Ontwikkelingshulp,
spectrum 8
Het nieuwe kabinet
bezuinigt fors op
ontwikkelingshulp,
een 'linkse hobby'
volgens PW-leider
Geert Wilders. Hoe
'links' is hulp? In
vrijwel alle westerse
landen stijgen de
uitgaven voor
ontwikkelingshulp,
ook onder
conservatieve
regeringen.
'Kindersterfte
is in 35 jaar
gehalveerd in
arme landen'
'Waarom
zouden wij
meer geven
dan de rest?'
Zaterdag 16 oktober 2010
door Mirjam Vossen
Paul Hoebink. foto GPD
Arend Jan Boekestijn.
foto ANP
Het nieuwe kabinet zet het
mes in de ontwikkelings
hulp. Dit jaar geven we nog
4,7 miljard euro, over enkele
jaren is dat 3,8 miljard. Ver
rassend is deze bezuiniging niet, al gaat ze,
afgeremd door het CDA, minder ver dan
de WD en de PW hadden gewild. Voor
Geert Wilders mocht de ontwikkelings
hulp helemaal verdwijnen, de WD wilde
de hulp halveren. Wat het kabinet-Rutte
met de 3,8 miljard gaat doen, is in grote lij
nen bekend. Er gaat meer ontwikkelings
geld naar fret bedrijfsleven. Ook wil het
nieuwe kabinet militaire vredesoperaties
met hulpgelden betalen. Bovendien wordt
de minister voor Ontwikkelingssamenwer
king vervangen door een staatssecretaris
voor Buitenlandse Zaken, die ook nog Eu
ropa in zijn portefeuille heeft.
Ontwikkelingshulp is in Nederland een po
litieke kwestie. 'Links' en 'confessioneel'
vinden dat we royaal moeten geven.
'Rechts' en 'populistisch' vinden dat het
flink minder kan. Terwijl Rita Verdonk
stelt dat het geld beter in Nederland kan
worden besteed en Wilders de hulp stee
vast bestempelt als 'linkse hobby', willen
partijen als SP, GroenLinks en de PvdA
geen cent bezuinigen. André Rouvoet van
de Christenunie pleit er zelfs voor meer te
geven.
Het is niet vreemd dat de WD en PW
sterk in de hulp willen snoeien. Van de 23
rijkste landen ter wereld is Nederland al ja
ren een van de gulste gevers. De afgelopen
15 jaar gaven wij meer dan 0,8 procent van
ons nationaal inkomen aan ontwikkelings
hulp. Alleen Noorwegen, Zweden, Dene
marken en Luxemburg schonken meer.
„Maar het Europees gemiddelde ligt een
stuk lager", zegt voormalig WD-Kamerlid
Arend Jan Boekestijn. „En waarom zouden
wij veel meer moeten geven dan de rest?"
Er is nóg een verklaring waarom de hulp
zo onder vuur ligt. Volgens prof. dr. Paul
Hoebink, hoogleraar ontwikkelingssamen
werking aan de Radboud Universiteit in
Nijmegen, heeft zich vooral binnen de
WD een sterke stroming tegen ontwikke
lingshulp gevormd. Deze werd ooit inge
zet door Frits Bolkestein en vervolgens uit
gewerkt door WD-Kamerleden als Ayaan
Hirsi Ali en Arend Jan Boekestijn.
„Terecht", zegt Boekestijn. „We hebben
heel veel kapotgemaakt met onze hulp.
Hulp heeft schade aangericht en corruptie
bevorderd. Wanneer een westerse rege
ring een Afrikaanse van geld voorziet,
hoeft deze geen verantwoording meer aan
haar eigen bevolking af te leggen. Zo be
lemmert de hulp de democratische ontwik
keling van landen."
Het is precies dit verhaal dat in Nederland
de ontwikkelingshulp in het defensief
heeft gedwongen, vindt hoogleraar Hoe
bink. „Wat Boekestijn en de WD verzwij
gen is dat ontwikkelingshulp heel veel
goeds heeft gebracht. In arme landen werd
de afgelopen jaren grote vooruitgang ge
boekt. Sinds de jaren vijftig is de levensver
wachting met 20 jaar toegenomen. De kin
dersterfte is in 35 jaar gehalveerd en de laat
ste 25 jaar halveerde ook de armoede. Bo
vendien is de hoeveelheid voedsel per in
woner toegenomen, ondanks de sterke be
volkingsgroei."
Dat de PW en de WD zich zo tegen de
hulp keren, is volgens Hoebink uniek. In
vrijwel alle andere westerse landen is ont
wikkelingshulp geen politiek thema meer.
Vrijwel overal zijn links en rechts het met
elkaar eens dat ontwikkelingshulp vanzelf
sprekend en noodzakelijk is. In de Verenig
de Staten en in West-Europa is niet één
partij die de ontwikkelingshulp wil halve
ren of afschaffen.
