spectrum 10
Brutale aap
Een jaar na zijn arrestatie zit voormalig
Transavia-piloot Julio Poch nog vast, zonder
duidelijkheid in zijn zaak. Hij wordt verdacht van
mensenrechtenschendingen tijdens de militaire
dictatuur in Argentinië (1976-1983), maar harde
bewijzen zijn er vooralsnog niet.
<2aterdag 25 september 2010
STANDPLAATS
door
Elles van Celder
Voordat ik het doorhad, haalde hij
uit Fikse, pijnlijke kras op mijn on
derbeen. De aanvaller rende weg.
Springend ging hij zijn vrienden
tegemoet. Ze leken te lachen om dat stom
me mens. Het Kaapse schiereiland in
Zuid-Afrika ligt onder vuur. Deze keer niet
door criminelen, maar door bavianen. Als
slachtoffer weet ik wat het is. Net in het
land, wilde ik graag van dichtbij een foto
maken van het schattige aapje. Niet slim.
Steeds meer Zuid-Afrikanen wonen op het
Kaapse schiereiland. Ze willen in de buurt
van de prachtige, witte zwemstranden zijn,
die ze met pinguïns delen. Kijken naar de
walvissen die er in de zomer kleintjes ba
ren. Maar de plek moet gedeeld wor
den met de Chacma-bavianen, die al
meer dan een miljoen jaar op het
schiereiland wonen. Er zijn er ruim
H 420, die in vijftien troepen rondbanje-
ren. Ze gaan dagelijks op strooptocht,
openen autodeuren en koelkasten. Als
er ergens wordt gebarbecued of een
keukenraam openstaat, slaan ze toe.
In de wijk Capri Village zit een bavi
aan op een dak. Hij graait rustig in een
plastic bak met cornflakes, gestolen uit
de keuken van een vrijstaand huis. Een
jongen loopt op hem af met een klap
pertjespistool. Maar de baviaan weet
wel beter. Dat kan hem niet deren.
Dus snoept hij vrolijk door. Nu komt
de tuinslang eraan te pas. Ge
hanteerd door baviaanmonito
ren, een soort oppassers van
een natuurbeschermingsorga
nisatie die de apen zoveel
mogelijk uit woonwijken
moeten houden. Deze oppas
sers moeten de bavianen we
ren met geschreeuw en het klappen van een
zweep. Dat wil zeggen, met het geluid van
het klappen van een zweep. Aanraken mo
gen ze het beschermde dier niet. Daardoor
zijn ze weinig effectief, bromt een buurtbe
woner. Maar volgens Michael, medewerker
van de organisatie, kunnen de mensen zelf
ook meer doen om de bavianen te weren.
Zoals: ramen dichthouden. Of ze kopen een
vuilnisbak die de baviaan niet open kan krij
gen.
Op de grond liggen uit de grond gerukte bie
ten en broccoli, de spinazie en chili hebben
ze met rust gelaten. Daar houden ze blijk
baar niet van. De 38-jarige Robin kijkt hoofd
schuddend naar haar moestuin. De bavia
nen komen nu wekelijks, klaagt ze. Pas trof
ze er één met ontblote tanden in de keuken
aan. Waarom maken ze hen niet gewoon af?
Het argument dat de apen er eerder waren
dan de mens, vindt ze onzin. „We hebben
hier ook ooit leeuwen gehad."
De telefoon van natuurbeschermer Michael
staat ondertussen roodgloeiend. Via een ba
viaanhotline bellen buurtbewoners door
waar de dieren zijn gesignaleerd. Maar het
zijn niet alleen boze telefoontjes, benadrukt
hij. Er zijn ook mensen die om de bavianen
geven en bellen als ze bijvoorbeeld een ge
wond dier zien. Hij drukt het gaspedaal in
en racet naar de volgende bavianentroep.
Hoewel de bavianen meer kleintjes krijgen
sinds ze menselijk voedsel eten, leggen er
ook veel het loodje door de mens. Bijna
tweederde van de bavianen sterft een onna
tuurlijke dood. Omdat ze door een auto wor
den geraakt of omdat een Zuid-Afrikaan zijn
geduld echt verliest en het vuur opent
Want die pech heeft de brutale aap. Het wa
penbezit is in Zuid-Afrika vrij hoog.
