spectrum IO
STAALTJES VAN HAAGSE MACHTSPOLITIEK
Zaterdag 11 september 2010
Machtsstrijd in de
De slepende kabinetsformatie in Den Haag biedt een zeldzaam inkijkje in
de duistere kanten van de politiek. Principes botsen met het streven naar
macht, oprechtheid moet wijken voor een leugentje om bestwil,
vriendschap gaat soms over in karaktermoord. Ab Klink ging ten onder in
het gevecht om invloed. Voor de één is de CDA'er een tragische held met
principes, voor de ander een ineffectieve politieke schlemiel.
door Frank Hendrickx foto Robin Utrecht beeld Mark Reijntjens
i GEERT WILDERS
Geert Wilders mag dan ont
zag hebben voor Maxime
Verhagen, zelf heeft hij zich
ook al meerdere keren een
gewiekst strateeg getoond.
Zo manoeuvreerde hij zich
bij zijn vertrek uit de WD
heel sluw in de slachtoffer
rol. 'WD heeft genoeg van
rechtse taal Wilders', kopte
De Volkskrant op de voorpa
gina aan de vooravond van
Wilders' breuk met de libe
ralen. De Limburger moest
inbinden of zijn kop zou rol
len, zo was de strekking van
het verhaal. Wilders foeter
de vervolgens dat anonieme
WD'ers hem kapot probeer
den te maken, maar dat hij
vasthield aan zijn principes.
Later bleek dat Wilders zijn
eigen martelaarschap had
gecreëerd. Er waren hele
maal geen wraakzuchtige
WD'ers die hem uit de frac
tie wilden zetten. Wilders
had zelf met De Volkskrant
gebeld om het verhaal naar
buiten te brengen.
i MARIA VAN DER HOEVEN
Demissionair minister van
Economische Zaken Maria
van der Hoeven speelde in
2001 een opmerkelijke rol
tijdens de machtsstrijd tus
sen Jaap de Hoop Scheffer
en Marnixvan Rij. Uit het
pas verschenen boek Ge
pland Toeval blijkt dat Van
der Hoeven aan beide kemp
hanen haar steun beloofde.
Via dit dubbelspel hoopte
ze zelf aan de macht te ko
men. De Hoop Scheffer
kwam daar achter toen hij
op emotionele wijze afstand
had gedaan van het fractie
voorzitterschap. Toen hij na
zijn toespraak een andere
kamer binnenliep, zag hij
Van der Hoeven al druk tele
foneren om steun te verga
ren voor haar gooi naar het
partijleiderschap.
foto's GPD
MARIETTE HAMER
Vriendschap telt ook niet al
tijd in de politiek. Mariëtte
Hamer, vicefractievoorzitter
van het PvdA, was in 1999
een sleutelfiguur in de coup
tegen toenmalig partijvoor
zitter Marijke van Hees, die
op verrassende wijze de kan
didaten van de partijtop had
verslagen. Van Hees wordt
vanaf het begin tegenge
werkt, maar denkt wel steun
te hebben van Hamer, die ze
nog kent uit het bestuur van
Rode Vrouwen. Als de druk
op Van Hees toeneemt,
trekt Hamer de handen toch
van haar vriendin af. „Je kunt
beter opstappen", zegt ze
tijdens een etentje op een
camping in Frankrijk. Uitein
delijk zal Van Hees aftreden
nadat Vrij Nederland meldt
dat de voorzitter heeft
gesjoemeld met declaraties.
De voorzitter treedt af, hoe
wel het bericht achteraf niet
blijkt te kloppen. Vrij Neder
land zegt te zijn misbruikt
door tegenstanders van Van
Hees.
A b Klink is mijn held", zei de schrijver
Arthur Japin eerder deze week op tele-
visie. „Ik ben hem dankbaar."
De romancier is niet de enige die de
JL. JL CDA'er plotseling op het schild hijst.
Een paar weken geleden leek het onmogelijk, maar Ab
Klink is uitgegroeid tot een soort cultfiguur. Op de socia
le website Twitter nam hij zelfs even plaats zes in op de
ranglijst van wereldwijd meest besproken onderwerpen.
