'Dit stuk kan zijn vleugels
Mr
Moke valt op door muziek én door uiterlijk
J
MIDDELBURG
„Ook wie niet sterft, wordt geraakt", zegt de torenwachter in Vlammen
stad. Een tweeluik over muizen en soldaten. Judith de Rijke schreef en re
gisseerde in opdracht van het Zeeland Nazomerfestival dit toneelstuk
over het (vergeten) bombardement van 17 mei 1940 op Middelburg.
Vlammenstad heeft in de eerste opvoeringsreeks, in mei van dit jaar, al
honderden toeschouwers geraakt. Een reprise lijkt niet alleen voor de
hand liggend, maar zelfs noodzaak.
door Ali Pankow
'Vlammenstad', vrijdag 27
augustus, zaterdag 28 augustus en
maandag 30 augustus t/m
zaterdag 4 september, verzamelen
op Abdijplein, Middelburg.
Aanvang: 15.15 (behalve op 27
aug. en 1 en 2 sep.) en 18.15 uur.
Prijs: €17,50 (CJP/65+ €15,-)
Tegenstellingen zijn kenmer
kend in het werk van theater
maakster Judith de Rijke.
Vlammenstad bestaat uit twee
monologen. Twee mannen blikken ie
der op eigen manier terug op het bom
bardement op Middelburg. De een,
Moon (gespeeld door Adri Over-
beeke), doet dat als 15-jarige; de ander,
Muis (Bram Kwekkeboom), recon
strueert als 85-jarige de gebeurtenissen
van toen. Hij doet dat aan de hand van
cijfers en statistische gegevens. Jong
versus oud dus, maar ook hoog (in de
torenvoet van de Lange Jan) tegenover
laag (de crypte van de Abdij), een ruim
te die aan een schuilkelder doet den
ken. Ook in de tekst verweeft De Rijke
mooie tegenstellingen: betrokkenheid
en afstand, lichtheid en pijn.
Auteur/regisseur en de twee spelers
hebben alle drie Zeeuwse roots. Alle
drie ook waren zij bij eerdere produc
ties van het ZN F betrokken, in wisse
lende samenstellingen. Voor De Rijke
is het de tweede schrijfopdracht van
de festivalorganisatie. Eerder schreef
zij Vandaag geen vis (2008), een stuk
over een moeder die niet in staat is ui
ting te geven aan de liefde voor haar
zwakzinnige dochter.
Opvallend in beide producties is De
Rijkes taalgebruik. „Ik zoek naar iets
dat dwingt, geen realistische spreek
taal. Schrijven, spreken vanuit een be
perking, een kader waarbinnen heel
veel moet. Maar binnen het kleine ka
der dat overblijft, krijgen de spelers
dan juist heel veel ruimte. Vergelijk
het met Glenn Gould die Bach speelt.
De compositie ligt vast, maar door zijn
heel eigen interpretatie onderscheidde
Gould zich toch heel specifiek", legt
De Rijke uit.
Bij het schrijven moet zij heel erg in de
personages kurmen geloven. Die moet
zij horen praten. „Het is een kwestie
van gewoon schrijven wat je zeggen
wilt. Ik ben er niet op uit mooie zin
nen te maken. Bij het schrijven van
Vlammenstad heb ik me steeds afge
vraagd hoe deze twee mensen hun ver
haal over het gebeuren zouden vertel
len."
De oudere mensen die De Rijke in het
kader van haar research sprak over
hun persoonlijke herinneringen aan
het bombardement, toonden zich tij
dens de première geraakt. „Ik vond het
heel bijzonder dat die getuigende men
sen erbij waren. Dat maakte het wel
heel speciaal. Specifiek de mensen
voor wie een stuk geschreven is, drei
gen juist bij een première wel eens wat
buiten beeld te raken", zegt De Rijke.
Het hernemen van een voorstelling be
schouwt zij als een mooie uitdaging.
