'Zitten is een werkwoord'
mm
27 wonen
w.
truien aan voor de houtkachel in Torvastad
lij
wonen@wegeneir.inl
024-3650509
Zaterdag 2 oktober 2010
Architecten waren en zijn
toonaangevend in de
meubelontwerpindustrie.
Denk daarbij aan Charles
en Ray Eames met de
Lounge Chair (Vitra). En
aan Gerrit Rietveld, die dit
jaar zijn eigen jaar heeft,
door Cor-Peter Pasma
Het blijft een beetje on
duidelijk waarom het
Centraal Museum
2010 heeft uitgeroepen
tot het Rietveldjaar. Zo
wel zijn geboortedag, 24 juni 1888,
als zijn sterfdag, 26 juni 1964 biedt
geen enkel gemakkelijk houvast.
En ook zijn meest beroemde crea
ties vormen geen aanleiding. Los
daarvan: terecht is het eerbetoon
wel.
Hoewel nooit duidelijk is aan te ge
ven wat de invloed is geweest van
een ontwerper of architect op zijn
omgeving, is het een feit dat Riet-
velds architectonische ontwerpen
en zijn meubels wereldberoemd
zijn. Zo ging bijvoorbeeld al in
1985 de door Rietveld ontworpen
Berlijnse stoel voor 200.000 gul
den over naar een andere eigenaar.
Rietveld zelf zal het ongetwijfeld
allemaal met gefronste wenkbrau
wen hebben aanschouwd. Volgens
kenners was de architect die als
12-jarige begon te werken in de
meubelmakerij van zijn vader,
wars van opsmuk. Zo verscheen
hij in 1928 op het congres van het
internationale architectenclubje de
CIAM als enige niet in pak.
Voor zijn reputatie maakte het op
dat moment al nauwelijks meer
uit. Zijn twee beroemdste creaties
had hij toen al gemaakt: de
Rood-Blauwe Stoel en het Riet-
veld-Schröderhuis.
De Rood-Blauwe stoel is wellicht
zijn bekendste ontwerp, hoewel
deze oorspronkelijk als Ongekleur
de lattenleunstoel in 1919 in het
tijdschrift De Stijl verscheen. Die
publicatie zorgde ervoor dat Riet
veld zich in de gelijknamige kunst
stroming begon te verdiepen, met
als gevolg dat hij vijfjaar later de
stoel ging schilderen in de nu be
roemde kleuren. In diezelfde perio
de leerde Rietveld Truus Schroder
kennen. Samen maakten ze het
Rietveld-Schröderhuis, dat na de
oplevering in 1924 nog beroemder
zou worden dan zijn stoel.
De naam van Rietveld is dan geves
tigd. Hij ontwikkelde zich steeds
meer, maar eigenwijs als hij was,
liet hij zich niet verleiden tot al te
grootschalige projecten. Sterker:
toen de crisis in de jaren dertig
van de vorige eeuw uitbrak, ging
Rietveld zich bezighouden met
het fabriceren van zo goedkoop
mogelijke stoelen. Zo ontwierp
Rietveld op basis van houten krat
ten de Kratstoel die als bouwpak- -
ket voor 4,95 gulden te koop was
bij warenhuis Metz 8c Co. Om die
zelfde reden had Rietveld een jaar
eerder ook al de Zig-Zagstoel ge
maakt, wat vooral het resultaat
was van een zoektocht naar het
maken van een stoel uit één plank.
Pas in de nadagen van zijn carrière
pakte Rietveld grote en prestigieu
ze projecten op. Zo stelde hij ver
schillende tentoonstellingen sa
men en mocht hij voor Fokker de
interieurs van de vliegtuigen vorm
geven. Geen enkel ontwerp is ech
ter daadwerkelijk uitgevoerd. In
1963 maakte Rietveld niet alleen
de bekende Steltmanstoel voor ju
welier Steltman in Den Haag, hij
tekende ook voor het Van Gogh
Museum, dat overigens pas negen
jaar na zijn dood werd opgeleverd.
Met de organisatie van het Riet
veldjaar wilde het Centraal mu
seum vooral benadrukken dat Riet
veld onlosmakelijk aan Utrecht is
verbonden en dat hij veel meer
maakte dan de Rood-Blauwe stoel.
Zo krijgt de grootste Rietveldcol
lectie ter wereld van 20 oktober
tot 30 januari 2011 alle ruimte in
het museum tijdens de tentoon
stelling Rietvelds Universum.
Wie zo lang niet kan wachten, kan
nu alvast op www.rietveldjaar.nl
een kijkje nemen. Met name de
Rietveldroutes die onder de aan
dacht worden gebracht rond één
van de zogenoemde 'Landjuwelen'
zijn de moeite waard. Zo leidt de
route rond het door Rietveld ont
worpen fabrieksgebouw van De
Ploeg in Bergeijk onder meer langs
twee villa's, een klok en een bus
halte van zijn haijd.
Rietveld zelf zal waarschijnlijk niet
blij zijn geweest met alle aandacht.
