io hypnose in kinderzorg
'Uit hypnose kwamen ook
onterechte beschuldigingen
van incest en moord voort'
Het Juliana Kinderziekenhuis in Den Haag gaat als eerste in
Nederland hypnose toepassen bij patiënten. Kan hypnose pijn
verlichten of is het slechts een placebo?
dinsdag 31 augustus 2010
door Monique Prins
en Joep Trommelen
beeld Arcangel/HH
Denk aan een ver
haal of gebeurte
nis waar je je heel
prettig bij voelt.
Als je van Harry
Potter houdt, stel
je dan voor dat je hem heel precies
voor je ziet. En laat hem dan zijn
sterkste magische krachten aan
wenden voor de plek waar jij pijn
hebt.
Zo zou een hypnose kunnen verlo
pen voor een kind dat in de stoel
zit bij de tandarts, zegt psychiater
Henri de Berk van de Nederlandse
vereniging voor hypnose. De
Nwh is een vereniging van 350
hulpverleners die hypnose toepas
sen in hun vakgebied, zoals tand
artsen, (huis)artsen, psychothera
peuten en psychiaters. „Hypnose
is een gestuurde vorm van dagdro
men. Mensen zijn niet helemaal
weg, ze blijven alert. Hypnose
'doet' niets met je, dit is een beeld
dat gestoeld is op de trucs van hyp
notiseurs die voorstellingen hou
den waarbij goochelarij en sugges
tie doeltreffend zijn vermengd."
De Berk heeft hypnose toegepast
bij patiënten met angstklachten.
Voor mensen met ernstige depres
sie of verwardheid werkt het niet.
Hypnose werkt goed op de bele
ving van een ziekte. Maar je kunt
er de ziekte niet mee genezen,
zegt De Berk. „Het is extreme aflei
ding van een klacht. Een manier
om de reguliere behandeling te ver
gemakkelijken. Niet minder en ze
ker niet meer dan dat."
Het plan om hypnose in te zetten
bij zieke kinderen is volgens hoog
leraar psychologie Harald Merckel-
bach een uitstekend plan. Er zijn
'gegronde redenen' om aan te ne
men dat hypnose werkt, zegt hij.
Vooral bij kinderen. „Het is geen
wondermiddel. Maar uit studies
blijkt dat het helpt kinderen te kal
meren voordat ze een MRI-scan-
ner ingaan of een beenmergtrans
plantatie ondergaan. Bij migraine-
en astma-aanvallen helpt het om
de medicatie te verminderen."
Hoe hypnose precies werkt, is niet
precies bekend. „Sommigen zeg
gen dat het een vorm van zelf-sug-
gestie is, anderen spreken van een
unieke waaktoestand. Maar op een
EEG die de hersenactiviteit toont,
kun je niets terugvinden."
Hypnose werkt volgens Merckel-
bach als een middel om te kalme
ren. „Het is een ontspanningsoefe
ning die wordt versterkt door de
positieve verwachting dat het
helpt. Het heeft een duidelijke pla
cebo-component. En daar is wei
nig op tegen. De patiënt krijgt het
idee dat hij controle heeft over de
situatie en dat stelt gerust."
Hypnose in handen van onverant
woordelijke mensen kan tot grote
ongelukken leiden, zegt Jan Wil
lem Nienhuys, secretaris van de
Stichting Skepsis, die 'een kriti
sche blik op pseudo-wetenschap'
wil werpen. Het leent zich makke
lijk voor misbruik. „Amateurs die
denken dat ze weten wat hypnose
is, laten mensen verhalen vertel
len over hun vorige leven. Dan
blijkt later vaak dat ze die vaak
heel gedetailleerde kennis gewoon
uit boeken hebben. Uit hypnose-
sessies zijn ook onterechte beschul
digingen van incest en rituele
moord voortgekomen. Als je ele
menten uit hypnose gebruikt bij
intensieve verhoren, kun je gezags-
getrouwe, suggestibele mensen
heel ver laten gaan. Er zijn er die
jaren de bak zijn ingedraaid nadat
ze zaken gingen bekennen die ze
niet gedaan hadden en er onder
hypnose van overtuigd waren ge
raakt dat allerlei vage herinnerin
gen gewoon waar waren."
Maar sceptici als Nienhuys zeggen
niet dat hypnose onzin is. „On
danks veel onderzoek is niet pre
cies duidelijk wat er bij hypnose
gebeurt. Het lijkt er op dat er tij
dens hypnose een 'stilzwijgende
overeenkomst' ontstaat tussen hyp
notiseur en gehypnotiseerde. Dat
de laatste zich vrijwillig openstelt
voor suggesties. Mensen onder
hypnose kunnen zich ontspannen
of laten hun fantasie de vrije loop.
Maar als je mensen onder hypno
se iets laat zeggen, weet je nog niet
of dat het product is van een leven
dige fantasie of dat het echt iets
over iemand zegt."
Hypnose heeft volgens hem een
slechte naam gekregen door men
sen als Rasti Rostelli, die met spec
taculaire shows door het land trok
ken. „Maar deze 'toneelhypnose' is
heel anders. Ze halen een grote
groep op het toneel, doen wat test
jes en houden de meest suggestibe
le mensen op het podium, die ze
allerlei rare kunstjes laten doen.
Zo ontstaat een heel fout beeld."
Nienhuys denkt dat hypnose in
een kinderziekenhuis wellicht een
positieve rol kan spelen. „Kinde
ren zijn in ieder geval heel suggesti
bel. Ze geloven ook in Sinterklaas.
Hypnose is dan het alternatief
voor het kusje op de zere plek.
Van sommige alternatieve midde
len weten wij van Skepsis dat ze
100 procent onzin zijn. Hypnose is
een randgeval. Het is geen onzin,
maar moet wel worden toegepast
door mensen die wetenschappelij
ke onderbouwing als uitgangspunt
hanteren en weten wat ze doen."