„Ik ga niet naar aanleiding van recen
sies of reacties van mensen veranderin
gen aanbrengen. Een voorstelling
groeit gewoon altijd in de loop van
een opvoeringsreeks, is in elk geval
steeds in beweging. Dat is ook het leu
ke. De repetitietijd voor de première is
een heel compacte periode, waarin je
soms erg worstelt met iets. Na de pre
door Rolf Bosboom
Ze weten de weg naar Zeeland inmid
dels moeiteloos te vinden. Na recen
te optredens op Vestrock in Hulst,
Klomppop in Ovezande en in 't Beest in
Goes mag Moke nu op de mooiste concert
locatie van Nederland spelen: het Abdij
plein in Middelburg. In Goes omschreef gi
tarist Phil Tilli Zeeuwen als 'een mooi
volk'. „Moke houdt van Zeeland."
De groep bestaat naast Tilli uit Felix Ma-
ginn (zang, gitaar), Marcin Felis (bas), Rob
Klerkx (drums) en Eddy Steeneken (toet
sen), die allemaal ervaring hebben opge
daan in andere bands. Als Moke maakten
ze enkele jaren geleden een opmerkelijke
entree in de Nederlandse popmuziek. Met
hun keurige kleding, bedacht-nonchalante
coiffures en Orange-versterkers vielen ze
alleen al door hun uiterlijk op, maar hun
op de britpop-leest geschoeide muziek
trok zeker ook de aandacht. Dat het kwin
tet een seizoen lang regelmatig te zien was
in De Wereld Draait Door, zorgde meteen
voor grote naamsbekendheid.
Het debuutalbum Shorland (2007) maakte
de verwachtingen waar, met sterke num
mers zoals Last chance, Here comes the sum
mer en This plan. Een jaar geleden ver
scheen de opvolger: The long and dange
rous sea, met hoesfoto's van Anton Cor-
bijn. Voorbode was de single Switch.
Moke koos er bewust voor een andersoorti
ge plaat te maken dan Shorland. De arran
gementen zijn rijker geworden, inclusief
de inzet van strijkers. Het accent ligt ook
meer op het toetsenwerk van Eddy Stee
neken en iets minder op de gitaarpartijen
van Tilli en Maginn. Opnieuw trekt de
groep er volle zalen mee en is Moke een
van de meestgevraagde bands op festivals.
Moke, woensdag 1 september, Abdijplein,
Middelburg. Aanvang: 21.00 uur. Prijs: €15,-
(CJP/6S+ €12,50).
Moke
foto Covert de Roos
mière kun je de voorstelling weer wat
lichter gaan benaderen, treedt er een
versoepeling in. Dat is niet een kwestie
van alleen maar herhalen, maar dan
durf je ook stappen te zetten om het
geheel naar een hoger niveau te tillen."
De Rijke heeft Overbeeke en Kwekke
boom na afloop van de eerste reeks op
voeringen geen advies of opdracht
meegegeven. „Nee, laat ze maar ge
woon lekker uitrusten. Hun tekstken
nis houden ze zelf wel paraat."
„Wij repeteren deze keer maar drie da
gen. Dat is kort en het moet dus
scherp gebeuren. Het leuke is dat we
niet meer helemaal terug hoeven naar
het begin. In feite kunnen we vooral
werken aan vorm en ritme. De psycho
logische onderbouwing en de door
gronding liggen er al. Wij kunnen ons
bezighouden met de grote dingen en
heel creatief bezig zijn", licht De Rijke
toe.
Zij kan eerdere toeschouwers zeker
aanraden Vlammenstad tijdens het Na
zomerfestival nogmaals te komen bekij
ken. „Er zitten zoveel lagen in het stuk.
Bovendien hebben we tijdens de eer
ste reeks vaak ook voor scholieren ge
speeld en dat bepaalde soms de atmo
sfeer van de opvoering. Ik
vind dat de voorstel
ling zijn vleugels al
heel aardig had uit
geslagen, maar
wellicht wordt
het bereik in de
tweede reeks
nog breder. Wie
weet wélke stap
pen we nog
gaan zetten."