'Ik deel mijn vrouw niet met
Burundezen, ze moet weg'
II
vandaag
uitgelicht
Dokter voor de slachtoffers
Femke en Ilse van Velzen
spraken in Congo met
slachtoffers én daders van
seksueel geweld. „Bij elke
militair dacht ik: hoeveel
zou hij er hebben ver
kracht?"
Burgeroorlog
Een vrouw die slachtoffer werd van verkrachters, foto Jan-Joseph Stok
Om verkrachtingsslachtoffers aan hun verwondingen te kunnen helpen, stichtte
de Congolese gynaecoloog Denis Mukwege het Panzi-ziekenhuis in Bukavu. In
middels heeft hij 30.000 vrouwen behandeld, zie: Uitgelicht op onze website
zaterdag 11 september 2010
Het woord verkrach
ten", legt de Congo
lese activiste Chan-
tal Kakozi uit, „is 'ku-
baka' in mijn dialect. Dat betekent
eigenlijk snijden of verminken en
werd oorspronkelijk alleen ge
bruikt voor dieren. Een verkrachte
vrouw in Congo wordt gezien als
een verminkt dier."
Tweelingzussen Femke en Ilse van
Velzen (29) laten in hun documen
taire Fighting the Silence zien wat
de gevolgen zijn voor slachtoffers
van barbaarse groepsverkrachtin
gen in Congo. De verhalen van de
vrouwen en jonge meisjes zijn
hartverscheurend. Van hun omge
ving hoeven ze geen steun te ver
wachten. Na te zijn verkracht door
zes soldaten, wordt de vrouw van
Abahenya verstoten. „Ze moest
gaan", zegt hij. „Het kan niet zo
zijn dat ik mijn vrouw deel met
Burundezen. Ik zei: je gaat naar je
ouders, ik hoef de bruidsschat niet
terug." Later bedenkt hij zich,
want geld voor een nieuwe vrouw
heeft hij niet en de kinderen moe
ten opgevoed worden. Maar ze
moet hem eerst vergiffenis vragen.
De zussen Van Velzen hoorden in
2003 voor het eerst van het seksu
ele geweld in Congo. Femke: „De
verhalen van vluchtelingen lieten
ons niet los. Toen we merkten dat
er in het Westen weinig over be
kend was, vonden we dat die ver
halen verteld moesten worden."
Voor hun tweede documentaire
Weapon of War zochten ze de da
ders op. „Eerst dacht ik bij elke mi
litair: hoeveel zou hij er hebben
verkracht? We wilden weten wat
verkrachters beweegt." Zo volgden
ze Alain, ex-rebel. „Er is nauwe
lijks aandacht voor hun verhaal.
Hij had spijt en erover praten, was
een manier van verwerken." Elke
man heeft zo zijn motieven. „Man
nen in Congo verkrachten sowieso
hun vrouw. Maar militairen en re
bellen vinden het hun recht om el
ke vrouw te pakken. Ze doen het
ook vanwege groepsdruk. Het is
een hoop testosteron bij elkaar."
Verkrachting is daarnaast een effec
tief wapen om de regering onder
druk te zetten. „Bij de vredeson
derhandelingen hadden de rebel
len een geweldige positie."
In zekere zin zijn de daders ook
slachtoffers. „Die oorlog is zó bloe
dig. Die mannen zijn niet geboren
als verkrachters. Maar dat ga je pas
zien als je ernaar durft te kijken."
De zussen zullen nooit begrip heb
ben voor het 'onmenselijke' ge
weld. Femke en Ilse willen behalve
de westerse wereld ook de Congo-
lezen bewust maken van de gevol
gen. Ze laten hun films door het
land trekken met een 'mobiele bio
scoop'. Ook hebben ze materiaal
bewerkt tot voorlichtingsfilms
voor militairen. „Wil je écht iets
aan het probleem doen, dan moet
je bij de mannen zijn."
Fighting
the Silence"
i De burgeroorlog in Congo duurde
officieel van 1998 tot 2003, maar
het geweld blijft aanhouden. Om
dat er veel andere Afrikaanse lan
den en rebellengroepen bij betrok
ken zijn, wordt het conflict ook
wel de Afrikaanse Wereldoorlog ge
noemd. In 2008 stond de teller al
op 5,4 miljoen doden.
De grond in Congo zit vol rijkdom
men zoals diamanten, goud, koper
en zink. De strijd gaat voor een
groot deel om de macht over de
mijnen.
1 De aanleiding voor de oorlog was
de genocide in Rwanda in 1994,
waarbij Tutsi's en gematigde Hu
tu's werden vermoord door Hutu's.
Nadat de Tutsi's aan de macht wa
ren gekomen, kwam er een vluchte
lingenstroom van Hutu's (onder
wie rebellen die schuldig waren
aan genocide) naar Congo, dat
toen Zaïre heette. De strijd tussen
het Rwandese leger en de Hutu-re-
bellen zette zich in Congo voort.
Posters van de films van de zus-
sen Van Velzen
