io rente
Wat is rente?
De rente in Nederland was nog nooit zo laag
sinds 1810. Pensioenfondsen kreunen, want
hun vermogen brengt bijna niets op. Maar wie
schulden maakt, lacht in zijn vuistje. Hoogle
raar financiële economie Sylvester Eijffmger
legt uit wat er aan de hand is.
'Geen Amerikaanse senator
pikt het als de Fed de
geldkraan dichtdraait'
woensdag 25 augustus 2010
mmmKmmmKmmmmmmKmmÊiÊÊÊmmÊÊÊm
door Joep Trommelen en Robert Dölle beeld Anke Arts
Wie bepaalt eigen
lijk hoe hoog de
rente is? Een sim
pele vraag. Het
antwoord is nau
welijks in kort be
stek te geven. De rentestand is afhanke
lijk van de economie en daarmee on
voorspelbaar. Maar door de toegeno
men macht van de centrale banken van
de VS en Europa is de rente nu ook een
kwestie van beleid en monetaire poli
tiek. De rente wordt nu, afhankelijk van
ontwikkelingen in de economie, mede
bepaald in de bestuurskamers van de
Europese Centrale Bank en de Federal
Reserve (Fed), het Amerikaanse stelsel
van centrale banken.
Er zijn bovendien meerdere soorten, be
nadrukt Sylvester Eijffmger, hoogleraar
financiële economie aan de Universiteit
van Tilburg. „Zoals lange en korte rente.
En rente op spaargeld kent weer een an
der tarief dan rente op leningen."
Daarom vindt Eijffmger het te simpel
om banken te verwijten dat zij woeker
winst maken met de hypotheekrente.
„Hypotheken zijn langlopende produc
ten. Banken mogen die niet financieren
met kortlopende leningen met lage ren
tes. Ze moeten er Tang' geld voor aan
trekken en daarvoor is de rente veel ho
ger."
Opvallend is dat er een groot verschil in
rentebeleid is tussen Europa aan de ene
kant en de Verenigde Staten en het Vere
nigd Koninkrijk aan de andere, legt Eijf
fmger uit.
„Toen de crisis uitbrak, durfde niemand
meer uit te lenen. De geldmarkt ging op
slot. De Fed en ook de Europese Centra
le Bank hebben de rente toen bijna tot
het nulpunt verlaagd. De Fed hanteert
momenteel een officiële rente tussen o
en 0,5 procent en de ECB procent."
Die lage rente zou er voor moeten zor
gen dat banken en bedrijven toch geld
lenen om te investeren. En het zou bur
gers moeten aansporen om geld niet op
te potten, het levert immers nauwelijks
rente op, maar om het te besteden. In
vesterende bedrijven en consumerende
burgers zouden de economie weer op
gang moeten helpen.
Eijffmger vindt het prima dat de rente
nu nog zo laag is. „Ómdat we nog in de
nafase van de crisis zitten."
Maar nu komt de crux van Eijffingers
verhaal: de Federal Reserve in de VS en
de Bank of England hebben de geldper
sen sinds het uitbreken van de crisis vol
op laten draaien, de Europese Centrale
Bank deed dat slechts op zeer beperkte
schaal, bijvoorbeeld alleen om Grieken
land te helpen en daarmee de euro te
redden.
Het bijdrukken van geld is een paarden
middel. Eijffmger: „Vergelijk het met de
cavalerie die op de prairie door een stel
letje outlaws wordt achtervolgd. Op een
gegeven moment zijn de kogels om je te
verdedigen, lagere rente, op. Maar er
zijn nog wel dynamietstaven, dat is geld
bijdrukken. Natuurlijk doe je dat dan,
maar de kans bestaat dat het dynamiet
in je gezicht ontploft."
Het ongebreideld scheppen van steeds
meer geld levert een enorm gevaar op,
schetst de Tilburgse hoogleraar. „Mijn
grote zorg is: als je niet op tijd afremt,
krijg je inflatie omdat er te veel geld is.
Bernanke, de president van de Fed, wil
er toch nog gewoon mee doorgaan. Een
van Bernanke's voorgangers zei ooit:
het is de taak van de centrale bank om
de drank al weg te halen als_het feestje
nog aan de gang is! Dat is een hele wijze
uitspraak, maar zie die dronkelappen
maar eens de deur uit te krijgen! Het is
koorddansen: je moet niet te vroeg in
grijpen maar ook niet te laat."
Eijffmger is bang dat het al te laat is: dat
de 'overliquiditeit', het te veel aan geld
in de wereld, om zal slaan in inflatie.
En dan zijn de rapen gaar. Te veel geld
betekent volgens de wet van vraag en
aanbod dat het minder waard wordt. En
om die waardevermindering bij te hou
den, zullen banken de rente op lenin
gen verhogen. En raakt de economie in
het slop: bedrijven aarzelen dure lenin
gen aan te gaan voor investeringen en
huizenkopers schrikken van hoge hypo
theektarieven.
Dat de Fed een heel andere koers vaart
dan de ECB zit 'm in het dubbele man
daat dat de Fed heeft. „De ECB moet de
inflatie beperken en zo prijzen stabiel
houden. Maar de Fed moet ook voor
werkgelegenheid zorgen. Dat is niet
makkelijk, want geen Amerikaanse sena
tor pikt het als de Fed de geldkraan
dichtdraait, net nu het wat beter gaat
met de economie. Het enige wat zo'n se
nator wil, is op korte termijn meer ba
nen voor zijn kiezers."
De rente is al decennia zo laag omdat er
door de enorme economische groei veel
geld is 'ontstaan'. Dat leidde niet tot in
flatie omdat het voorkwam uit economi
sche activiteit. „Brazilië, Rusland, India
en China zorgen voor nog meer geld.
Bij zo veel aanbod is de prijs, de rente,
vanzelf laag."
Sylvester Eijffinger foto CPD
Rente is een vergoeding voor ge
leend of gespaard geld. Je kunt
geld lenen bij de bank, bijvoor
beeld in de vorm van een hypo
theek, of juist geld lenen aan de
bank, dat heet sparen. Bij een hypo
theek betaal je rente, voor sparen
ontvang je rente.
Lenen kost in principe altijd meer
geld dan sparen oplevert; anders
zouden banken binnen de kortste
keren failliet gaan. Dat is wat er ge
beurde toen in de VS de hypo
theekcrisis uitbrak en huizenbezit
ters hun verplichtingen niet meer
na konden komen. Dat leidde bij
voorbeeld tot het faillissement van
Lehman Brothers.
Rente bestaat eigenlijk uit drie ver
schillende componenten. Aller
eerst moet het rentepercentage de
inflatie (geldontwaarding) compen
seren, anders heeft lenen of spra-
ren totaal geen zin. Daarnaast zit
er een stukje 'risicopremie' in om
dat er altijd mensen zijn die hun le
ning niet terugbetalen. En dan is er
nog het stukje rente waarmee geld-
verstrekkers hun eigenlijke winst
genereren.