Moestuineigenaresse Robin denkt aan een
andere optie. Zelf doden wil ze de dieren
niet. Haar zwager heeft nog een paintballge-
weer liggen. Dat zal ze leren van haar bieten
af te blijven.
Voormalig Transavia-piloot Julio Poch zit een jaar na zijn arrestatie in Spanje
nog altijd vast en wacht in Argentinië op berechting voor zijn vermeende
betrokkenheid bij de vluchten des doods tijdens de militaire dictatuur,
die dat land van 1976 tot 1983 in de greep hield.
foto's GPD/AP
Als officier van justitie Eduar-
do Taiano uit het raam van
zijn kantoor kijkt, ziet hij
aan de overkant van de
straat een grijs gebouw in
verval. Het is van de Argentijnse marine,
telt een verdieping of tien en een paar hon
derd kantoren. In één van die kantoren
ligt mogelijk het document dat hij zoekt.
En er werkt ongetwijfeld iemand die hem
kan vertellen wat hij wil weten: of voorma
lig Transavia-piloot Julio Poch als jonge
marineofficier vliegtuigen bestuurde, van
waaruit mensen in zee werden gegooid.
Maar het leger in Argentinië is weinig be
hulpzaam bij de rechtszaken die Taiano en
collega's voeren tegen de verdachten van
mensenrechtenschendingen tijdens de laat
ste dictatuur (1976-1983). Daarom beschikt
Taiano niet over onomstotelijk bewijs te
gen Poch, als dat al zou bestaan. „Het be
wijs bestaat uit getuigenverklaringen over
wat Poch zou hebben gezegd", zegt Taia
no. „Dat maakt deze zaak gecompliceerd."
Vooral nu over die verklaringen steeds
meer onduidelijkheden bestaan. Julio Al
berto Poch (57), die de Argentijnse en Ne
derlandse nationaliteit heeft, werd vorig
jaar op 22 september in Valencia gearres
teerd op verdenking van het uitvoeren van
de zogeheten vluchten des doods, waar
mee het militaire regime in Argentinië
zich van tegenstanders ontdeed. De slacht
offers werden gedrogeerd, in een transport
vliegtuig geladen en boven de Atlantische
oceaan naar buiten gegooid. Voormalig ma
rineofficier Adolfo Scilingo, de enige die
door Robert-Jan Friele
zijn rol bij de vluchten bekende, schat dat
er tussen de 3.000 en 6.000 gevangenen op
die manier zijn verdwenen.
De aanleiding voor Pochs arrestatie vond
al in 2003 plaats. Tijdens een diner met col
lega's op Bali, zou Poch hebben verteld de
vluchten te hebben bestuurd. Nadat hij de
verhalen van twee collega's had gehoord,
stuurde een derde Transavia-werknemer
in 2006 een e-mail naar de Nationale Re
cherche. De zaak kwam terecht bij officier
van justitie Ward Ferdinandusse, die naar
Argentinië vloog om zijn collega's in te
lichten. Taiano: „Wij wisten niets van
Poch. Pas toen we over die verklaringen
van zijn collega's hoorden, besloten we de
zaak op te nemen."
Onderzoeksrechter Sergio Torres sprak be
gin december 2008 in Nederland met vier
Transavia-piloten: de drie al genoemde en
een vierde, die Poch ooit het regime van
dictator Jorge Videla hoorde verdedigen.
Op basis van deze verklaringen en Pochs
verleden als marinepiloot vroeg Torres op
30 december 2008 om diens uitlevering.
Toen het negen maanden later eenmaal zo
ver was, kreeg Nederland een compliment
van de Argentijnse minister van Buiten
landse Zaken. Mede door het werk van het
Openbaar Ministerie zou Argentinië voor
het eerst een piloot voor de rechter breng
en, die de vluchten des doods uitvoerde.
Maar op basis waarvan eigenlijk? Dat Julio
Poch in zijn jonge jaren piloot was bij de
Argentijnse marine, blijkt uit documenten
waarover de Argentijnse justitie beschikt.
Maar dat is geen bewijs voor het uitvoeren