Neem België. Zelfs het ultrarechtse Vlaams
Belang is 'van oordeel dat ontwikkelingssa
menwerking met noodlijdende volkeren
noodzakelijk is', aldus de website van de
partij. Of pak Oostenrijk. Bij de radicale
FPÖ van wijlen Jörg Haider klinkt geen
pleidooi tegen de hulp. En in Denemarken
pleit zelfs de evenknie van de PW, de
Dansk Folkeparti niet voor afschaffing van
de hulp. Deze kleine gedoogpartij is welis
waar kritisch, maar meent toch dat hulp
noodzakelijk is. Met hulp kunnen volgens
de Dansk Folkeparti overbevolking en
vluchtelingenstromen worden ingedamd,
kan kinderarbeid worden bestreden en de
democratie gestimuleejd. Nog steeds ge
ven de Denen 0,9 procent van hun natio
nale inkomen aan ontwikkelingshulp.
Niet alleen keert geen enkele politieke par
tij zich tegen de hulp, opmerkelijker is dat
vrijwel geen enkel land, ondanks de econo
mische crisis, op ontwikkelingshulp bezui
nigt. Zoals Engeland. Net als in Nederland
wonnen dit voorjaar de conservatieven
daar de verkiezingen. Ook de nieuwe rege
ring van David Cameron kondigde een
grootschalige bezuinigingsoperatie aan,
maar de conservatieven sparen ontwikke
lingssamenwerking. „We gaan niet bezui
nigen over de mg van de armen", beloofde
de nieuwe minister voor Ontwikkelingssa
menwerking Andrew Mitchell. Engeland
is zelfs van plan de uitgaven de komende
jaren te laten stijgen.
Het verschil tussen de WD en de Britse
conservatieven is frappant. Net als de WD
wijst ook de partij van David Cameron op
problemen met ontwikkelingshulp, zoals
het verdwijnen van geld door corruptie.
Maar terwijl de WD het budget terug wil
schroeven, werken de Britse conservatie
ven aan meer transparantie en betere resul
taten. De WD stelt dat ontwikkelingshulp
vaak weggegooid geld is, minister Mitchell
vindt dat 'goed ingezette hulp wonderen
verricht'. Mitchell: „Ontwikkelingssamen
werking is een van de beste investeringen
die Engeland kan doen."
België stond enkele jaren geleden nog be
kend als een zuinige gever, die amper 0,4
procent van zijn nationale inkomen aan
ontwikkelingshulp besteedde. Onder de li
berale regeringen van Verhofstadt en de
conservatieve regering van Leterme, werk
te België aan een inhaalslag. Volgend jaar
zal het land naar verwachting de interna
tionaal afgesproken norm van 0,7 procent
gaan halen. Het is breed bekend dat Ver
hofstadt, momenteel de leider van de libe
ralen in het Europese parlement, groot
voorstander is van ontwikkelingshulp.
Maar het zal velen verrassen dat hij daarin
wordt gesteund door de NVA, de Vlaams
Nationalistische Partij van Bart de Wever,
die tijdens de afgelopen verkiezingen de
grootste partij in Vlaanderen werd.
Zijn de conservatieven in Denemarken,
België en Engeland uitzonderingen? Aller
minst, zegt professor Paul Hoebink. „Ook
in Duitsland en de VS zijn de conservatie
ven vóór ontwikkelingshulp. Niet alleen
Obama is groot voorstander van ontwikke
lingssamenwerking, ook George Bush was
dat. Hij schold arme landen hun schulden
kwijt, stak veel geld in een initiatief om
economische groei in goed bestuurde lan
den te bevorderen en verdubbelde het bud
get voor ontwikkelingshulp."
Ooit was dat anders, zegt Hoebink. Nog
maar twintig jaar geleden maakten regerin
gen met linkse en christen-democratische
partijen veel meer geld vrij voor ontwikke
lingshulp dan regeringen met rechtse en
conservatieve partijen. Maar in Noord- en
West-Europa en de Verenigde Staten is
die tijd voorbij. Alleen in Zuid-Europa is
de oude tweedeling nog zichtbaar.
Arend Jan Boekestijn gelooft er niets van.
„De verschillen tussen de WD en andere
conservatieve partijen zijn helemaal niet
zo groot. Bovendien zullen de meeste Eu
ropese landen helemaal geen 0,7 procent
van hun budget aan hulp gaan uitgeven,
zoals ze nu beloven. Ik moet nog zien of
de Britten werkelijk meer geld aan ontwik
kelingssamenwerking gaan besteden. Ze
gaan nieuwe, strenge evaluatiemethoden
hanteren om te zien of de hulp wel effec
tief genoeg is. Wanneer blijkt dat dit niet
zo is, zullen ze er hun geld niet aan uitge
ven."
Boekestijns WD profileert zich scherp als
criticaster van ontwikkelingshulp. Dat ver
klaart volgens professor Hoebink voor een
deel de uitzonderingspositie die Neder
land vandaag de dag inneemt. Maar feit is
ook dat de voorstanders van ontwikke
lingshulp hun standpunten niet overtui
gend over het voetlicht weten te brengen.
Ook dat is anders in de rest van de wereld.
In landen als Engeland en Amerika zijn
links en rechts overtuigd dat hulp heeft bij
gedragen aan economische groei en veilig
heid, aan de afname van kindersterfte en
het terugdringen van analfabetisme. In Ne
derland werd dit verhaal de afgelopen ja
ren maar amper gehoord. Het ziet ernaar-
uit dat dit nog wel even zo zal blijven.
gP| reageren?
spectrum@wegener.nl
Officiële ontwikkelingshulp in 2009
1,2
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
In procenten van het bruto nationaal product
(concrete bedragen in
miljoenen dollars)
infographic: CRW bron: OESO