Maar hij wordt wel volkomen te
recht op hetzelfde voetstuk gezet
als zijn collega-grootheden, die
naast hun stoel ook doorbraken
met architectonische kunststuk
ken. Toch valt bij het vergelijken
van de stoelen ook direct het ver
schil op. Afgezien van de tijd -
Mies van der Rohe en Eames ho
ren bij andere stromingen - zitten
hun stoelen wél lekker. Die van
Rietveld eigenlijk niet. Zelf was
Rietveld daar altijd helder over:
'Zitten is een werkwoord. Als je
moe bent, ga je maar liggen'.
Evenementen
20 oktober tot en met 30 januari
Rietvelds Universum.
9 Centraal Museum, Utrecht.
20 oktober tot en met 30 januari:
9 Het Utrechtse Stalen Buismeubel.
Volksbuurtmuseum, Utrecht.
9 21 en 22 oktober:
Symposium Modernismtoday.
9 Utrecht (Pastoe) en Amsterdam.
www.rietveldjaar.nl
Reageren?
redactie.wonen@wegener.nl
Gerrit Rietveld (1888-1964).
Rietveld kopen?
Het Italiaanse Cassina heeft de be
roemdste stoelen van Rietveld nog
steeds in de collectie: de Rood-
Blauwe stoel en de Zig-Zagstoel.
Tot de collectie behoren ook de
Utrechtse stoel en de Tafeltjes die
Rietveld maakte voor het Riet-
veld-Schöderhuis.
9 Met die beperkte collectie van Cas
sina heeft de wereld het tot 2004
moeten doen. In dat jaar besloot
kleinzoon Egbert Rietveld samen
met Ries Seijer het erfgoed van
zijn opa weer op de markt te
brengen. Op de veertigste sterfdag
van Rietveld lanceerden zij het be
drijf Rietveld by Rietveld. In de
collectie vind je onder meer de Ber
lijnse stoel, de Steltmanstoel en de
Kratstoel.
Renée en Martin Burema in hun keuken in strakke (Ikea-)stijl. foto's RB
ze keer niet: de verkoopster, een
pittige, oudere dame, gunde ons
het huis voor het bedrag dat wij
hadden geopperd. Dat speelt ook
een rol: als je het meest biedt,
moet het je nog gegund worden."
Gesloten envelop, gunning: die luxe
kan de Nederlandse huizenverkoper
zich nauwelijks herinneren.
„De échte crisis is aan Noorwegen
voorbijgegaan. Huizen staan niet
langer te koop. Martin en ik heb
Het stenen huis in Torvastad.
wie: Renée (50, gesprekspartner) en
Martin Burema (51) beroep: huisvrouw
(Renee), IC-verpleegkundige (Martin)
eerder: Leiden, Rijnsburg, Sassenheim,
Brouwershaven nu: Torvastad, Noorwe
gen (sinds 1996)
ben daar wellicht aan meegewerkt.
Door de makelaars op Karmoy ver
trouwd te maken met 'te koop
borden' in de tuin. Dat een eige
naar van zijn huis af wilde, moest
je uit de krant of via een raampos-
ter vernemen. Nu zie je bordjes.
De woningprijzen zijn, na een
verdrievoudiging in de laatste tien
jaar, stabiel. De helft lager dan in
Nederland, schat ik. Voor een leuk
appartement of huis in Bergen of
Oslo, betaal je aanzienlijk meer."
Doe me dan maar een opknappertje.
„Zelf klussen is in Noorwegen
minder gebruikelijk. Noren heb
ben een goed salaris, kunnen zich
een aannemer permitteren. Maar
ook omdat bouw- en veiligheids
voorschriften streng zijn, vooral
wat aanleg van elektra betreft. Wat
wil je ook, met al die houten hui
zen. Wij hebben een paar branden
met dodelijk afloop meegemaakt."
En dan ook nog al die open haarden...
„Schoorsteenvegers hebben het in
Noorwegen best goed. Een veeg-
beurt is in de gemeentelijke lasten
verdisconteerd. Centrale verwar
ming is hier onbekend. Er zijn wel
speksteenkachels, parafïinekachels
en mobiele radiatoren op stroom.
Gasverwarming is er amper; het
ziekenhuis in Haugesund, op tien
minuten rijden, heeft cv op gas."
Kun je daar ook fijn woonshoppen?
„Ja, maar de keuze is niet extreem
groot. Als wij meubels nodig heb
ben, gaan we naar Ikea. Ik geef toe:
óók voor de Zweedse gehaktballe
tjes. De Noor eet ze graag met een
glas alcohol ernaast. Maar ja, 15 eu
ro kost een flesje wijn hier mini
maal. Rokertje erbij? Een pakje
shag doet zelfs 25 euro. Dan ga je
Nederland bijna goedkoop vinden.
Trouwens: weet je wat ik écht
mis? Kroketjes en kaassoufflés.
Dat is het eerste waaraan ik me
vergrijp als we op Schiphol zijn."
Reageren en aanmelden?
redactie.wonen@wegener.nl
Boven: Rood-blauwe leunstoel.
Onder: Kratstoel junior.
