9 spectrum
Zaterdag 18 september 2010
onderdanen. Het Meertens Instituut onder
zocht enkele jaren geleden wat Nederlan
ders beschouwen als meest waardevolle
tradities. De conclusie: Prinsjesdag komt
niet verder dan plaats 36. De Raad van Elf
van carnaval en de 1-aprilgrap scoren ho
ger. De koningin zal ook niet juichen dat
Prinsjesdag ternauwernood fierljeppen en
kolven weet te verslaan. Een jaartje pauze
zou de Nederlanders wellicht weer wat
dankbaarder stemmen voor alle moeite die
Beatrix zich getroost.
Meer nog dan het volk, kan de koningin
de nieuwe generatie politici een lesje leren
door verstek te laten gaan. De huidige poli
tieke verhoudingen zijn ronduit bedrei
gend voor Prinsjesdag. Traditioneel komt
het gevaar voor het koningshuis van links,
maar door de opkomst van de PW is het
vuur nu ook vanaf rechts geopend. Wil-
ders liet al eerder optekenen dat hij de toe
spraken van de koningin 'boordevol multi-
culti-onzin' vond zitten. „Ik ben het spuug
zat." Hij wil net als SP, D66 en GroenLinks
dat de koningin 'onmiddellijk' uit de rege
ring stapt. In dat geval kan de koningin
ook niet langer de troonrede voorlezen.
De van oudsher Oranjegezinde partijen
staan niet meer pal voor het koninklijk
huis. WD en CDA hebben zich de afgelo
pen weken 'merkwaardig' gedragen,
meent ook Carla van Baaien, directeur van
het Centaim voor Parlementaire Geschie
denis. Via de media lieten ze weten dat ze
toch verder gingen onderhandelen over
een rechts minderheidskabinet, hoewel
Rutte en CDA-leider Maxime Verhagen te
gen de koningin iets anders hadden ge
zegd. „Je kunt niet 's avonds bij de konin
gin op bezoek gaan en dan 's ochtends ge
woon zelf het initiatief nemen", zegt Van
Baaien. „Ik kan niet in het hoofd van de
koningin kijken, maar het was allemaal
wel ongebruikelijk."
De koningin kan Rutte, Verhagen en Wil-
ders op hun plaats zetten door de Gouden
Koets dinsdag op stal te houden. De politi
ci zullen merken dat hun rokkostuums en
de malle hoedjes van hun partners niet tip
pen aan de glamour van'de koningin.
Maar de kans is miniem dat de plichtsge
trouwe Beatrix thuisblijft. Haar oma Wil-
helmina toonde aan dat Prinsjesdag zon
der vorstin weinig voorstelt. Er kwam am
per publiek opdagen als Wilhelmina weer
eens verstek liet gaan. En de Haagsche Cou
rant concludeerde in 1911 teleurgesteld dat
de hele stemming 'surrogaat' was.
Zelfs republikein Thomas von der Dunk
meent dat een lege troon op Prinsjesdag
een ongemakkelijk gevoel zal geven. „We
hebben in dit land toch iets van decorum
nodig."
reageren?
spectrum@wegener.nl
.wviw.franlan.nl
illustratie Frank Muntjewerf
menspraak met de koningin.
Veel zal er dit jaar niet te melden zijn na
de gebruikelijk aanhef'Leden van de Sta-
ten-Generaal'. In de troonrede wil een ka
binet naar de toekomst kijken. Dat is lastig
als een kabinet geen toekomst heeft. De
houdbaarheidsdatum van de troonrede is
uitermate kort. Een paar dagen na Prinsjes
dag kan het kabinet-Rutte al een feit zijn.
De regeringsverklaring zal dan een soort
alternatieve troonrede worden.
Voor de inhoud hoeft de koningin het dus
niet te doen dinsdag, al kan ze ervoor kie
zen het kort te houden. Ook dat is eerder
gebeurd. Koning Willem III hield zulke
bondige toespraken, dat hij al weer op de
trap stond als de stoet van koetsen en mili
tairen nog aan het omkeren was voor de
terugtocht richting Noordeinde.
Een korte toespraak zal waarschijnlijk
goed vallen bij de televisiekijkers, naar
schatting zo'n miljoen mensen zitten voor
de buis. „Het volk komt voor de spelen",
zegt historicus Thomas von der Dunk, re
dacteur van het tijdschrift De Republikein.
„We zijn nu eenmaal een intens burgerlijk
landje dat van de eerste de beste lakei on
der de indruk raakt. De Gouden Koets, dat
vindt de gemiddelde Nederlander prach
tig. De rest is niet belangrijk."
Koningin Beatrix heeft tijdens haar be
wind duidelijk ingespeeld op de behoefte
aan pracht en praal, al ligt de basis van het
huidige militaire schouwspel in 1948. De
berenmuts van de grenadiers, de donker
groene uniformen met baret van de jagers
en de scharlakenrode kostuums van het
Garderegiment Fuseliers Prinses Irene, ze
waren toen al te zien. Net als nu liep de
Koninklijke Militaire Kapel, met 108 pas
sen per minuut, voor de paarden en koet
sen uit. Een Amerikaanse journalist sprak
bewonderend van 'de grootste show in na
oorlogs Europa'.
Koningin Beatrix bouwde voort op die tra
ditie. Ze voerde de telkens wisselende mu
ziek in, die het Residentie Orkest speelt bij
haar aankomst in de Ridderzaal. Onder
haar leiding is de organisatie strakker ge
worden dan ooit. Iedere minuut is vastge
legd in een draaiboek. De koningin ont
gaat ook niets. Toen een studentenvereni
ging schunnige liedjes zong naast de route,
greep de vorstin in. De studenten werden
geschorst.
Na ruim dertig jaar Beatrix lijkt er deson
danks sprake van enige gezapigheid bij de