„Wie is die Klink", vroegen Amerikaanse twitteraars zich
verbaasd af
Ab Klink is in een paar weken tijd uitgegroeid van een
doorsnee politicus tot misschien wel een potentiële ro
manheld in het volgende boek van Arthur Japin. Er is
niet veel fantasie voor nodig om het verhaal te schrijven.
Een politicus raakt betrokken bij de onderhandelingen
over de vorming van een kabinet met gedoogsteun van
een populaire, maar zeer omstreden politieke partij. Hij
krijgt twijfels en komt tot inkeer. In een brief aan zijn po
litieke vrienden doet hij zijn bezwaren uit de doeken,
maar niemand wil luisteren. Uiteindelijk wordt de politi
cus vermalen en verketterd door zijn eigen partij, aange
voerd door een geslepen machtspoliticus. Het doek valt
voor Ab Klink. „Hij was het geweten van de partij", zegt
zijn melancholische medestander, CD A-coryfee Cees
Veerman, aan het eind van het verhaal.
De ondergang van een goed man: altijd een geliefd on
derwerp in de literatuur.
In Den Hpag is de stemming minder meelevend. Ab
Klink is een schlemiel, wordt er gefluisterd. Wat heeft hij
nou bereikt? Eerst torpedeert hij de vorming van een cen
trumrechts kabinet met een ongekend openhartige brief
over de formatie, dan stapt hij een paar dagen later dood
leuk uit de fractie en maakt zo alsnog de weg vrij voor
een doorstart van de onderhandelingen. Ab Klink heeft
zijn politieke carrière opgeofferd voor een paar dagen
vertraging van het rechtse kabinet. Meer is het niet ge
weest. „Ik begrijp er niets van en dat zal ik ook maar niet
meer proberen", sneert een CDA'er over zijn voormalige
'partij-ideoloog'.
De stemming is zo ijzig, dat sommige CDA'ers doen als
of Klink niet relevant is. „We hebben het helemaal niet
over zijn vertrek gehad", zegt een fractielid. „Het is zijn
eigen verantwoordelijkheid."
Hij is niet weggepest, bezweert de partijleiding. Maar de
dissident is wel degelijk genadeloos aangepakt. Klink ver
klaart zelf dat hij niet meer kan functioneren binnen de
fractie.
De hardheid waarmee is afgerekend met Klink, verbaast
Jouke de Vries niet. De hoogleraar bestuurskunde bracht
deze week samen met Rien Fraanje het fascinerende
boek Gepland Toeval uit, over de strijd die Jan Peter Bal
kenende in 2001 aan het bewind bracht.
„Als een partij macht verliest of dreigt te verliezen, gaat
het er altijd hard aan toe", zegt De Vries. „Dat geldt voor
alle partijen, maar helemaal voor het CDA, dat nu een
maal gewend is te besturen. Er zijn nu posities en banen
in het spel. Dan gaan de handschoenen uit."
Maxime Verhagen is een man met een missie: hij wil het
CDA in de regering krijgen en liefst niet met de PvdA.
Daar moet veel voor wijken. „Hij is de ultieme machtspo
liticus", zegt Ruud Koole, hoogleraar politicologie en
ex-partijvoorzitter van de PvdA. „In Nederland ben je
dan al snel heel verdacht. Dat is de dominee in ons. Iede
re politicus moet idealistisch zijn en principieel. Ab
Klink is ook pragmatisch, maar bij hem blijkt er een
grens te bestaan waar je niet overheen kunt. Bij Verha
gen is dat minder zichtbaar."
Koole vindt het te simpel de CDA-leider nu af te schilde
ren als de 'prins der duisternis'. „In een land als Frankrijk
zou Verhagen veel meer waardering krijgen. Hij vecht
voor de belangen van zijn club en doet dat vooralsnog
zeer effectief. Het gaat niet alleen om de idealen. Het
gaat erom hoeveel je van die idealen verwezenlijkt krijgt.
