Op zoek naar
de aardappeleters
33 reizen
rrf
Vincent van Gogh
maakte ruim een
kwart van zijn werk
in Nuenen. Vandaag
de dag is het dorp
een soort museum
in de open lucht.
Hans Hoekstra
bezocht de kerk en
het huis van de
aardappeleters.
reizen@wegener.nl
IS! 024-3650360
Zaterdag 9 oktober 2010
Fragment
van De aard
appeleters, in
werkelijkheid
de familie De
Groot,
foto GPD
Nuenen beschikt niet
over een Van Gogh-
collectie, maar de
plaats is ingericht als
een openluchtmu
seum. Sinds afgelopen zomer is
daar het Vincentre bijgekomen,
het nieuwe Van Gogh-centrum op
de Berg. In het Vincentre is te zien
hoe Van Gogh leefde en werkte in
Nuenen.
In het openluchtmuseum, Van
Gogh Village Nuenen, kun je wan
delend (of fietsend) langs het le
ven van de schilder. De route
voert langs 21 plekken die met Van
Gogh te maken hebben. Bij zeven
tien staan informatiezuilen. Er zijn
tegenwoordig nog veertien zichtba
re locaties die één of meer keren
door Van Gogh werden afgebeeld.
We beginnen bij het dominees
huis van zijn vader. Hier op de
Berg 26 woonde de schilder enkele
jaren. Hij tekende er onder meer
de tuin en de vijver van het huis.
De domineeswoning die in 1764
werd gebouwd, is nog steeds als
pastorie in gebruik en is daarom
niet toegankelijk.
Even verderop staat de hervormde
kerk, waar vader Van Gogh op de
kansel stond. De kerk uit 1824 is
wel te bezichtigen. De ielige eiken
die Vincent van Gogh rond het
kerkje schilderde, zijn verdwenen.
Ze werden in 1887 gekapt, niet
lang nadat de schilder zijn kunst
werk maakte. Het werk was een ca
deautje voor zijn moeder, die haar
heup had gebroken. Wie het schil
derij wil bekijken, wordt teleurge
steld. Het werd in 2002 gestolen
uit het Van Gogh Museum in Am
sterdam en is sindsdien spoorloos.
Verder maar weer, nu naar de
Collse en Opwettense watermo
lens. Vincent van Gogh portret
teerde de graan- en oliemolens
aan de Kleine Dommel net buiten
Nuenen verschillende keren. Ken
nelijk waren de kwaliteit en au
thenticiteit van zijn afbeeldingen
zo goed, dat ze vele jaren later wer
den gebruikt als voorbeeld tijdens
De kerk waar
Van Goghs
vader preekte.
Het schilderij
werd gestolen,
foto Parool
de restauratie van de molens.
De wandeling brengt ons bij het
huis van de buren, waar Van
Goghs jeugdliefde Margot Bege-
mann woonde. Ze was twaalf jaar
ouder dan hij, „maar ik geloof be
paald of weet zeker dat ze van me
houdt", schreef Van Gogh. De zus
sen van Begemann stonden echter
een relatie in de weg, waarna Mar
got een zelfmoordpoging deed.
We kuieren naar de begraafplaats
aan de Smits van Oyenlaan, waar
Van Goghs vader is begraven. Nue
nen was in die jaren goeddeels ka
tholiek en de dominee van de Ne
derlands-hervormde kerk werd
daarom begraven op een apart ge
deelte van de katholieke begraaf
plaats. Dit deel van de begraaf
plaats is niet vrij toegankelijk. Wie
een sleutel aanvraagt, kan de graf
steen vinden: 'Hier rust Theodor-
us van Gogh, herder en leeraar te
Nuenen van 1882 tot 1885'.
De parochiekerk werd al tijdens
het leven van Van Gogh gesloopt.
Van Gogh heeft het afbraakproces
van de toren op schilderijen en te
keningen in beeld gebracht. Twee
jaar geleden werden de fundamen
ten van de oude toren opgegraven,
maar dat is dan ook het enige dat
vandaag de dag nog van het gods
huis te zien is.
Toen zijn vader in 1885 stierf, was
Van Gogh al uit het ouderlijk huis
vertrokken. Hij schreef dat ze hem
zagen als 'een grote ruige hond in
huis, een vuil beest'. Een tegen de
pastorie aangebouwde mangelka
mer diende een paar maanden als
atelier, maar daarna verhuisde hij
naar de woning van koster Johan
nes Schafrat naast de H. Clemens-
kerk aan het park van Nuenen.
Van Gogh vereeuwigde ook het
kostershuis, dat in 1936 werd afge
broken. Behalve de tekening van
de schilder, herinnert alleen het
nabijgelegen café Schafrat nog aan
de koster.
Voor veel bezoekers is het hoogte
punt van de wandeling het
aardappeletershuisje aan de Ger-
wenseweg. Daar woonde toenter
tijd de familie De Groot. Huis en
gezin stonden model voor De aard
appeleters. Van Gogh zag er 'knoki
ge vingers, knobbelige neuzen, zeil
oren, vlezige lippen, geprononceer
de jukbeenderen, zware wenkbrau
wen en dierlijke kakementen'.
Meer info bij het Vincentre, Berg
29 Nuenen. Tel. 040-2839615
of www.vangoghvillagenuenen.nl
v Reageren?
redactie.reizen@wegener.nl
Het Vincentre
schetst het leven
van Van Gogh in
Nuenen en er wor
den schilderijen
geprojecteerd.
foto Wim
Hollemans/ANP
Fietsen, wandelen en kijken
Het fietsrouteboekje Op pad met Vincent (te
koop voor 3,95 euro) leidt bezoekers door het
openluchtmuseum in en rondom Nuenen en
langs zeventien informatiezuilen. De locaties
worden toegelicht in tekst, beeld en op kaart.
Er is ook een wandelroute, eventueel met
begeleiding door een gids. De route gaat richting
Gerwen langs onder meer windmolen De
Roosdonck, regelmatig figurerend in Van Goghs
werk. Volg voor de Opwettense watermolen en
de Collse watermolen de fietsroute.
De wandelroute begint bij Museum Vincentre,
gevestigd in het voormalige raadhuis. In het
museum staat onder meer een weefgetouw. Er is
een zaal met schildersezels, waarop details van
schilderijen worden geprojecteerd. Verder zijn er
attributen die met het leven van Van Gogh te
maken hebben en kan geluisterd worden naar
geluidsopnamen van Nuenenaren die Van Gogh
als kind hebben gekend. Het Vincentre vertoont
de korte film Donker dat toch licht is over de
totstandkoming van De aardappeleters.
Vincentre op de Berg 29 is open van dinsdag tot
en met zondag van 10.00 tot 17.00 uur.
www.vgvn.nl
