241 zeeland
Herkomst kajak ondanks onderzoeken
MAC De Zeeuwen vier het zestigjarig bestaan
Eskimo Zeelik kwam per kajak naar Zierikzee gevaren
KAJAK
Volgens Betty Blikman mag Zierikzee trots zijn op de kajak
met eskimopop die op de zolder van het Maritiem Museum
staat. Het vaartuig is één van de meest complete exemplaren.
Museum
stukken
Gaafste exemplaar
AIHjd de auta die u nodig
hebi, wanneer u hem
nodig hebi...
Y* yAVermeulen
Autoverhuur
zaterdag 18 september 2010
Schouwen-Duivetand beschikt over
diverse musea, elk met een eigen collectie.
In deze serie vertellen Schouwen-Duive-
landers over een bijzonder voorwerp uit
een van de vele vitrines.
door Inge Heuff
De keuze van Betty
Blikman, publicist,
archiefonderzoeker
en stadsgids, is vol
gens haar ook gelijk
een van de topstukken uit het ge
meentelijke museale bezit: de ka
jak die op de zolder van het Mari
tiem Museum in Zierikzee staat.
Deze kajak is voorzien van een Es
kimopop die gehuld in een anorak
in de kajak zit. Het geheel ziet er
nogal exotisch uit voor een mari
tiem museum in Zierikzee. Blik
man bevestigt deze eerste indruk.
„Dat komt misschien door de pop.
Die ziet er onverklaarbaar genoeg
eerder uit als een man uit donker
Afrika dan als een Eskimo."
Dat een West-Groenlandse kajak
tot de museumcollectie van Zierik
zee behoort, is niet helemaal
vreemd. Drie Zeeuwse steden, Vlis-
singen, Middelburg en Veere, slo
ten zich aan het begin van de 17e
eeuw aan bij de Noordsche Com
pagnie die een handelsmonopolie
bezit op de walvisvangst in de
Noordelijke IJszee.
Betty Blikman: „Er zijn wel meer
sporen terug te vinden. Aan de
muur van de Campveerse toren in
Veere hangt bijvoorbeeld een ver
weerde walviskaak. En in de jaren
dertig werd bij Kerkwerve een
stuk walviskaak gevonden. Wel
licht heeft een Zeeuwse schipper
de kajak als souvenir mee naar
huis genomen en was zijn vrouw
daar niet zo blij mee. De kajak is
wel rank, maar ook ruim zes me
ter lang; niet iedere huiskamer is
daarop berekend."
De kajak is een fraai exemplaar.
Het houten geraamte is bespan
nen met robbenvel die rond het
mangat is vastgezet met benen
pennetjes. Over het mangat is een
anorak gespannen waar de Eski
mo in zit. Benen gespjes aan een
In Nederland zijn nog zes andere
kajaks, deze is de meest complete.
De Zierikzeese kajak dateert waar
schijnlijk uit de periode tussen
1650 en 1750.
Ook in het Vlissingse stadhuis
heeft een kajak met pop gehan
gen. Deze is waarschijnlijk bij de
brand van 1809 verloren gegaan.
Deze kajak werd door Victor Hugo
duidelijk beschreven tijdens zijn be
zoek aan Zierikzee in 1867.
Twee werphoutjes, om de harpoen
grotere snelheid te geven, werden
in 1964 in de kajak ontdekt door
de Leidse conservator Nooter.
leren koord zorgen ervoor dat de
capuchon strak over het hoofd zit.
De herkomst van dit exem
plaar is onduidelijk. Gert
Nooter, conservator van
de afdeling Noord-Amerika van
het Rijksmuseum voor Volkenkun
de in Leiden, heeft in 1964 onder
zoek verricht. In 1990 heeft: Frans
Beekman Nooters bevindingen sa
mengevat en aangevuld.
De kajak zou geschonken kunnen
zijn door thuisvarende walvisvaar
ders. Het is ook mogelijk dat hij
verworven is uit een veiling. In
1656 werd in Vlissingen een vei
ling gehouden van handelswaar
uit Groenland en op de veilinglijst
staan diverse soorten kajaks.
Die veiling zou kunnen verklaren
waarom de verschillende onderde
len in Zierikzee samengeraapt lij
ken: de kajak komt uit een ander
gebied van Groenland dan de ano
rak, de harpoen en de werphout
jes.
Betty Blikman heeft eigenlijk hele
maal niets met de walvisvaart:
„Het is maar een treurige bedoe
ning om die mooie dieren te do
den. Ze leverden echter wel heel
veel producten op die de mensen
in die tijd allemaal konden gebrui
ken. Ik heb deze kajak gekozen om
dat hij zo bijzonder is, we kunnen
er trots op zijn."
Met de komst van de eerste
toeristen werd spontaan
een gefantaseerde link ge
legd tussen de legendarische stich
ter Zierik en de herkomst van de
kajak met de Eskimopop. Een Eski
mo, genaamd Zeelik, zou per ka
jak uit Groenland naar Schouwen
zijn gepeddeld. Hij bouwde er een
hutje en leefde van de haring
vangst. Ook anderen vestigden
zich er en noemden de plaats naar
de Eskimo: Zeelikzee, later werd
dat Zierikzee. Dit fabeltje heeft ja
ren de ronde gedaan.
De kajak is nu te zien op de zolderverdieping van het Gravensteen, maar
eerste schriftelijke inventarisatie, in de modellenkamer van het stadhuis.
Pearyweg 6 GOES [Tel: 0113-561812
Web: www.vermeuienautoverhuur.nf
En niet als a hem
niet nodig hebt!
•S HEERENHOEK - Motor- en Auto
club De Zeeuwen bestaat zestig
jaar en viert die mijlpaal vandaag
met een jubileumfeest in Nieuw-
dorp.
Puzzelritten zijn de sudoku's voor
de automobilist. De leden van
MAC De Zeeuwen lossen er elke
maand eentje op. Voorzitter Cor
Bode: „Staat er: 'linksaf bij een
rood kruis' en je ziet een broek
hangen met een rood kruis. Dan
moet je dus linksaf. Ja, zulke grap
jes zitten erin. Je moet opletten en
goed lezen."
Ze komen uit alle hoeken van Zee
land, de 72 leden van MAC De
Zeeuwen. Van Tholen tot Sluis. Al
leen Schouwen-Duiveland is mo
menteel een witte vlek. En, om
maar meteen een misverstand uit
de weg te ruimen: dit is geen rally-
sport. „Wij geen racers. Wij hou
den oriëntatieritten. Je krijgt een
nauwkeurige routebeschrijving,
waarin valkuilen zitten. Die moet
je zien te vermijden", zegt Bode.
De tochten dragen voor de hand
liggende namen als Pinksterrit,
Paasrit en Kerstrit. Ze zijn meestal
tachtig kilometer lang, met zo'n
veertig controleposten. De gemid
delde snelheid ligt op 25 kilometer
per uur.
De ritten hebben qua moeilijkheid
drie niveaus. Niveau A en B zijn
bestemd voor gevorderde en door
gewinterde rijders. De meeste
MAC-leden rijden de C-klasse. De
oriëntatieritten voldoen aan het re
glement van de Nederlandse Rit
tensport Federatie (NRF).
Enkele leden van de Motor en Auto Club De Zeeuwen, links voorzitter Cor
Bode. foto Ronald den Dekker
