spectrum 10
Stützpunkt Groede overleeft
Zaterdag 21 augustus 2010
'n'ié*
Ben Muller: Stützpunkt Groede, van artillerie
opstelling in de Atlantikwall tot Groede Po
dium - 2e herziene druk, Middelburg 2010.
Het boek kost 6,- euro.
Zestig jaar lang waren de bunkers grotendeels aan het zicht onttrokken. Tot
vorig jaar het hertenkamp werd omgedoopt in Groede Podium. Nu zijn de
betonnen kolossen uitgegraven en staan ze er weer frank en vrij bij. Een
uitgelezen moment om hun geschiedenis in een boekje te presenteren.
door Jan van Damme
Croede Podium, het gerenoveerde herten- annex bunkerkamp in een moder
ne uitvioering: de herten staan nu buiten het park, een geasfalteerd
Ze worden schaars, de mannen
en vrouwen die nog uit de eer
ste hand over de oorlog kunnen
vertellen. Jan Risseeuw in Groe
de merkt het. Als hij het nog eens over
zijn jonge jaren wil hebben - hij is geboren
in 1929 - zijn er bijna geen generatiegeno
ten meer. Hij weet goed hoe er begin jaren
veertig even ten noordwesten van Groede
een bunkerdorp uit de grond werd ge
stampt. Ook in de weilanden van zijn va
der, pal tegen het dorp, waren de bunker
bouwers van Organisation Todt actief
Dorps- en streekgenoten werden geron
seld om te helpen. Risseeuw vertelt over
Stant Roets uit Breskens, die hand- en
spandiensten moest verrichten. Hij had
een trommeltje met eten bij zich, dat hij
op het fornuis mocht opwarmen.
De bevolking reageerde volgens oud-graan
handelaar Risseeuw nauwelijks op de Duit
se activiteiten: „Je had toch geen keus". De
herinnering aan het liedje dat geschreven
werd na de feestelijke inwijding van het
bunkerpark (zie elders op deze pagina: Al
die fijne burgers) is opeens heel levendig,
„Op de wijs van Lili Marleen: 'want waar
was je vrouw haar onderbroek, de zedelijk
heid was hier zoek'. Straks als ik ga fietsen,
met dit liedje in mijn hoofd, heb je grote
kans dat er nog een regel bovenkomt."
Veel van wat daar tijdens de donkere be
zettingsjaren in de Proostpolder bij Groe
de voorviel is in een fonkelnieuw boekje
gevangen. Amateur-historicus Ben Muller
(1969) is de auteur van Stützpunkt Groede,
van artillerieopstelling in de Atlantikwall tot
Groede Podium. De eerste versie verscheen
in 1998. Nu heeft Middelburger Muller een
herziene en uitgebreide versie uitgebracht.
Wie geïnteresseerd is in geschut, bunkers
en camouflage, wie wil weten welke regi
menten er gestationeerd waren en hoe
überhaupt de Duitse kustverdediging in
het kader van de Atlantikwall was georga
niseerd, krijgt dat in kort bestek allemaal
voorgeschoteld. Met authentieke beelden
van in het bunkerdorp gehuisveste militai
ren, die overduidelijk maar met moeite de
verveling de baas blijven. In de archieven
vond Muller één gevechtscontact: op 8 au
gustus 1943 zou er een geallieerde jager
zijn neergeschoten. Wat het Stützpunkt
bijzonder maakt is natuurlijk, dat alle elf
bunkers in het parkje de vredestijd hebben
overleefd. Sloop bleek meteen na de oor
log een kostbare aangelegenheid - zo'n
300.000 gulden. Omdat het gemeentebe
stuur van Groede vergevorderde plannen
had om met een hertenpark een pu
bliekstrekker van allure in te richten, viel
de frank snel. De bunkers werden aange
aard, er werden veertig bomen en duizen
den heesters geplant, en op 12 juni 1948 -
kon het hertenkampje officieel worden ge
opend. De eerste herten waren een cadeau
tje van koningin Wilhelmina.
Daarmee is verklaard hoe het mogelijk is
dat we vandaag de dag nog steeds oog in
oog kunnen staan met de oude weermid
delen. Eigenlijk zijn de bunkers tastbaar
der dan ooit. Tijdens de oorlogs was het
terrein uiteraard afgesloten, en tijdens de
hertenkampjaren waren de meeste bun
kers half of geheel onder aarde wegge
werkt. Voor het vorig jaar geopende speel-
en infopark Groede Podium werd het in
middels nogal verwaarloosde kampje met
gemeente- en subsidiegeld grondig onder
handen genomen. Kosten 3.250.000 euro,
het grootste deel Europese en provinciale
subsidies. Het weer zichtbaar en toeganke
lijk maken van de bunkers was de belang
rijkste verandering.
Daarmee kwam ook de destijds gebezigde
camouflagetactiek van de Duitsers terug te
voorschijn. Tijdens de oorlog werden alle
bunkers van geschilderde ramen en deu
ren voorzien, werden er nepdaken opge
zet, alles met het doel om het geheel het
aanzien te geven van een onschuldig
Zeeuws dorpje. Die opzet schijnt vrij aar
dig geslaagd te zijn. Het verhaal wil nog al
tijd dat de Canadese bevrijders onder lei
ding van Meivin Douglas op 26 oktober
1944 niet meteen in de gaten hadden dat
ze een complex van bomvrije bunkers bin
nen marcheerden. Schrijver Ben Muller
hecht overigens niet te veel waarde aan
dat verhaal. Hij heeft een geallieerde kaart
gevonden, waarop de batterijstelling bij
Groede aan de hand van luchtfoto's heel
precies was ingetekend.
Hoe dat ook zij, nu zijn de geschilderde ra
men, deuren en fantatsievoorstellingen op
sommige bunkers nog steeds waarneem
baar. Lang zal dat niet meer duren. Blootge
steld aan regen en wind is het een kwestie
van enkele jaren, voor de camouflage hele
maal vervaagd zal zijn.
Groede Podium - zoals het park nu dus
heet - is een combinatie van speeltuin en
informatiepunt voor de streek. Gewestelij
ke grootheden zingen er op grote panelen
de lof van hun West-Zeeuws-Vlaanderen.
Zoals Jaap Boekhout, voormalig hoofd van
de technische dienst van het Waterschap
Vrije van Sluis. Wat zie je straks nog van
mijn werk, vraagt hij zich af 'Niets. Zand
erover. Dat zal ook mijn lot wel zijn.'
Wat dat betreft hebben de bunkerbouwers
van weleer het beter voor elkaar.