De pijn, de woede en de
Tijd en herinnering komen samen
in T erra
Ze kreeg het boek in Parijs, voor haar 57e verjaardag. Cadeautje van een
vriend. In de trein naar huis, naar Antwerpen, las ze het in één ruk uit.
Tegen de tijd dat ze het perron opstapte, wist ze het zeker: hier moet ik
iets mee doen. Nu, drie jaar later, heeft het muziektheaterstuk Autopsie
van een gebroken hart al een succesvolle serie in Gent achter de rug. Tij
dens het Zeeland Nazomerfestival 2010 staan er nieuwe voorstellingen
op stapel, in de Sint Nicolaaskerk in Brouwershaven.
door Jan van Damme
Theater in een decor met ziekenhuisbedden.
BROUWERSHAVEN
'Autopsie van een gebroken hart',
donderdag 26 t/m zaterdag 28
augustus en dinsdag 31 augustus
t/m donderdag 2 september,
Sint Nicolaaskerk, Brouwershaven,
Aanvang: 20.30 uur.
Prijs: €22,50 (CJP/6S+ €17,50).
An De Donder is een grote
mevrouw in België. Ook in
Nederland maakte ze naam,
ze werkte er bij elkaar vijf
tien jaar bij theatergezelschappen in
Den Haag en Groningen. Tot 1989.
Sindsdien staat ze vooral in Antwer
pen en Gent op de planken. „De laat
ste twintig jaar", zegt ze, „heb ik bijna
uitsluitend theater gemaakt gebaseerd
op eigen ideeën, eigen concepten waar
in muziek steeds een belangrijk aan
deel had." Veel voor Het Paleis in Ant
werpen, theater voor kinderen en jon
geren. „Meestal speelde ik alleen, met
muzikanten. Zo kon ik echt iets au
thentieks maken, iets wat compleet
van mezelf was." De laatste twee jaar
oogstte ze lovende recensies voor de
muziekvoorstelling Twee Oude Vrouw
tjes, met Sien Eggers.
Zeeland is nauwelijks Holland. Toch
gaat ze voor haar gevoel tijdens het Na
zomerfestival terug over de grens. We
hebben het even over haar woonplaats
Antwerpen, die zeer in trek is bij wel
gestelde Nederlanders. Een plaag, zegt
ze. Maar ze moet er wel bij lachen.
Voor het Nazomerfestival komt ze met
haar muziekvoorstelling Autopsie van
een gebroken hart naar Zeeland. Afgelo
pen winter werd het stuk zes keer op
gevoerd in Gent. An De Donder: „Ik
had het gevoel dat het nog niet af was,
nog niet was uitgegroeid. Daarom ben
ik blij dat het nu in Zeeland staat ge
programmeerd. Daar kan het nog ver
der groeien." Onder gewijzigde om
standigheden, dat wel. In Gent werden
aan het eind van de voorstelling de ra
men opengezet, zodat de vrieskou naar
binnen kon. „Voor Brouwershaven
moeten we nog iets anders bedenken,
iets fysieks voor het publiek."
Autopsie van een gebroken hart is geba
seerd op een bijzonder boek. De Fran-
qaise Marcelle Sauvageot (1900-1934)
schreef het kort voor haar dood, tij
dens een verblijf in een sanatorium.
Haar tekst is een reactie op een brief
van haar geliefde, die haar laat weten
voor een ander te kiezen. 'Onze vriend
schap blijft bestaan...', laat hij weten.
Het boek verscheen in 1933 onder de
titel Commentaire, in een oplage van
163 exemplaren. Het bleef vrijwel onop
gemerkt, tot een heruitgave in 2004
een bestseller werd. An De Donder:
„Ik las het in één adem uit. Wat ik las,
was echt gebeurd. En het was het eni
ge wat Sauvageot gepubliceerd heeft.
De manier waarop ze haar pijn, haar
eenzaamheid beschrijft... Een vrouw
die lijdt aan tbc, die stervende is, die
afgewezen wordt, en die toch de
kracht heeft een haarscherpe analyse
te maken. De inhoud staat dicht bij el
ke mens die de pijn, de woede en de
leegte van het verlaten zijn kent."
In mijn zij, op de plaats waar ik pijn heb,
misschien iets lager, leek het alsof er met
een vlijmscherp mes langzaam in mijn
vlees werd gesneden. Alles kreeg abrupt
een andere waarde. Het leek wel een stil
gezette film waarvan het nog niet afge
speelde deel alleen maar spoelen zonder
beelden zou hebben bevat. Op de al beke
ken spoelen waren de personages verstard
als houten ledenpoppen: ze hadden geen
betekenis meer.
(Commentaar, 2007, pag. 15)
„Zoals Sauvageot schrijft, is dat echt
werk. „Mijn bewegingstaal kenmerkt zich
door eenzelfde soort omslag. Een techniek
die de danser uitdaagt om zich te aarden
en gelijktijdig de lijnen en spiralen van het
lichaam in de ruimte te verkennen."
Tijd speelt een belangrijke rol zowel in Ter
ra als in het Zeeuws Museum, de plek
waar schatten uit het verleden de dialoog
aangaan met het nu. De toeschouwers bij
de voorstelling van het dansconcert krij
gen ook de mogelijkheid de tentoonstel
ling De paden op, de lanen in. Zeeuwse land
schappen en stadsgezichten te bezoeken. De
expositie omvat een selectie schilderijen
en tekeningen van kunstenaars uit de 16e
eeuw tot nu. Beeldend kunstenares Nanda
Runge maakte de selectie en vult de ten
toonstelling aan met eigen werk.
Terra', dinsdag 31 augustus t/m vrijdag 3
september. Verzamelen: Abdijplein, Middelburg.
Aanvang: 16.00 en 19.00 uur. Prijs: €12,50
(inclusief toegang Zeeuws Museum).
Scène uit dansconcert Terra. foto Bas Marien
door Ali Pankow
Dansconcert Terra biedt een duet
voor lichaam en piano. Danseres
en choreografe Neel Verdoorn en
pianist Albert van Veenendaal voeren het
op in het Zeeuws Museum. „In die omge
ving komt de voorstelling goed tot haar
recht. Tijd en herinnering zijn immers uit
gangspunt in Terra", zegt Verdoorn. Zij
was als danseres verbonden aan de gezel
schappen Reflex en Djazzex. Vervolgens
ontwikkelde zij zich steeds meer als cho
reograaf. In Terra danst zij nu voor het
eerst sinds tien jaar weer zelf.
Centraal in het duet staat een geprepareer
de vleugel. „Het is een solistisch, maar ook
een begeleidingsinstrument. Het kan gelui
den voortbrengen met een krachtige rit
miek, maar ook met zachte glijdende klan
ken", licht Verdoorn toe. Zij benadrukt dat
de preparaties de vleugel van een harmo
nisch instrument veranderen in een slag-
