io dieren in de geneeskunde
Zwemmen
met dolfijnen
Ratten snuffelen
tuberculose
Honden kunnen artsen een handje
helpen. Niet alleen met het opsporen
van darmbacteriën, ook verschillende
vormen van kanker blijven niet verborgen
voor de natte neuzen.
'Eigenlijk kun je honden
overal voor inzetten
waar een luchtje aan zit'
zaterdag 18 september 2010
De hond als
laborant
Over dolfijnen doen tal van spirituele en mytho
logische verhalen de ronde. Het samen zwem
men met deze dieren zou een heilzame invloed
hebben op meerdere klachten. In het Dolfina
rium in Harderwijk zijn ze wat nuchterder. Er
wordt niet met dolfijnen gezwommen. Wel is er
in samenwerking met de stichting Sam een the
rapie voor kinderen met onder andere het syn-
dropm van Down of autistische stoornissen. De
kinderen maken onder intensieve begeleiding di
rect contact met de dolfijnen en leren ze op
drachten te geven. De nieuwsgierige dieren zijn
erg in mensen geïnteresseerd en zoeken contact.
Dat blijkt een sterke stimulans te zijn voor de
kinderen om hun grenzen te verleggen tijdens
het uitvoeren van opdrachten. Het directe con
tact stimuleert de sociale vaardigheden en het
concentratievermogen van de kinderen. Daar
door groeit hun zelfvertrouwen, wat weer een
positieve invloed heeft op hun dagelijkse functio
neren.
door Frouke Tamsma
foto's ANP en EPA
Cliff; de hond die
aan de hand van
de geur darmbac
teriën opspoort
in het Amster
damse VU Me
disch Centrum, heeft concurren
tie. In het buitenland wordt vol
op geëxperimenteerd met hon
den die de dokter een handje
helpen.
Omdat veel ziekten en aandoe
ningen een specifieke geur heb
ben, kan het reukvermogen van
honden van pas komen. Ze rui
ken tot driehonderd keer beter
dan mensen.
Er zijn sterke aanwijzingen dat
honden kanker kunnen opspo
ren door aan urine- of adem-
monsters te ruiken. Een Weens
ziekenhuis toonde in maart aan
dat snuffelhonden longkanker
kunnen opsporen. Hiertoe blie
zen mensen thuis in een plastic
doosje. Het ademmonster werd
naar een laboratorium gestuurd,
waar de speciaal voor dit doel ge
trainde honden de kankergeval
len eruit pikten.
Voordeel is dat op deze manier
vrij eenvoudig grote groepen
mensen kunnen worden ge
screend, iets wat anders niet
goed mogelijk is.
Het universitaire ziekenhuis in
het Zweedse Göteborg gebruikt
honden voor de opsporing van
baarmoederkanker. En onder
zoekers van het Amersham Hos
pital in het Britse Bucking
hamshire hebben aangetoond
dat hun honden blaaskanker
vinden door aan urinemonsters
te snuffelen.
„Er waren al voorbeelden be
kend van honden die huidkan
ker bij hun baas aanwezen",
zegt onderzoekster Carolyn Wil
lis. „Ze toonden buitensporig
veel interesse voor een bepaalde
wond op de huid." Willis zette
een experiment op om de claim
dat honden kanker kunnen rui
ken te bewijzen. „De honden in
ons onderzoek wisten bijna de
helft van de blaaskankergevallen
aan te wijzen, veel meer dan je
op grond van toeval mag ver
wachten." Willis publiceerde er
over in het toonaangevende Bri
tish Medical Journal.
„Eigenlijk kun je honden overal
voor inzetten waar een luchtje
aan zit", vat Cliffs eigenaar Hot-
sche Luik samen. Ze traint al
vijftien jaar honden om ze in te
zetten voor geurdetectie. De ge
oefende neus van haar twee jaar
oude Beagle spoort patiënten
die besmet zijn met de gevaarlij
ke darmbacterie Clostridium dif
ficile op. „Ik liep laatst met hem
langs een dichte deur. Cliff ging
er pal voor zitten, zijn teken om
te laten zien dat hij de bacterie
op het spoor heeft. Bleek daar
inderdaad een besmette patiënt
achter te liggen. Cliff had het
dwars door de deur heen gero
ken."
Cliff wordt bij zijn rondes door
de gangen van het VU-zieken-
huis inmiddels overal herkend.
„'Kijk, dat is die hond van de
tv', zeggen ze, en 'wacht even,
mijn vader wil hem ook zien!' -
Cliff is beroemd", zegt Luik.
„Vanmorgen kwam hier zelfs
een cameraploeg van de Duitse
zender WDR langs."
Maar wat Nederland betreft
blijft het voorlopig bij Cliff. Er
zijn geen andere initiatieven om
met behulp van honden ziekten
op te sporen. „We lopen niet
voorop", zegt Margo Kusters, se
cretaris van de Nederlandse vere
niging voor Oncologie.
„Het is niet dat we er niet voor
openstaan", zegt de voorzitter
van de Nederlandse Internisten
Vereniging, Bas Oude Elberink,
„maar zoiets moet wel een be
wezen meerwaarde hebben."
Ook KWF Kankerbestrijding
vindt het 'nog te vroeg om in
een hallelujastemming te ko
men'. „Zeker, we moeten blij
zijn met het onderzoek dat mo
menteel in het buitenland
wordt gedaan", zegt woordvoer
der Marsja Meijer. „Maar hard
bewijs ontbreekt nog." Het is
volgens haar niet eens zeker of
honden wel echt de kwaadaardi
ge cellen ruiken. „Misschien pik
ken ze wel een andere geur op
bij zieke mensen."
Ratten kunnen geweldig goed ruiken en zijn
gemakkelijk te trainen. Daar kwam de Belg
Bart Weetjens achter toen hij als kind ratten
hield. Dat bracht hem op het idee om de knaag
dieren in te zetten om landmijnen op te spo
ren in Tanzania. Aan de universiteit van Sokoi-
ne leert hij de Gambiaanse hamsterrat de stof
fen die explosieven in een mijn 'lekken' te her
kennen. Geconfronteerd met het probleem
van tuberculose in Afrika, kwamen bij hem
weer de ratten in beeld. De hamsterratten snuf
felen aan spuugmonsters van mogelijke patiën
ten en krabben als ze een verdacht luchtje rui
ken. Ze hebben een accuratesse van 67 procent.
Daarmee zijn ze nauwkeuriger dan laboranten
die met een microscoop 60 procent van de ge
vallen opsporen. Maar waar een laborant zo'n
twintig monsters per dag kan analyseren,
neemt een rat er tweeduizend voor zijn reke
ning. Ook is de rat een stuk goedkoper dan
zijn menselijke concurrent.
