn baan was kwijtge
raakt, bleek een financiële buffer
te hebben opgebouwd. En die heb
je wel nodig om de eerste perio
des door te komen, bijvoorbeeld
als je auto of wasmachine opeens
kapot gaat.
Holthuis werkt bij het Nibud aan
